Αδικαιολόγητος πλουτισμός - Νομολογία (θ΄)
... Από το συνδυασμό των διατάξεων του άρθρου 115 του ΠΔ 11/12 .11.1929 «περί διοικήσεως δημοσίων κτημάτων», όπως μεταγενεστέρως τροποποιήθηκε και ισχύει, του άρθρου 1 του ΑΝ 2344/1940 «περί αιγιαλού και παραλίας» (που ίσχυε μέχρι της 19.12.2001, οπότε καταργήθηκε, με τον Ν 2971/2001 ), του άρθρου 49 παρ. 3 του Ν 1416/1984 , όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, και των άρθρων 968-970 και 904 ΑΚ προκύπτει ότι, αν ο χρήστης τμήματος αιγιαλού ή παραλίας, κατά παράβαση των όρων της προς αυτόν παραχώρησης ή της σχετικής συμβάσεως, δεν περιορίζεται σε «απλή χρήση» αυτού, ήτοι σε εκμετάλλευση από την οποία δεν μεταβάλλεται ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του χώρου και δεν αλλοιώνεται το φυσικό αυτού περιβάλλον, αλλά προβαίνει σε επαχθέστερη εκμετάλλευση του ακινήτου (ιδίως με την κατασκευή κτισμάτων και συναφών έργων), τότε η χρήση αυτού καθίσταται αυθαίρετη και το Δημόσιο –πέρα και ανεξάρτητα από το (λειτουργικό) δικαίωμά του να ανακαλέσει την πράξη παραχώρησης ή να καταγγείλει ενδεχόμενη σύμβαση και να αποβάλει τον χρήστη– έχει κατά του τελευταίου αξίωση πρόσθετης (ήτοι πέρα εκείνης που αντιστοιχεί στην απλή χρήση υπό την εκτεθείσα έννοια) αποζημίωσης και απόδοσης της ωφέλειας που ο χρήστης απεκόμισε και κατά την οποία αυτός κατέστη αδικαιολογήτως πλουσιότερος εις βάρος της δημόσιας περιουσίας, κατά το χρονικό διάστημα της παράνομης εκμετάλλευσης αυτής. Αντίθετη ερμηνεία, σύμφωνα με την οποία το Δημόσιο έχει μόνον δικαίωμα να αποβάλει τον αυθαίρετο χρήστη από την κατοχή του ακινήτου και να αποτρέψει έτσι τη συνέχιση της έννομης δράσης αυτού στο μέλλον, θα οδηγούσε στο άτοπο να θεωρείται ότι, κατ’ εξαίρεση έναντι όλων των άλλων προσώπων, φυσικών και νομικών, το Δημόσιο έχει νομική υποχρέωση να μην απαιτεί οικονομικό αντάλλαγμα για την εκ μέρους τρίτων αυθαίρετη εκμετάλλευση περιουσιακών του στοιχείων ή κοινόχρηστων κρατικών ακινήτων. ΑΠ 1223/2010 ΧρΙΔ 2011,444.
... Από τις διατάξεις των άρθρων 681, 686 παρ. 2, 341 και 342 ΑΚ προκύπτει ότι, αν για την εκπλήρωση της παροχής του εργολάβου, συμφωνηθεί ορισμένη ημέρα, αυτός ως οφειλέτης, γίνεται υπερήμερος με μόνη την παρέλευση της ημέρας αυτής, εκτός αν αυτός επικαλεσθεί και αποδείξει κατ’ ένσταση ότι η καθυστέρηση ως προς την εκπλήρωση της παροχής του οφείλεται σε γεγονός για το οποίο δεν υπέχει ευθύνη. Όταν υπάρχει υπερημερία του οφειλέτη εργολάβου, ο δανειστής εργοδότης δικαιούται, εκτός των άλλων, να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση και να ζητήσει εύλογη, κατά το άρθρο 387 ΑΚ αποζημίωση. Με την υπαναχώρηση, η σύμβαση καταργείται αναδρομικώς και επέρχεται απόσβεση των εκατέρωθεν από αυτή υποχρεώσεων, οι δε παροχές των μερών αποδίδονται κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού. Με την παρέλευση της συμφωνημένης για την εκπλήρωση της παροχής του εργολάβου ημέρας, αυτός καθίσταται, όπως προαναφέρθηκε υπερήμερος, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας, η δε καθυστέρηση μπορεί να οφείλεται και σε αντικειμενικές δυσχέρειες του οφειλέτη εργολάβου. ΑΠ 1378/2010 ΧρΙΔ 2011,422 (περίλ.).
... Το δικαίωμα του υπερθεματιστή να αξιώσει το πλειστηρίασμα που καταβλήθηκε απ’ αυτόν χωρίς όμως να λάβει το πράγμα που πλειστηριάστηκε, στηρίζεται στις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού (άρθρα 904 επ. ΑΚ), αδικαιολογήτως δε πλουτήσας (για αιτία λήξασα) στην περίπτωση αυτή είναι ο καθού η εκτέλεση, που απαλλάχθηκε από το χρέος του και όχι οι δανειστές στους οποίους διανεμήθηκε το πλειστηρίασμα. ΑΠ 42/2010 ΕλλΔνη 2011,449.
... Στις περιπτώσεις αιτιώδους αναγνώρισης παλαιού χρέους η έλλειψη ή ελαττωματικότητα της αιτίας της παλαιάς ενοχής δεν δημιουργεί αξιώσεις αδικαιολόγητου πλουτισμού, αφού ο δανειστής κατέχει πλέον δικαιολογημένο πλουτισμό. ΑΠ 1912/2008 ΕλλΔνη 2011,494.
πηγή: nbonline.gr
Δικηγορικό Γραφείο "Δημήτριος Χ. Καραγιάννης", Θεσσαλονίκη - Αθήνα