Διάγραμμα ενεργειών για τη συζήτηση στο ακροατήριο κατά τον ΚΠολΔ και το Ν 4055/2012

Ι. Συζήτηση στο ακροατήριο. Διάγραμμα ενεργειών δικαστηρίου (επιμ. Ε. Μπαλογιάννη)* [άρθρα 233 επ. ΚΠολΔ]. Συζήτηση της αγωγής.

• Ως συζήτηση θεωρείται εκείνη κατά την οποία εκφωνήθηκε η υπόθεση και άρχισε η εκδίκασή της ανεξάρτητα αν το δικαστήριο άρχισε να εξετάζει ή όχι την ουσία της (άρθρο 281 ΚΠολΔ) [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 529]

• Ανοίγει με την εκφώνηση της υπόθεσης από το πινάκιο (άρθρο 233 παρ. 1 ΚΠολΔ) και μετά την εκφώνηση των ονομάτων των διαδίκων και τη δήλωση των παραστάσεών τους (άρθρο 242 ΚΠολΔ)

• Στον πρώτο βαθμό η συζήτηση είναι προφορική (άρθρο 270 παρ. 1 ΚΠολΔ)

Ενέργειες του δικαστηρίου

• Εκφώνηση της υπόθεσης από το πινάκιο με τη σειρά που είναι γραμμένη (άρθρο 233 παρ. 1 ΚΠολΔ)

• Εκφώνηση των ονομάτων των διαδίκων (άρθρο 242 παρ. 1 ΚΠολΔ)

• Επιχείρηση απόπειρας συμβιβασμού (άρθρο 233 παρ. 2-4 ΚΠολΔ όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 22 παρ. 4 του Ν 3994/2011)

Αν το αντικείμενο της δίκης είναι ιδιωτικού δικαίου διαφορά δεκτική συμβιβασμού κατά το ουσιαστικό δίκαιο και οι διάδικοι δικάζονται αντιμωλία

Η απόπειρα συμβιβασμού μπορεί να γίνει μετά την έναρξη της συζήτησης και καθ’ όλη τη διάρκειά της, σε κάθε στάση της δίκης μέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης

Το δικαστήριο μπορεί να συνεχίσει τη συζήτηση της υπόθεσης που εκφωνήθηκε μετά την εκδίκαση των υπόλοιπων υποθέσεων του πινακίου ή να διακόψει τη συζήτηση για άλλη ημέρα και ώρα

Η συνεχιζόμενη συζήτηση μπορεί να λάβει χώρα σε οποιαδήποτε αίθουσα ή γραφείο του οικείου δικαστικού καταστήματος που ορίζεται με προφορική δήλωση του δικαστηρίου και καταχωρίζεται στα πρακτικά

Το δικαστήριο μπορεί να αναβάλει μία φορά τη συζήτηση για την αμέσως επόμενη δικάσιμο του ίδιου δικαστή ή της ίδιας πολυμελούς συνθέσεως διατάζοντας και την αυτοπρόσωπη εμφάνιση διαδίκου ή την προσκομιδή ειδικού πληρεξουσίου κατά το άρθρο 98 περ. β’ ΚΠολΔ

Οι ανακοινώσεις του δικαστηρίου για τη διακοπή ή την αναβολή της συζήτησης επέχουν θέση κλήτευσης όλων των παρισταμένων διαδίκων

Αν η απόπειρα συμβιβασμού αποτύχει, η συζήτηση της υπόθεσης συνεχίζεται κανονικά, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη ή να επηρεάζουν την έκβαση της δίκης οι επισημάνσεις ή οι προτάσεις του δικαστηρίου, οι θέσεις που έλαβαν οι διάδικοι και οι τυχόν υποχωρήσεις τους κατά την προσπάθεια επίτευξης του συμβιβασμού

Στην περίπτωση αυτή αναφέρεται στα πρακτικά ότι επιδιώχθηκε συμβιβασμός και ότι η απόπειρα απέβη ανεπιτυχής

Αν επέλθει συμβιβασμός, καταχωρίζεται στα πρακτικά και εφαρμόζεται το άρθρο 293 παρ. 1 ΚΠολΔ όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 34 του Ν 3994/2011 [Βλ. Χ. Απαλαγάκη, Η διαγνωστική δίκη και η αναγκαστική εκτέλεση κατά τον ΚΠολΔ, σελ. 37, 38]

• Διεύθυνση της συζήτησης

Ο διευθύνων τη συζήτηση δικαστής δίνει και αφαιρεί τον λόγο από τους παράγοντες της δίκης

Εξετάζει τους διαδίκους, τους μάρτυρες, τους πραγματογνώμονες

Δίνει άδεια για την απεύθυνση ερωτήσεων από άλλα μέλη του δικαστηρίου, ή και τους διαδίκους, τους νόμιμους αντιπροσώπους, τους πληρεξουσίους και τους τεχνικούς συμβούλους προς τους παράγοντες της δίκης (άρθρο 234 παρ. 1 ΚΠολΔ)

Μπορεί να απαγορεύσει κάποια ερώτηση των παραπάνω προσώπων αν την κρίνει άσκοπη ή ανεπίτρεπτη (άρθρο 234 παρ. 2, 235 ΚΠολΔ)

• Καθήκον καθοδήγησης των διαδίκων για τη διασάφηση και συμπλήρωση των ισχυρισμών τους (άρθρο 236 ΚΠολΔ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 22 παρ. 5 του Ν 3994/2011)

Επιστρατεύεται προκειμένου να θεραπευθεί η πραγματική (ποιοτική ή ποσοτική) αοριστία της αγωγής [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 475]

Ο διευθύνων τη συζήτηση φροντίζει με την επιβολή ερωτήσεων ή με άλλο τρόπο:

– να εκφράζονται σαφώς για όλα τα ουσιώδη πραγματικά γεγονότα τα πρόσωπα που μετέχουν στη συζήτηση

– να υποβάλλουν τις αναγκαίες προτάσεις και αιτήσεις

– να συμπληρώνουν τους ισχυρισμούς που υποβλήθηκαν ελλιπώς και αορίστως με προφορική δήλωση που καταχωρίζεται στα πρακτικά και

– γενικά να παρέχουν τις αναγκαίες διασαφήσεις για την εξακρίβωση της αλήθειας των προβαλλόμενων ισχυρισμών

• Αναβολή της συζήτησης (άρθρο 241 ΚΠολΔ όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 8 παρ. 2 του Ν 4055/2012)

Το δικαστήριο ύστερα από αίτηση του διαδίκου μπορεί, εφόσον κρίνει ότι συντρέχει σπουδαίος λόγος να αναβάλει τη συζήτηση με απλή σημείωση στο πινάκιο

Σε περίπτωση αποχής των δικηγόρων, οι υποθέσεις αναβάλλονται υποχρεωτικά σε δικάσιμο που ανακοινώνει το δικαστήριο εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενενήντα ημερών ή σε άλλη εμβόλιμη δικάσιμο (άρθρο 241 παρ. 1 εδ. β΄ ΚΠολΔ, όπως προστέθηκε με το άρθρο 8 παρ. 2 του Ν 4055/2012)

Η συζήτηση μπορεί ν’ αναβληθεί μόνο μία φορά ανά βαθμό δικαιοδοσίας. Για τον λόγο αυτό στην πράξη οι διάδικοι που επιθυμούν την αναβολή της συζήτησης καταφεύγουν στη διάταξη του άρθρου 260 ΚΠολΔ που προβλέπει τη ματαίωση της συζήτησης, αντί γι’ αυτή της αναβολής [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 501]

Η αναβολή σημειώνεται στα πρακτικά για συγκεκριμένη δικάσιμο

Το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει δικαστική δαπάνη ύψους 70 έως 400 ευρώ σε βάρος εκείνου που ζήτησε την αναβολή με αίτηση του αντιδίκου του, με ξεχωριστή απόφαση που καταχωρίζεται στα πρακτικά (άρθρο 241 παρ. 2 ΚΠολΔ)

• Διεξαγωγή της συζήτησης ενώπιον του ίδιου ειρηνοδίκη ή δικαστή μονομελούς πρωτοδικείου (άρθρο 243 ΚΠολΔ)

Αν ο δικαστής κωλύεται πρόσκαιρα η συζήτηση αναβάλλεται για άλλη σύντομη δικάσιμο

Αν έπαψε να υπηρετεί στο δικαστήριο ή βρίσκεται με άδεια διάρκειας άνω του ενός μήνα, ορίζεται αναπληρωτής

• Παραπομπή της υπόθεσης σε άλλο δικαστήριο για συνεκδίκαση (άρθρο 244 ΚΠολΔ)

Ο ειρηνοδίκης ύστερα από αίτηση του εναγομένου μπορεί να παραπέμψει την εκδίκαση της διαφοράς που αφορά σε ενοχική απαίτηση στο μονομελές ή το πολυμελές πρωτοδικείο της περιφέρειάς του, εφόσον εκκρεμεί σ’ αυτό αγωγή του εναγομένου κατά του ενάγοντος για απαίτηση που επιδέχεται συμψηφισμό μ’ εκείνη που παραπέμπεται (άρθρο 244 παρ. 1 ΚΠολΔ)

Ο δικαστής του μονομελούς πρωτοδικείου μπορεί υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις να παραπέμψει διαφορά που δικάζει στο πολυμελές πρωτοδικείο (άρθρο 24 παρ. 2 ΚΠολΔ)

Η παραπομπή της υπόθεσης κατά τους όρους του άρθρου 244 ΚΠολΔ απόκειται στη διακριτική ευχέρεια του ειρηνοδίκη ή του δικαστή του μονομελούς πρωτοδικείου, εκτός αν υφίσταται συνάφεια, οπότε η παραπομπή είναι υποχρεωτική (άρθρο 31 παρ. 3 ΚΠολΔ) [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 486]

• Διαταγή οποιουδήποτε πρόσφορου μέτρου και ιδίως της αυτοπρόσωπης εμφάνισης των διαδίκων (άρθρο 245 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο μπορεί αυτεπαγγέλτως ή ύστερα από αίτηση κάποιου διαδίκου να διατάξει οτιδήποτε μπορεί να συντελέσει στην ασφαλέστερη διάγνωση της διαφοράς (λ.χ. προσκομιδή εγγράφων κ.λπ.)

Ιδίως μπορεί να διατάξει την αυτοπρόσωπη εμφάνιση των διαδίκων ή των νόμιμων αντιπροσώπων τους στο ακροατήριο για την υποβολή ερωτήσεων και την παροχή διασαφήσεων

Η αυτοπρόσωπη εμφάνιση των διαδίκων ή των νόμιμων αντιπροσώπων τους δεν αποτελεί αποδεικτικό μέσο και αν εκληφθεί ως τέτοιο θεμελιώνεται λόγος αναίρεσης από τον αριθ. 11 του άρθρου 559 ΚΠολΔ [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 487, ΑΠ 1453/1998 Δ (30) 1999,351]

Η κλήση για την αυτοπρόσωπη εμφάνιση του διαδίκου ή του νόμιμου αντιπροσώπου επιδίδεται πάντοτε στους ίδιους και όχι προς τον αντίκλητο, εκτός αν συντρέχει περίπτωση επίδοσης σε πρόσωπο που έχει τη διαμονή του στο εξωτερικό ή είναι άγνωστης διαμονής (άρθρο 143 παρ. 3 ΚΠολΔ)

Η επαλαμβανόμενη συζήτηση θεωρείται συνέχεια της προηγούμενης και δεν απαιτείται η εκ νέου κατάθεση προτάσεων [ΑΠΟλ 30/1997 ΕλλΔνη 1997,1522]

• Διαταγή συνεκδίκασης περισσότερων εκκρεμών δικών (άρθρο 246 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει τη συνεκδίκαση αυτεπαγγέλτως ή ύστερα από αίτηση κάποιου διαδίκου

Οι περισσότερες δίκες πρέπει να εκκρεμούν ενώπιον του ίδιου δικαστηρίου και να υπάγονται στην ίδια διαδικασία (εξαίρεση: άρθρο 592 παρ. 2 ΚΠολΔ ως προς τις γαμικές διαφορές και άρθρο 614 παρ. 2, 3 ΚΠολΔ ως προς τις διαφορές που αναφέρονται σε σχέσεις γονέων και τέκνων). Επιτρεπτή η συνεκδίκαση αγωγής που υπάγεται στην τακτική διαδικασία με αγωγή που εκδικάζεται κατά τις διατάξεις για τις μικροδιαφορές, όπως επίσης και η συνεκδίκαση αγωγής και αίτησης ασφαλιστικών μέτρων εφόσον το δικαστήριο είναι καθ’ ύλη αρμόδιο. Δεν απαιτείται να συντρέχει και ταυτότητα διαδίκων [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 489]

• Διαταγή χωριστής συζήτησης περισσότερων αιτήσεων που υποβλήθηκαν με το ίδιο δικόγραφο (άρθρο 247 παρ. 1 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο μπορεί σε κάθε στάση της δίκης να διατάξει να συζητηθούν χωριστά περισσότερες αιτήσεις που υποβλήθηκαν με το ίδιο δικόγραφο, αυτεπαγγέλτως ή ύστερα από αίτηση κάποιου διαδίκου

• Διαταγή χωριστής συζήτησης αγωγής και ανταγωγής (άρθρο 247 παρ. 2 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει να συζητηθούν χωριστά η αγωγή και η ανταγωγή, αν κατά την κρίση του διευκολύνεται ή επιταχύνεται η διεξαγωγή της δίκης

• Διαταγή διαδοχικής ή περιορισμένης συζήτησης περισσότερων αυτοτελών μέσων επίθεσης ή άμυνας (άρθρο 248 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει, αν έχουν ασκηθεί περισσότερα αυτοτελή μέσα επίθεσης ή άμυνας που αφορούν στην ίδια αίτηση, η συζήτηση να γίνει διαδοχικά ή να περιοριστεί σε ένα ή ορισμένα μόνο από αυτά, εφόσον κατά την κρίση του διευκολύνεται ή επιταχύνεται η διεξαγωγή της δίκης

Σημειώνεται ότι η διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται σχεδόν ποτέ από τα δικαστήρια [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 491]

• Διαταγή αναστολής της δίκης μέχρι να περατωθεί άλλη πολιτική ή διοικητική δίκη ή διαδικασία ενώπιον διοικητικής αρχής (άρθρο 249 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την αναβολή (αναστολή) της συζήτησης μέχρι να περατωθεί τελεσίδικα ή αμετάκλητα άλλη δίκη που εκκρεμεί ενώπιον πολιτικού ή διοικητικού δικαστηρίου, από την οποία εξαρτάται η υπόθεση στην οποία αφορά

Το ίδιο και όταν εξαρτάται από ζήτημα που πρόκειται να κριθεί ή κρίνεται από διοικητική αρχή, μέχρι να εκδοθεί από την εν λόγω διοικητική αρχή απόφαση που δεν μπορεί να προσβληθεί

Η αναστολή διατάσσεται ύστερα από αίτηση κάποιου διαδίκου ή αυτεπαγγέλτως

Προϋποτίθεται δεσμός προδικαστικότητας μεταξύ των δύο δικών, καθώς και εκκρεμότητα της δίκης που να αφορά στο προδικαστικό ζήτημα [Ν. Νίκας, Πολιτική Δικονομία τ. ΙΙ, σελ. 309 επ.]

Η απόφαση που διατάσσει την αναβολή της δίκης είναι μη οριστική απόφαση και δεν προσβάλλεται με ένδικα μέσα. Μπορεί να ανακληθεί από το δικαστήριο που την εξέδωσε

Η επαναλαμβανόμενη συζήτηση θεωρείται συνέχεια της αρχικής [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 493]

• Διαταγή αναστολής της δίκης μέχρι να περατωθεί άλλη ποινική δίκη (άρθρο 250 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο μπορεί αυτεπαγγέλτως ή ύστερα από αίτηση κάποιου διαδίκου να διατάξει την αναβολή (αναστολή) της συζήτησης μέχρι να περατωθεί αμετάκλητα εκκρεμής ποινική δίκη που επηρεάζει τη διάγνωση της διαφοράς

Η απόφαση που διατάσσει την αναστολή είναι μη οριστική και δεν προσβάλλεται με ένδικα μέσα. Μπορεί να ανακληθεί από το δικαστήριο που την εξέδωσε [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 494]

• Καθήκον του ειρηνοδίκη για καθοδήγηση των διαδίκων (άρθρο 251 ΚΠολΔ)

Ο ειρηνοδίκης οφείλει να καθοδηγεί όταν υπάρχει ανάγκη τους διαδίκους που παρίστανται χωρίς δικηγόρο ή δικολάβο στην επιχείρηση των διαδικαστικών πράξεων και να τους καλεί να προσέξουν τις συνέπειες από την παρέλευση των προθεσμιών, ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν στην άσκηση των ένδικων μέσων

• Πρόσληψη και διορισμός διερμηνέα (άρθρο 252 ΚΠολΔ)

Αν μάρτυρας, πραγματογνώμονας ή κάποιος από τους παριστάμενους διαδίκους ή τους νόμιμους αντιπροσώπους τους που εμφανίζεται αυτοπροσώπως στη συζήτηση ή στην επιχείρηση διαδικαστικής πράξης αγνοεί την ελληνική γλώσσα, προσλαμβάνεται διερμηνέας και αν πρόκειται για γλώσσα ελάχιστα γνωστή, μπορεί να προσληφθεί διερμηνέας του διερμηνέα

Ο δικαστής του μονομελούς ή ο πρόεδρος του πολυμελούς δικαστηρίου διορίζει τους διερμηνείς

• Επικοινωνία με κωφούς, αλάλους ή κωφαλάλους (άρθρο 253 ΚΠολΔ)

Οι ερωτήσεις και οι τυχόν παρατηρήσεις υποβάλλονται προς τον κωφό εγγράφως και οι απαντήσεις δίνονται προφορικά, προς τον άλαλο αντιστρόφως, ενώ προς τον κωφάλαλο, τόσο οι ερωτήσεις και οι τυχόν παρατηρήσεις όσο και οι απαντήσεις δίδονται εγγράφως

Αν ο κωφός, ο άλαλος ή ο κωφάλαλος δεν ξέρει να διαβάζει και να γράφει ο δικαστής διορίζει έναν ή δύο διερμηνείς, κατά προτίμηση από τα πρόσωπα που είναι συνηθισμένα να συνεννοούνται μαζί του

• Διαταγή επανάληψης της συζήτησης για τη συμπλήρωση κενών (άρθρο 254 ΚΠολΔ όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 25 παρ. 1-3 του Ν 3994/2011)

Αν κατά τη μελέτη της υπόθεσης ή τη διάσκεψη παρουσιάζονται κενά ή αμφίβολα σημεία που χρειάζονται συμπλήρωση ή επεξήγηση, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την επανάληψη της συζήτησης στο ακροατήριο

Η απόφαση μνημονεύει τα ειδικά θέματα που αποτελούν αντικείμενο της επαναλαμβανόμενης συζήτησης

Η επαναλαμβανόμενη συζήτηση θεωρείται συνέχεια της προηγούμενης

Η εξέταση νέων μαρτύρων επιτρέπεται μόνο για την απόδειξη των ισχυρισμών του εδ. β’ της παρ. 2 του άρθρου 269 (όπως το ως άνω εδάφιο προστέθηκε στην παρ. 1 του άρθρου 254 ΚΠολΔ με το άρθρο 25 παρ. 1 του Ν 3994/2011 )

Σ’ αυτήν οι διάδικοι κλητεύονται τριάντα τουλάχιστον ημέρες πριν από αυτήν, εκτός αν πρόκειται για ειδική διαδικασία στην οποία προβλέπεται συντομότερη προθεσμία κλητεύσεως

Οι διάδικοι μπορούν να καταθέσουν σημείωμα πέντε ημέρες πριν από τη δικάσιμο μόνο για τα θέματα που θα συζητηθούν

Προβλέπεται ανάλογη εφαρμογή της παρ. 4 του άρθρου 237 ΚΠολΔ για την επαναλαμβανόμενη συζήτηση

Η επαναλαμβανόμενη συζήτηση πρέπει να ορίζεται σε μία από τις πρώτες δικασίμους μετά την πάροδο της προθεσμίας των 30 ημερών από την κλήτευση

Η υπόθεση εκδικάζεται από τον ίδιο δικαστή και από την ίδια σύνθεση του δικαστηρίου εκτός αν αυτό είναι αδύνατο για φυσικούς ή νομικούς λόγους

Διατάσσεται η επανάληψη της συζήτησης: για την προσκομιδή αποδεικτικών στοιχείων [ΕφΘεσ 975/2000 Αρμ 2000,1132] που οι διάδικοι επικαλούνται μεν στις προτάσεις τους, αλλά δεν προσκομίζουν, για να πληροφορηθεί το δικαστήριο τις σχετικές με την υπόθεση προβλέψεις του αλλοδαπού δικαίου, για την αυτοπρόσωπη παράσταση των διαδίκων [ΕφΑθ 309/2002 ΕλλΔνη 2003,1384], για τη συμπλήρωση των προαιρετικών στοιχείων της αγωγής, κ.λπ. [Βλ. Ν. Νίκα, Πολιτική Δικονομία τ. ΙΙ, σελ. 322]

Η δυνατότητα επανάληψης της συζήτησης παρέχεται σε κάθε διαδικασία και δικαιοδοτικό βαθμό, καθώς και στη δίκη της αναίρεσης [ΑΠ 235/2003 ΕλλΔνη 2004,399]

• Διαταγή απομάκρυνσης προσώπων για λόγους τάξεως (άρθρο 255 ΚΠολΔ)

Αν για λόγους διατήρησης της τάξης διατάχθηκε η απομάκρυνση προσώπου που μετέχει στη συζήτηση ή τη διαδικαστική πράξη από τον τόπο όπου διεξάγεται, η διαδικασία συνεχίζεται σαν να ήταν η αποχώρηση εκούσια

• Ευθύνη και υπογραφή των πρακτικών της προφορικής συζήτησης (άρθρα 256, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 8 παρ. 3 του Ν 4055/2012 , 257, 258, 259 ΚΠολΔ)

Τα πρακτικά της προφορικής συζήτησης συντάσσονται από τον γραμματέα υπό τις οδηγίες του διευθύνοντος τη συζήτηση δικαστή (άρθρο 256 παρ. 1 ΚΠολΔ)

Πρέπει να περιέχουν: τον τόπο και τον χρόνο της συζήτησης, τα ονοματεπώνυμα των δικαστών, του εισαγγελέα, του γραμματέα, του διερμηνέα, των διαδίκων που εμφανίστηκαν, των νόμιμων αντιπροσώπων και των πληρεξουσίων τους, αν η συζήτηση έλαβε χώρα δημοσίως ή κεκλεισμένων των θυρών, όσα έγιναν κατά τη συζήτηση (τις ερωτήσεις που υποβλήθηκαν και τις απαντήσεις σ’ αυτές, τους ισχυρισμούς, τις αιτήσεις και τις δηλώσεις των διαδίκων, εκτός αν είναι υποχρεωτική η υποβολή προτάσεων, οπότε αρκεί η αναφορά σ’ αυτές, τις καταθέσεις των μαρτύρων, των πραγματογνωμόνων και των διαδίκων ή των νόμιμων αντιπροσώπων τους που εξετάστηκαν, εφόσον δεν εξετάστηκαν προηγουμένως ή απομακρύνονται από την προηγούμενη κατάθεσή τους, τις γνωμοδοτήσεις των πραγματογνωμόνων, εφόσον δεν υποβλήθηκαν εγγράφως, οπότε αρκεί η αναφορά σ’ αυτές, το πόρισμα της αυτοψίας), τη δημοσίευση των αποφάσεων (άρθρο 256 παρ. 1 ΚΠολΔ)

Ενώπιον των δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένων και των ειρηνοδικείων, μπορεί να εφαρμοστεί και το σύστημα τήρησης πρακτικών με φωνοληψία (άρθρο 256 παρ. 3 ΚΠολΔ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 8 παρ. 3 του Ν 4055/2012 )

Τα πρακτικά υπογράφονται από τον διευθύνοντα τη συζήτηση δικαστή και τον γραμματέα (άρθρο 258 ΚΠολΔ)

Αν τηρήθηκαν με νόμιμο τρόπο, συνιστούν δημόσια έγγραφα και παρέχουν πλήρη απόδειξη ως προς τη συζήτηση και το περιεχόμενό της [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 500]

• Ματαίωση της συζήτησης (άρθρο 260 ΚΠολΔ)

Αν κατά την εκφώνηση της υπόθεσης δεν εμφανίζονται όλοι οι διάδικοι, ή εμφανίζονται αλλά δεν μετέχουν κανονικά στη συζήτηση

Η ματαίωση της συζήτησης δεν αποτελεί διαδικαστική πράξη του δικαστηρίου ή των διαδίκων, και κατά συνέπεια δεν διακόπτεται η παραγραφή εν επιδικία των αξιώσεων.

Οι διάδικοι (συνήθως ο ενάγων) μπορούν να αποτρέψουν τον κίνδυνο αυτόν με την κατάθεση και την επίδοση κλήσης [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 501]

• Κρίση περί του αν συνάγεται ομολογία ή άρνηση από το σύνολο των ισχυρισμών (άρθρο 261 ΚΠολΔ)

Εφόσον δεν αμφισβητήθηκε η αλήθεια κάποιου πραγματικού ισχυρισμού, απόκειται στον δικαστή να κρίνει σε συνδυασμό με την τυχόν γενική άρνηση και το σύνολο των ισχυρισμών των διαδίκων, αν συνάγεται ομολογία ή άρνηση

• Παραπομπή της υπόθεσης στη διαιτησία (άρθρο 264 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο παραπέμπει την υπόθεση στη διαιτησία, αν η διαφορά υπάγεται σε διαιτησία Το πολιτικό δικαστήριο μπορεί να κρίνει παρεμπιπτόντως το κύρος της συμφωνίας διαιτησίας, αν τηρήθηκε ο έγγραφος τύπος ή το αν η συμφωνία έγινε με προφορική δήλωση των διαδίκων που καταχωρήθηκε στα πρακτικά ή στην έκθεση του εισηγητή [Βλ. Χ. Τριανταφυλλίδη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 509]

• Αναβολή της συζήτησης μέχρι την παρέλευση της προθεσμίας για την αποποίηση της κληρονομίας (άρθρο 265 ΚΠολΔ)

Αν το δικαστήριο δεχτεί την αίτηση του κληρονόμου που ενάγεται για απαίτηση κατά της κληρονομίας για αναβολή της συζήτησης, εφόσον αυτός έχει ακόμη το δικαίωμα αποποίησης της κληρονομίας

• Αναβολή της συζήτησης μέχρι την παρέλευση της προθεσμίας για εμφάνιση του προσεπικληθέντος (άρθρο 266 ΚΠολΔ)

Αν το δικαστήριο δεχτεί την αίτηση του εναγομένου που προσεπικάλεσε τους ομοδίκους ή τους υπόχρεους για αποζημίωση ή τον νομέα και αυτοί δεν εμφανίστηκαν κατά τη συζήτηση για αναβολή της συζήτησης μέχρι να περάσει η προθεσμία για εμφάνιση που παρέχεται στον προσεπικληθέντα

• Δυνατότητα ιδιαίτερης συζήτησης και έκδοσης ιδιαίτερης απόφασης επί ορισμένων ενστάσεων (άρθρο 267 ΚΠολΔ)

Αν προβληθεί κάποιο διαδικαστικό κώλυμα από τα αναφερόμενα στο άρθρο 263 ΚΠολΔ: αναρμοδιότητα, υπαγωγή της διαφοράς σε διαιτησία, έλλειψη εγγυοδοσίας, μη καταβολή των εξόδων της προηγούμενης δίκης, ύπαρξη προθεσμίας για την αποποίηση κληρονομίας, προσεπίκληση ομοδίκων ή υπόχρεων για αποζημίωση, καθώς και οι διαδικαστικές προϋποθέσεις της έλλειψης δικαιοδοσίας, της εκκρεμοδικίας, της ικανότητας διαδίκου ή της ικανότητας διεξαγωγής της δίκης στο όνομα του διαδίκου ή της νόμιμης παράστασης ή της εξουσιοδότησης του νόμιμου αντιπροσώπου, το δικαστήριο, αν κρίνει ότι διευκολύνεται ή επιταχύνεται η διεξαγωγή της δίκης μπορεί να προχωρήσει σε ιδιαίτερη συζήτηση και να εκδώσει ιδιαίτερη απόφαση πριν εξετάσει την ουσία της υπόθεσης

• Ενημέρωση επί της αγωγής κ.λπ. (άρθρο 270 παρ. 1 εδαφ. β’ ΚΠολΔ)

Ο δικαστής οφείλει πριν από τη συζήτηση να έχει ενημερωθεί επί της αγωγής και επί των εκατέρωθεν ισχυρισμών και αποδεικτικών μέσων και ιδίως ως προς τα θέματα και το βάρος απόδειξης της ισχυρισμών

• Εκτίμηση αδικαιολόγητης μη εμφάνισης διαδίκου (άρθρο 270 παρ. 1 εδαφ. δ’ ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο εκτιμά ελεύθερα τη μη εμφάνιση του διαδίκου ή του νόμιμου αντιπροσώπου του στο ακροατήριο αν είναι αδικαιολόγητη

• Λήψη υπόψη αποδεικτικών μέσων (άρθρο 270 παρ. 2 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τα αποδεικτικά μέσα που πληρούν τους όρους του νόμου, σύμφωνα με την προβλεπόμενη αποδεικτική δύναμη του καθενός Συμπληρωματικά μπορεί να λαμβάνει υπόψη και να εκτιμά ελεύθερα και αποδεικτικά μέσα που δεν πληρούν τους όρους του νόμου, όπως λ.χ. εξαιρετέοι μάρτυρες, μη επικυρωμένα φωτοαντίγραφα κ.λπ.

Το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη το πολύ τρεις για κάθε διάδικη πλευρά ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον ειρηνοδίκη ή συμβολαιογράφου και μόνον εφόσον έχουν δοθεί ύστερα από κλήτευση του αντιδίκου δύο τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες πριν από τη βεβαίωση, ή οκτώ τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες αν πρόκειται να δοθούν στην αλλοδαπή

• Εξέταση διαδίκων και μαρτύρων (άρθρο 270 παρ. 3 ΚΠολΔ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 28 του Ν 3994/2011 )

Το δικαστήριο ζητεί τις αναγκαίες πληροφορίες και διασαφήσεις από τους διαδίκους ή τους εκπροσώπους τους και τους εξετάζει κατά την κρίση του, σύμφωνα με τα άρθρα 415 επ. ΚΠολΔ

Οφείλει να εξετάσει έναν τουλάχιστον μάρτυρα για κάθε πλευρά. Αν υπάρχει ομοδικία μπορεί να εξετάσει έναν μάρτυρα για κάθε ομόδικο

• Διαταγή αυτοψίας ή πραγματογνωμοσύνης (άρθρο 270 παρ. 4 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο εφόσον είναι αναγκαίο διατάσσει αυτοψία ή πραγματογνωμοσύνη με προφορική ανακοίνωση που καταχωρίζεται στα πρακτικά, στην οποία προσδιορίζεται ο τόπος, ο χρόνος, τα ονόματα των πραγματογνωμόνων, το θέμα της πραγματογνωμοσύνης και προθεσμία εξήντα ημερών για την κατάθεση της έγγραφης πραγματογνωμοσύνης

• Άμεση συζήτηση υποθέσεων (άρθρο 270 παρ. 5 εδ. α’ ΚΠολΔ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 9 του Ν 4055/2012 )

Οι υποθέσεις εκφωνούνται με τη σειρά τους από το πινάκιο και συζητούνται αμέσως αυτές για τις οποίες δεν θα διεξαχθεί εμμάρτυρη απόδειξη

• Διεξαγωγή εμμάρτυρης απόδειξης (άρθρο 270 εδ. β’, γ’, δ ΚΠολΔ, όπως αντικαταστάθηκαν από το άρθρο 9 του Ν 4055/2012 )

Αν πρόκειται να εξεταστούν μάρτυρες η συζήτηση μπορεί να διακόπτεται και για την αμέσως επόμενη δικάσιμο της ίδιας σύνθεσης, κατά την οποία και ολοκληρώνεται η συζήτηση χωρίς την παρουσία των διαδίκων ή των πληρεξουσίων δικηγόρων τους, αφού προηγηθεί η εξέταση των μαρτύρων

Οι μάρτυρες εξετάζονται ξεχωριστά για κάθε υπόθεση ενώπιον του ορισμένου από τον πρόεδρο εισηγητή δικαστή

Ο ακριβής τόπος και χρόνος διεξαγωγής των εμμάρτυρων αποδείξεων καθορίζεται κατά την αρχική δικάσιμο αμέσως μετά την εκφώνηση και τη διακοπή της συζήτησης με ανακοίνωση του προέδρου, η οποία καταχωρίζεται στα πρακτικά και επέχει θέση κλήτευσης όλων των διαδίκων και εκείνων που δεν παρίστανται

• Απόφαση επί διαδικαστικών ζητημάτων σχετικά με την απόδειξη (άρθρο 270 εδ. ε’ ΚΠολΔ, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 9 του Ν 4055/2012)

Ο εισηγητής αποφασίζει για όλα τα σχετικά με την απόδειξη διαδικαστικά ζητήματα • Έκδοση οριστικής απόφασης (άρθρο 270 παρ. 6 ΚΠολΔ, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 28 του Ν 3994/2011)

Το δικαστήριο εκδίδει οριστική απόφαση με βάση τα αποδεικτικά μέσα που οι διάδικοι έχουν προσκομίσει και τις αποδείξεις που έχουν διεξαχθεί στο ακροατήριο

• Απόφαση για παράσταση των διαδίκων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους σε άλλο τόπο (άρθρο 270 παρ. 7 ΚΠολΔ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 28 του Ν 3994/2011 )

Δυνατότητα του δικαστηρίου για απόφαση ύστερα από αίτηση των διαδίκων ή αυτεπαγγέλτως να παρίστανται οι διάδικοι και οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους κατά τη διάρκεια της συζήτησης σε άλλο τόπο και να ενεργούν εκεί διαδικαστικές πράξεις

Η συζήτηση αυτή μεταδίδεται ταυτόχρονα με ήχο και εικόνα στην αίθουσα συνεδρίασης του δικαστηρίου και στον τόπο, όπου παρίστανται οι διάδικοι και οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους

Η διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 270 ΚΠολΔ που προβλέπει την εν λόγω δυνατότητα θα τεθεί σε εφαρμογή με προεδρικό διάταγμα, που θα εκδοθεί ύστερα από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και στο οποίο θα ορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής του (άρθρο 72 παρ. 9 του Ν 3994/2011)

Η διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 270 ΚΠολΔ αφορά όλα τα πρωτοβάθμια δικαστήρια, και δεν εφαρμόζεται στη δευτεροβάθμια δίκη [Βλ. Χ. Απαλαγάκη, Η διαγνωστική δίκη και η αναγκαστική εκτέλεση κατά τον ΚΠολΔ, σελ. 37]

• Απόφαση για την εξέταση μαρτύρων, πραγματογνωμόνων και διαδίκων που δεν παρίστανται στην αίθουσα συνεδρίασης (άρθρο 270 παρ. 8 ΚΠολΔ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 28 του Ν 3994/2011)

Δυνατότητα του δικαστηρίου για απόφαση ύστερα από αίτηση των διαδίκων ή αυτεπαγγέλτως την εξέταση μαρτύρων, πραγματογνωμόνων και διαδίκων χωρίς αυτοί να παρίστανται στην αίθουσα συνεδρίασής του

Η εν λόγω απόφαση δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα

Η εξέταση μεταδίδεται ταυτόχρονα με ήχο και εικόνα στην αίθουσα συνεδρίασης του δικαστηρίου και στον τόπο εξέτασης των μαρτύρων, πραγματογνωμόνων και διαδίκων Η εξέταση αυτή, θεωρείται ότι διεξάγεται ενώπιον του δικαστηρίου

Η εξέταση αυτή έχει την ίδια αποδεικτική ισχύ με την εξέταση στο ακροατήριο

Η διάταξη της παρ. 8 του άρθρου 270 ΚΠολΔ που προβλέπει την εν λόγω δυνατότητα θα τεθεί σε εφαρμογή με προεδρικό διάταγμα, που θα εκδοθεί ύστερα από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και στο οποίο θα ορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής του (άρθρο 72 παρ. 9 του Ν 3994/2011)

Η εν λόγω διάταξη αφορά όλα τα πρωτοβάθμια δικαστήρια και δεν εφαρμόζεται στη δευτεροβάθμια δίκη [Βλ. Χ. Απαλαγάκη, Η διαγνωστική δίκη και η αναγκαστική εκτέλεση κατά τον ΚΠολΔ, σελ. 37]

• Αντιμετώπιση ζητημάτων ερημοδικίας (άρθρα 271-280 ΚΠολΔ όπως τροποποιήθηκαν από τα άρθρο 29-33 του Ν 3994/2011)

Το δικαστήριο κηρύσσει την συζήτηση απαράδεκτη αν ο εναγόμενος δεν εμφανισθεί κατά τη συζήτηση ή εμφανιστεί αλλά δεν λάβει μέρος σ’ αυτήν κανονικά, εφόσον η αγωγή και η κλήση για συζήτηση δεν επιδόθηκαν σ’ αυτόν νόμιμα κι εμπρόθεσμα

Αν η αγωγή και η κλήση για συζήτηση επιδόθηκαν σ’ αυτόν νόμιμα κι εμπρόθεσμα συζητεί την υπόθεση ερήμην του εναγομένου

Το δικαστήριο συζητεί την υπόθεση χωρίς τον ενάγοντα και απορρίπτει την αγωγή αν η συζήτηση γίνεται με επιμέλεια του ενάγοντος και αυτός δεν εμφανιστεί κατά τη συζήτηση ή εμφανιστεί, αλλά δεν λάβει μέρος σ’ αυτήν κανονικά

Το δικαστήριο εφαρμόζει τις διατάξεις του άρθρου 271 ΚΠολΔ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 29 του Ν 3994/2011 αν η συζήτηση γίνεται με την επιμέλεια του εναγομένου ή εκείνου που άσκησε κύρια ή πρόσθετη παρέμβαση, και σε περίπτωση ερημοδικίας του ενάγοντος απορρίπτει την αγωγή

Αν ο εναγόμενος άσκησε ανταγωγή με ιδιαίτερο δικόγραφο, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 271 ΚΠολΔ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 29 του Ν 3994/2011 , ενώ αν η ανταγωγή ασκήθηκε με τις προτάσεις κηρύσσεται απαράδεκτη η συζήτησή της κ.λπ.

• Εξέταση παρεμπιπτόντων ζητημάτων (άρθρα 284, 285 ΚΠολΔ)

Το δικαστήριο με οποιαδήποτε διαδικασία και αν δικάζει, εξετάζει τα παρεμπίπτοντα ζητήματα ακόμη και όταν είναι αναρμόδιο να τα εκδικάσει Αυτό δεν ισχύει για τις παρεμπίπτουσες αγωγές [Βλ. Ε. Μπαλογιάννη, σε Χ. Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας - Ερμηνεία κατ’ άρθρο, σελ. 533]

Αν ο δικαστής κρίνει ότι η κύρια δίκη είναι ώριμη για την έκδοση οριστικής απόφασης, ενώ το παρεμπίπτον ζήτημα πρέπει να εξεταστεί, εκδίδει απόφαση για την κύρια δίκη και παραπέμπει το παρεμπίπτον σε ιδιαίτερη συζήτηση

Ευαγγελία Μπαλογιάννη, Δικηγόρος * Απόσπασμα απο το βιβλίο της Ε. Μπαλογιάννη, «Διαγράμματα Πολιτκής Δικονομίας. Η Πολιτική Δικονομία σε πίνακες», επιμ. Χ. Απαλαγάκη, 2η εκδ., 2012, σελ. 177-183.

Πηγή: EφΑΔ 4-5/2012, 430 και nbonline.gr

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα