Υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος 3869/2010) - Υποχρέωση οφειλέτη να αναφέρει όλους τους πιστωτές - Δεν υφίσταται αδυναμία πληρωμής, όταν ο οφειλέτης εξυπηρετεί ορισμένα χρέη, επιλεκτικά (Ειρηνοδικείο Χαλανδρίου, αριθμός απόφασης 7/2011)

Περίληψη: Υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα. Καθεστώς του ν. 3869/2010. Καθιέρωση συλλογικής διαδικασίας. Αίτηση για υπαγωγή στο συγκεκριμένο καθεστώς. Περιεχόμενο της αίτησης. Υποχρέωση του οφειλέτη να αναφέρει όλους τους πιστωτές του. Δεν προβλέπεται η δυνατότητα να αναφέρει μόνο ορισμένους πιστωτές. Δεν υφίσταται αδυναμία πληρωμής, όταν ο οφειλέτης εξυπηρετεί ορισμένα χρέη, επιλεκτικά.

[...] Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 του Ν 3869/2010 «Για την έναρξη της διαδικασίας, ο οφειλέτης καταθέτει αίτηση στο γραμματέα του αρμοδίου δικαστηρίου. Η αίτηση πρέπει να περιέχει: α) κατάσταση της περιουσίας του οφειλέτη και των πάσης φύσεως εισοδημάτων του ιδίου και του συζύγου του, β) κατάσταση των πιστωτών και των απαιτήσεων τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα και γ) σχέδιο διευθέτησης οφειλών, που να λαμβάνει υπόψη με εύλογο τρόπο και συσχέτιση τόσο τα συμφέροντα των πιστωτών, όσο και την περιουσία, τα εισοδήματα και την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη». Ειδικότερα, στην αίτηση πρέπει να διαλαμβάνεται κατάσταση με τα πλήρη ονόματα και τις διευθύνσεις των πιστωτών. Πρέπει να αναφέρονται όλοι οι πιστωτές του οφειλέτη και όχι ορισμένοι από αυτούς, όπως επίσης και όλα τα χρέη, ως προς τα οποία υπάρχει μόνιμη αδυναμία πληρωμής του οφειλέτη και όχι ορισμένα από αυτά. Χρέη προς τον ίδιο πιστωτή από διαφορετική αιτία πρέπει να αναγράφονται χωριστά. Δεν επιτρέπεται στον οφειλέτη να κάνει επιλογή μεταξύ τους. Αυτό προκύπτει από τον συνδυασμό των παρ. 1-2 εδ. Β` του άρθρου 4 του Ν 3869/2010. Εφόσον η κατάσταση κατά την παρ. 1 του άρθρου 4 του ιδίου νόμου, που πρέπει να υποβάλει ο οφειλέτης, πρέπει να περιέχει και την κατάσταση των πιστωτών του και εφόσον η υπεύθυνη δήλωση για την πληρότητα και ορθότητα των καταστάσεων του καταλαμβάνει τους πιστωτές (προδήλως όλους τους υπάρχοντες), προκύπτει εντεύθεν ότι στην κατάσταση πρέπει να αναφέρονται όλοι οι πιστωτές του οφειλέτη. Στην παραδοχή αυτή δεν είναι αντίθετη η ρύθμιση της παρ. 6 του άρθρου 4 του ιδίου νόμου. Η τελευταία αναφέρεται στην περίπτωση που λησμονήθηκε να περιληφθεί στην κατάσταση κάποιο χρέος του οφειλέτη. Ωστόσο από αυτή δεν φαίνεται να ιδρύεται δικαίωμα του οφειλέτη να επιλέγει τα προς ρύθμιση χρέη και τους πιστωτές. Ο νόμος αναφέρεται σε μία καθολική ρύθμιση των χρεών του οφειλέτη. Τούτο προκύπτει από τη διατύπωση της παρ. 1 του άρθρου 4 του ιδίου νόμου. Συγκεκριμένα ο νόμος ορίζει το υποχρεωτικό περιεχόμενο της αίτησης [... β) κατάσταση των πιστωτών και των απαιτήσεων τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα]. Από την άλλη πλευρά με το εδ. β` της παρ. 2 του άρθρου 4 του Ν 3869/2010, ο νόμος επιβάλει την υποχρέωση του οφειλέτη να προσκομίσει δήλωση για την ορθότητα και την πληρότητα, μεταξύ των άλλων και της καταστάσεως του εδ. α` της παρ. 1 του άρθρου 4. Η πληρότητα αυτή προδήλως αναφέρεται στην καταχώρηση όλων των χρεών του και όλων των πιστωτών του. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι ο οφειλέτης δεν έχει την ευχέρεια να επιλέξει προς ρύθμιση και απαλλαγή ορισμένα μόνο χρέη και ορισμένους πιστωτές {Αθ. Kρητικός, Ρύθμιση των οφειλών των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και άλλες διατάξεις, Ν 3869/2010, υπό το άρθρο 4 αρ. 13, σελ. 68). Η δυνατότητα του οφειλέτη να ρυθμίσει τα χρέη του δεν μπορεί να σημαίνει ελευθερία επιλογής πιστωτών. Κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο με τη βασική λειτουργία της , συλλογικής διαδικασίας, επιπλέον όμως θα παραβίαζε τις επιταγές της καλής πίστης, που μπορεί να επιτάσσει αυτή αυτοδύναμα την ίση μεταχείριση των πιστωτών. Η υπέρ της καθολικότητας της διαδικασίας άποψη δεν ανταποκρίνεται μόνο στο σκοπό του νόμου, αλλά είναι και πρακτικά αναγκαία, καθώς θα προκαλούσε ανυπέρβλητες δυσκολίες, ακόμη και ματαίωση πολλών ρυθμίσεων του νόμου, το να γίνει δεκτή η ύπαρξη πιστωτών δύο ή περισσοτέρων ταχυτήτων, άλλων που επελέγησαν από τον οφειλέτη και άλλων που δεν επελέγησαν από τον οφειλέτη προς ρύθμιση {Ευάγγελο Περάκη, Η διαδικασία του Ν 3869/2010 για τη ρύθμιση των οφειλών φυσικών προσώπων ως συλλογική διαδικασία, ΔΕΕ 4/2011,400 επ., παρ. V). Περαιτέρω, επειδή με το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν 3869/2010, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 85 του Ν 3996/2011 (ΦΕΚ Α` 170/5.8.2011), ορίζεται ότι: «Φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα και έχουν περιέλθει χωρίς δόλο, σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών τους (εφεξής οφειλέτες) δικαιούνται να υποβάλλουν στο αρμόδιο δικαστήριο την αίτηση που προβλέπεται στην παρ. 1 του άρθρου 4 για τη ρύθμιση "των οφειλών τους" και απαλλαγή», προκύπτει, ότι ο νομοθέτης, λαμβάνοντας υπόψη τις προαναφερόμενες δυσχέρειες του νόμου, με την αντικατάσταση της φράσης «των οφειλών αυτών» με την φράση «των οφειλών τους» (παρ. 1 του άρθρου 85 του Ν 3996/2011), επέλεξε να διευκρινίσει ότι η διαδικασία της ρύθμισης των οφειλών φυσικών προσώπων αποτελεί συλλογική διαδικασία, στην οποία πρέπει να περιλαμβάνονται όλες οι οφειλές του αιτούντα. Τούτο προκύπτει σαφώς από τη γραμματική διατύπωση του άρθρου, μετά την τροποποίηση του, «των οφειλών τους» αντί «των οφειλών αυτών». Στην περίπτωση δε που γίνει δεκτό ότι στη διαδικασία της ρύθμισης των οφειλών δεν είναι υποχρεωτικό ο οφειλέτης να περιλαμβάνει όλα τα χρέη του και ότι οι συνέπειες της δεν καταλαμβάνουν πιστωτές που δεν κλήθηκαν να συμμετάσχουν, μπορεί να προβληθεί από πιστωτή η ένσταση καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος της ρυθμίσεως των οφειλών, εάν ο οφειλέτης αδυνατώντας πράγματι να εξυπηρετήσει το σύνολο των οφειλών του, χρησιμοποιεί τη διαδικασία της ρύθμισης για να καταστρατηγήσει τα συμφέροντα ορισμένων μόνο δανειστών, ενώ σκοπίμως παραλείπει να συμπεριλάβει σε αυτήν άλλους πιστωτές προς τους οποίους ενεργεί πληρωμές σημαντικών ποσών, χωρίς να εντάσσονται οι απαιτήσεις τους στις κατηγορίες των εξαιρούμενων από τη ρύθμιση των απαιτήσεων ή στους οποίους αφήνει περιθώρια να ξεκινήσουν διαδικασίες ατομικής εκτέλεσης οι οποίες είναι δυνατό να δημιουργήσουν εμπλοκές στην υλοποίηση της ρύθμισης (Ευδ. Κιουτσίδου - Στρατουδάκη, Η απόφαση διευθέτησης οφειλών κατά το Ν 3869/2010, Σεμινάριο ΕΔΣ της 29-30.9.2010). Εξάλλου, δεν είναι εύλογο, να επιλέγει ο οφειλέτης ποιες απαιτήσεις θα εξυπηρετεί καταδικάζοντας κάποιες σε μη εξόφληση. Πολύ δε περισσότερο δεν μπορεί να ανταμείβεται επειδή άφησε να καταγγελθεί κάποιο δάνειο, το οποίο κατέστη έτσι ληξιπρόθεσμο στο σύνολο του, με απώτερο σκοπό να το περιλάβει στις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νόμου, εξυπηρετώντας με το εισόδημα του κάποιο άλλο δάνειο, επικαλούμενος εν συνεχεία την α`δυναμία του να κάταβάλει δόσεις στα πλαίσια ρύθμισης, ακριβώς επειδή εξυπηρετεί κάποιο ενήμερο δάνειο. Η επιλεκτική εξυπηρέτηση δανείων και η εγκατάλειψη άλλων από τον οφειλέτη, συνιστά, υπό προϋποθέσεις ένα είδος δόλιας συμπεριφοράς της παρ. 1 του άρθρου 1 του Ν 3869/2010 (Δ. Μακρή, Κατ` άρθρο ερμηνεία του Ν 3869/2010, σελ. 192). Στην προκείμενη περίπτωση, ο αιτών, στην περιεχόμενη στην αίτηση αναλυτική κατάσταση πιστωτών και απαιτήσεων αναγράφει ότι του έχουν χορηγηθεί: Α) Από την τράπεζα με την επωνυμία «.............................»: [...] Με την προαναφερόμενη δήλωση του ο αιτών ομολογεί την ύπαρξη της οφειλής της πιστώτριας με την επωνυμία «...................................», ύψους 9.518,09 ευρώ, η οποία προέρχεται από τη με αριθμό ... σύμβαση δανείου και ότι αυτή εξακολουθεί να εξυπηρετείται κανονικά. Συνεπώς, σύμφωνα με τη νομική άποψη που διαλαμβάνεται στη μείζονα σκέψη της παρούσας και την οποία δέχεται το δικαστήριο τούτο, εφόσον στην περιεχόμενη στην αίτηση κατάσταση πιστωτών δεν αναγράφονται όλοι οι πιστωτές του αιτούντος και όλα τα χρέη του προς τον ίδιο πιστωτή από διαφορετική αιτία, ειδικότερα δεν συμπεριλαμβάνεται η προαναφερόμενη οφειλή του αιτούντα προς την πιστώτρια τράπεζα με την επωνυμία «...........................................» η υπό κρίση αίτηση είναι μη νόμιμη και συνεπώς απορριπτέα. Περαιτέρω επειδή η αδυναμία της πληρωμής αναφέρεται στην έλλειψη χρημάτων για την αποπληρωμή των χρεών γενικά (όλων και όχι μερικών) και δεν νοείται ειδική αδυναμία πληρωμής ενός χρηματικού χρέους και μάλιστα μόνιμης, αν υπάρχει δυνατότητα καταβολής ενός άλλου χρέους (Ευάγγελο Περάκη, Η διαδικασία του Ν 3869/2010 για τη ρύθμιση των οφειλών φυσικών προσώπων ως συλλογική διαδικασία, ΔΕΕ 4/2011,400 επ., παρ. V, αρ. 2), η υπό κρίση αίτηση είναι απορριπτέα και λόγω της μη συνδρομής της προϋπόθεσης της μόνιμης αδυναμίας πληρωμής, διότι, ενώ ο αιτών επικαλείται αδυναμία πληρωμής κάποιων χρεών, επιλεκτικά εξυπηρετεί άλλο χρέος του, ενώ τέτοια επιλεκτική αδυναμία πληρωμής είναι κατά τα προαναφερόμενα αδιανόητη. [...] (Απορρίπτει την αίτηση.)

πηγή: http://lawdb.intrasoftnet.com/nomos

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα