Συναινετικό διαζύγιο - Λύση γάμου με συναινετικό διαζύγιο οπαδών του θρησκεύματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά (Μονομελές Πρωτοδικείο Πατρών, αριθμός απόφασης 695/1989)

Περίληψη: Ο γάμος μεταξύ οπαδών του θρησκεύματος των μαρτύρων του Ιεχωβά δεν είναι ανυπόστατος. Κατά συνέπεια είναι νόμιμη η αίτηση για λύση του γάμου των με συναινετικό διαζύγιο.

[...] Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρ. 1371 ΑΚ, προκειμένου για γάμο μεταξύ ετεροδόξων ή μεταξύ ετεροθρήσκων η ιεροτελεστία γίνεται όπως απαιτεί το δόγμα ή το θρήσκευμα του καθενός απ` αυτούς που συνέρχονται σε γάμο, αν είναι αναγνωρισμένο στην Ελλάδα. Περαιτέρω, δόγμα ή θρήσκευμα "αναγνωρισμένο", κατά την έννοια της ανωτέρω διατάξεως του άρθρ. 1371 ΑΚ, είναι εκείνο, το οποίο συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις του όρου της "γνωστής θρησκείας", που απαντάται σε όλα τα Συντάγματα της Ελλάδας. Ητοι, αυτή που έχει αφενός μεν φανερές δοξασίες και όχι κρυφές, και να διδάσκονται δημόσια, αφετέρου δε λατρεία επίσης φανερή, ανεξάρτητα περαιτέρω, ενόψει της χορηγούμενης από το Σύνταγμα ελευθερίας της θρησκευτικής συνειδήσεως, αν το κατά τα άνω δόγμα αποτελέι αίρεση σε σχέση προς την επικρατούσα στην Ελλάδα θρησκεία της ανατολικής ορθόδοξης του Χριστού Εκκλησίας, ως επίσης είναι αδιάφορο, αν οι οπαδοί του εν λόγω δόγματος δεν διατηρούν εκκλησιαστικές αρχές ή αν οι θρησκευτικοί λειτουργοί τους στερούνται ιεροσύνης υπό την καθιερωμένη στην ορθόδοξη Εκκλησία έννοια του όρου αυτού.

Εξάλλου, δεν προσαπαιτείται, όπως το ανωτέρω δόγμα που πληροί τις εν λόγω προϋποθέσεις έχει εγκριθεί ή αναγνωρισθεί με οποιαδήποτε πράξη της Πολιτείας ή της Εκκλησίας. Περαιτέρω, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά ή Χιλιαστές ή Μελετητές των Γραφών κ.α. στηρίζουν τις δοξασίες τους στην ερμηνεία, την οποία δίνουν οι ίδιοι στα κείμενα της Αγίας Γραφής και σύμφωνα με τις δοξασίες αυτές, αρνούνται την θεότητα του Ιησού Χριστού, την τριαδική υπόσταση του Θεού, την αθανασία της ψυχής και όλες σχεδόν τις θεμελώδεις αρχές της χριστιανικής θρησκείας και δέχονται την ορατή, ειρηνική και ευδαίμονα βασιλεία του Χριστού και των Πιστών επί της γης, πριν από τη μέλλουσα κρίση, για χίλια ή και περισσότερα χρόνια. Επίσης, βασικές αρχές των εν λόγω δοξασιών είναι ότι απαγορεύουν, στους οπαδούς τους τη μετάγγιση αίματος, την απόδοση τιμών στη σημαία και την εκτέλεση οποιασδήποτε στρατιωτικής υπηρεσίας, έστω και αόπλου. Σημειώνεται, ότι οι δοξασίες αυτές περιέχονται σε πολλά έντυπα, τα οποία κυκλοφορούν ελεύθερα στην Ελλάδα και περιγράφονται και αναλύονται ή γίνονται αντικείμενο σχολιασμού και κριτικής σε βιβλία, άρθρα και μελέτες συγγραφέων, που δεν τις αποδέχονται, ενώ οι γενικές αρχές αυτών έχουν περιληφθεί σε έγγραφο, που υπέβαλαν οι οπαδοί τους στο Υπουργείο Παιδείας. Οι διδασκαλίες, συνεπώς, των Μαρτύρων του Ιεχωβά δεν είναι κρυφές, αφού μπορεί να τις πληροφορηθεί και να τις σχολιάσει ή αντικρούσει όποιος θέλει, αλλά είναι, φανερές, όπως είναι φανερά και όσα αφορούν τη λατρεία τους που συνίσταται κυρίως σε συναθροίσεις των οπαδών τους για μελέτη και ανάπτυξη των ιερών κειμένων, υμνολογία κα προσευχή, χωρίς να συνάγεται το αντίθετο από το γεγονός ότι η λατρεία τους δεν ασκείται μέχρι τώρα σε επίσημους ευκτήριους οίκους, αφού μάλιστα προέκυψε, ότοι οι οπαδοί τους έχουν ζητήσει άδεια για τη λειτουργία τέτοιων οίκων (βλ. Ολομ. ΣτΕ 2105/1975 Επιθ. Δημ. και Διοικ. Δ, 1976, σελ. 75 - ΣτΕ 2484/1980 ΝοΒ 30, 1344 - ΣτΕ 4260/1985 ΝοΒ 34, 604 - ΕφΚρ 354/1987 ΑρχΝ ΛΗ`, 408 επ.).

Με βάση λοιπόν τα όσα προεκτέθηκαν, το δόγμα των Μαρτύρων του Ιεχωβά ή Χιλιαστών πληροί τις προϋποθέσεις της κατά το Σύνταγμα "γνωστής θρησκείας" και αποτελεί έτσι δόγμα "αναγνωρισμένο" κατά την έννοια της ανωτέρω διατάξεως του άρθρ. 1371 ΑΚ. Κατ` ακολουθίαν, γάμος ο οποίος τελέσθηκε μεταξύ των οπαδών του εν λόγω δόγματος και σύμφωνα με την προβλεπόμενη απ` αυτό ιεροτελεστεία δεν είναι ανυπόστατος. Στην προκειμένη υπόθεση, η ένδικη αίτηση αντικείμενο έχει τη λύση του μεταξύ των αιτούντων συζύγων (οπαδών του δόγματος των μαρτύρων του Ιεχωβά) υπάρχοντος γάμου με συναινετικό διαζύγιο, ο οποίος σημειωτέον τελέσθηκε κατά την προβλεπόμενη από το εν λόγω δόγμα ιεροτελεστία. Αρμοδίως δε εισάγεται ενώπιον του δικαστηρίου αυτού και κατά την προκειμένη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Είναι δε νόμιμη, κατά τις διαδικασίες των άρθρων 1371, 1441, 1453 ΑΚ και 1β, 68, 741 επ. ΚΠολΔ, 121 ΕισΝΑΚ, 3 παρ. 3 ΕισΝΚΠολΔ και πρέπει στη συνέχεια να εξετασθεί η ουσιαστική της βασιμότητα. Από τα έγγραφα που επικαλούνται και προσκομίζουν οι αιτούντες και από την όλη διαδικασία αποδεικνύονται, κατά την κρίση του δικαστηρίου, τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Οι αιτούντες τέλεσαν νόμιμο γάμο την 3.6.1978 στην Πάτρα, κατά το δόγμα των μαρτύρων του Ιεχωβά (βλ. την υπ` αριθ. πρωτ. 1603/3.2.1989 ληξιαρχική πράξη γάμου). Από το γάμου τους δε αυτόν απέκτησαν δύο παιδιά, ήτοι το Θεόδωρο και την Ελπίδα, ηλικίας 10 και 6 ετών περίπου αντίστοιχα. Ηδη, οι αιτούντες σύζυγοι με κονές δηλώσεις τους, που δόθηκαν στο δικστήριο, συμφωνούν να λυθεί ο γάμος τους, (άρθρ. 1441 παρ. 1 ΑΚ). Οι εν λόγω δηλώσεις έγιναν στις δικασίμους 3.2.1969 και 13.10.1989 αντίστοιχα. Απέχουν δε μεταξύ τους περισσότερο από ένα εξάμηνο και λιγότερο από δύο χρόνια (άρθρ. 1441 παρ. 2 ΑΚ). Επίσης, οι διάδικοι με την από 16.1.1989 συμφωνία τους ρύθμισαν την επιμέλεια του παραπάνω ανηλίκου τέκνου τους, καθώς και το δικαίωμα επικοινωνίας με αυτό. Η εν λόγω συμφωνία κρίνεται από το δικαστήριο σωστή και συμφέρουσα για τα παιδιά.

Συνεπώς, συντρέχουν οι νόμικες προϋποθέσεις και πρέπει να γίνει δεκτή η ένδικη αίτηση και ως ουσιαστική βάσιμη, να απαγγελθεί η λύση του μεταξύ των συζύγων υπάρχοντος γάμου και να επικυρωθεί η ανωτέρω συμφωνία τους.

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα