Υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος 3869/2010, νόμος Κατσέλη) - Οφειλέτης υπερδανείστηκε από τα περισσότερα πιστωτικά ιδρύματα και κατόπιν μεταβίβασε την ακίνητη περιουσία του ώστε να ζημιώσει τους δανειστές του (Ειρηνοδικείο Κρωπίας, αριθμός απόφασης 735/2011)
Περίληψη: Καθεστώς για τη ρύθμιση των οφειλών των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (ν. 3869/2010). Καταχρηστική άσκηση της αίτησης για υπαγωγή στη ρύθμιση του ανωτέρω νόμου. Στοιχεία ορισμένου της αίτησης αυτής. Στοιχεία καταχρηστικότητας της σχετικής αίτησης. Ο οφειλέτης υπερδανείστηκε από τα περισσότερα πιστωτικά ιδρύματα και κατόπιν μεταβίβασε την ακίνητη περιουσία του ώστε να ζημιώσει τους δανειστές του. Κρίση ότι είναι καταχρηστική η επίδικη αίτηση
[...] Από τις με αρ. 4549/10.2.2011, 4544/8.2.2011 και 4540/8.2.2011 εκθέσεις επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας του Πρωτοδικείου Αθηνών Α.Γ. Ε., που η αιτούσα προσκομίζει και επικαλείται, προκύπτει ότι ακριβές επικυρωμένο αντίγραφο της υπό κρίση αίτησης με πράξη ορισμού δικάσιμου και κλήση για τη δικάσιμο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας νόμιμα επιδόθηκε στην έβδομη, όγδοη και ένατη των ανωτέρω πιστωτών. Επομένως, εφόσον αυτές δεν εμφανίστηκαν κατά την παραπάνω δικάσιμο, όταν η υπόθεση εκφωνήθηκε με τη σειρά της από το πινάκιο, πρέπει να δικαστούν ερήμην, να προχωρήσει δε η συζήτηση της υπόθεσης σαν να ήταν όλοι οι διάδικοι παρόντες (άρθρο 754 παρ. 2 ΚΠολΔ). Η αιτούσα εκθέτει ότι είναι φυσικό πρόσωπο, το οποίο δεν έχει εμπορική ιδιότητα και πτωχευτική ικανότητα, και έχει περιέλθει χωρίς δόλο σε μόνιμη κατάσταση αδυναμίας πληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του προς τους πιστωτές του, οφειλές τις οποίες αναγράφει αναλυτικά ανά πιστώτρια, κεφάλαιο, τόκους και έξοδα. Ακολούθως εκθέτει την αναλυτική κατάσταση των ετήσιων εισοδημάτων της από την εργασία και τα ακίνητα της, την κατάσταση των περιουσιακών της στοιχείων και αναφέρει ότι απέτυχε η προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού με τις πιστώτριες. Με βάση το ιστορικό αυτό ζητεί να υπαχθεί στις διατάξεις του Ν 3869/2010 και να ρυθμιστούν δικαστικά οι αναφερόμενες οφειλές της προς τις καθ` εις πιστώτριες με βάση το σχέδιο διευθέτησης που προτείνει και εκφράζοντας την επιθυμία να διατηρήσει στην κυριότητα της για συναισθηματικούς λόγους το ακίνητο που ειδικότερα αναφέρει. Η υπό κρίση αίτηση παραδεκτά και αρμόδια φέρεται ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν 3869/2010, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Για το παραδεκτό της προσκομίζονται νόμιμα οι προβλεπόμενες από την παρ. 2 του άρθρου 4 του Ν 3869/2010: α) η από 28.12.2010 Βεβαίωση αποτυχίας εξωδικαστικού συμβιβασμού με τους πιστωτές που αναφέρονται στην αρχή της παρούσας απόφασης, η οποία έχει συνταχθεί από το σωματείο με την επωνυμία «Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ» και Β) η από 31.1.2011 υπεύθυνη δήλωση της αιτούσας για την ορθότητα και την πληρότητα των καταστάσεων της περιούσιας και των εισοδημάτων της, των πιστωτών και των απαιτήσεων τους, καθώς και για τις μεταβιβάσεις των εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων της κατά την τελευταία τριετία. Εξάλλου, κατόπιν αυτεπάγγελτης έρευνας του Δικαστηρίου στα τηρούμενα αρχεία του Ειρηνοδικείου Αθηνών σύμφωνα με το άρθρο 13 παρ. 2 του Ν 3869/2010 προέκυψε ότι δεν εκκρεμεί άλλη όμοια αίτηση, ούτε έχει εκδοθεί απόφαση για ρύθμιση των οφειλών του αιτούντος με απαλλαγή του. Περαιτέρω η υπό κρίση αίτηση είναι ορισμένη και νόμιμη, αφού στηρίζεται στις διατάξεις των άρθρων 1,4,8,9 και 11 του Ν 3869/2010 και πρέπει να ερευνηθεί στην ουσία της, αφού δεν επιτεύχθηκε δικαστικός συμβιβασμός της αιτούσας με τους πιστωτές της. Όσον αφορά τους ειδικότερους ισχυρισμούς των πιστωτών περί απαραδέκτου, αοριστίας και μη νομίμου της υπό κρίση αίτησης λεκτέα τα ακόλουθα: Η 1η, 2η, 3η, 5η, 10η, 12η των ανωτέρω πιστωτών και η κυρίως παρεμβαίνουσα προέβαλαν τον ισχυρισμό ότι η υπό κρίση αίτηση πάσχει αοριστίας, διότι δεν αναφέρονται η προσωπική και οικογενειακή κατάσταση της αιτούσας, οι βιοτικές της ανάγκες και το κόστος εκάστης, καθώς και η εκτιμώμενη εμπορική αξία των ακινήτων της. Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 4 του Ν 3869/2010 ο οφειλέτης καταθέτει στο γραμματέα του αρμοδίου δικαστηρίου αίτηση, η οποία πρέπει να περιέχει συγκεκριμένα στοιχεία, απαραίτητα για το ορισμένο της: α) κατάσταση της περιουσίας του και των εισοδημάτων της συζύγου του, β) κατάσταση των πιστωτών του και των απαιτήσεων τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα και γ) σχέδιο διευθέτησης, καθώς και δ) αίτημα να ρυθμισθούν οι οφειλές του με σκοπό να επέλθει η προβλεπόμενη από το νόμο απαλλαγή του, και ουδέν άλλο στοιχείο απαιτείται για την πληρότητα του ορισμένου της εν λόγω αίτησης. Συνεπώς τα προαναφερόμενα στοιχεία από τις πιστώτριες, καθώς και η εμπορική αξία των ακινήτων της αιτούσας θα αποτελέσουν θέματα της αποδεικτικής διαδικασίας. Εξάλλου, ο οφειλέτης μπορεί πάντως να συμπληρώσει, να διευκρινίσει ή να διορθώσει τους ισχυρισμούς που περιέχονται στην αίτηση κατ` άρθρο 224 ΚΠολΔ με τις προτάσεις του ή και προφορικώς κατά την συζήτηση της υπόθεσης με δήλωση καταχωριζόμενη στα πρακτικά. Ενόψει και της ευρύτητας με την οποία αντιμετωπίζονται από το νομοθέτη οι αιτήσεις κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, ο δικαστής μπορεί να επιτρέψει ακόμη και τη μεταβολή της αίτησης σύμφωνα με το άρθρο 751 ΚΠολΔ {Ευδοξία Κιουπτσίδου, Εφέτης, Εισήγηση στο Σεμινάριο Ειρηνοδικών Εθνικής Σχολής Δικαστών της 8-9/12/2010). Κατά συνέπεια των ανωτέρω παραδοχών η υπό κρίση αίτηση τυγχάνει επαρκώς ορισμένη και ο ανωτέρω ισχυρισμός περί αοριστίας τυγχάνει απορριπτέος. Ακολούθως η 2η, 3η, 5η των πιστωτών και η κυρίως παρεμβαίνουσα με προφορική δήλωση των πληρεξούσιων τους δικηγόρων και καταχώριση της στα πρακτικά συζητήσεως της παρούσας, καθώς και ανάπτυξη της στις έγγραφες προτάσεις τους προέβαλαν την ένσταση δόλου της αιτούσας, άλλως υπαιτιότητας της για την περιέλευσή της σε κατάσταση μόνιμης ανικανότητας πληρωμής των ληξιπροθέσμων οφειλών της, η οποία θεμελιώνεται στη μεγάλη δυσαναλογία μεταξύ των υποχρεώσεων που αναλάμβανε η αιτούσα και των εισοδημάτων της, καθώς και στη μεταβίβαση σημαντικής ακίνητης περιουσίας της σε χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών ετών. Ο ανωτέρω ισχυρισμός στο σκέλος που αφορά τη δυσαναλογία μεταξύ εισοδημάτων και υποχρεώσεων της αιτούσας, είναι απορριπτέος ως αόριστος. Τούτο διότι δεν νοείται δολιότητα του δανειολήπτη με μόνη την ανάληψη δανειακής υποχρεώσεως, της οποίας η εξυπηρέτηση είναι επισφαλής, αλλά απαιτείται και η από τον δανειολήπτη πρόκληση άγνοιας της επισφάλειας στους πιστωτές. Δεν εξειδικεύονται, όμως, στην αίτηση οι συγκεκριμένες ενέργειες με τις οποίες η αιτούσα απέκρυψε από τις πιστώτριες Τράπεζες την οικονομική της κατάσταση ή υποχρεώσεις που για τον οποιονδήποτε λόγο δεν είχαν καταχωρηθεί στις Βάσεις δεδομένων που αξιοποιούν οι Τράπεζες για την οικονομική συμπεριφορά των υποψηφίων πελατών τους (βλ. Δ. Μάκρη: κατ` άρθρο ερμηνεία του Ν 3869/2010 παρ. 17, Ειρθεσ 5182/2011 ΝΟΜΟΣ). Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος του ανωτέρω ισχυρισμού περί μεταβίβασης σημαντικής ακίνητης περιούσιας της αιτούσας σε χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών ετών, τυγχάνει απορριπτέος ως μη νόμιμος, διότι η μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων δεν συνιστά δολιότητα για την επέλευση σε μόνιμη ανικανότητα πληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών εκ μέρους του οφειλέτη. Ο ισχυρισμός, όμως, αυτός θα εξετασθεί κατωτέρω κατ` ουσι`α κατά την εξέταση ενστάσεως περί καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος, που προέβαλαν οι πιστωτές. Στην συνέχεια η 1η, 2η και 3η των πιστωτών με δήλωση των πληρεξούσιων τους δικηγόρων στο ακροατήριο, η οποία καταχωρήθηκε στα πρακτικά συζητήσεως της παρούσας και αναπτύχθηκε περαιτέρω στις έγγραφες προτάσεις τους προέβαλαν την ένσταση καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος εκ μέρους της αιτούσας και ζήτησαν την απόρριψη της αίτησης ως καταχρηστικής με τον ισχυρισμό ότι η αιτούσα, αφού υπερδανείστηκε από σχεδόν όλα τα πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Ελλάδα, ακολούθως μεταβίβασε την ακίνητη περιουσία της, ακόμα και μετά την κατάθεση της υπό κρίση αίτησης, και μάλιστα στην αντικειμενική της αξία, με αποτέλεσμα να επιφέρει ζημία στους πιστωτές της. Η ανωτέρω συμπεριφορά της αιτούσας ισχυρίζονται ότι υπερβαίνει τα όρια που επιβάλλουν η καλή πίστη, τα συναλλακτικά ήθη, και ο κοινωνικός και οικονομικός σκοπός του ασκηθέντος δικαιώματος και για το λόγο αυτό ζητούν την απόρριψη της αίτησης ως καταχρηστικής. Ο ανωτέρω ισχυρισμός συνιστά τη νόμιμη ένσταση της καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος του άρθρου 281 ΑΚ, είναι ορισμένος και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω κατ` ουσι`α. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1 του Ν 3869/2010 «Ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και άλλες διατάξεις» ορίζεται ότι «1. Φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα και έχουν περιέλθει, χωρίς δόλο, σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπροθέσμων χρηματικών οφειλών τους (εφεξής οφειλέτες) δικαιούνται να υποβάλουν στο αρμόδιο δικαστήριο την αίτηση που προβλέπεται στην παρ. 1 του άρθρου 4 για τη ρύθμιση των οφειλών αυτών και απαλλαγή. Την ύπαρξη δόλου αποδεικνύει ο πιστωτής. 2. Δεν επιτρέπεται η ρύθμιση οφειλών που: α) έχουν αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν την υποβολή της αίτησης για την έναρξη διαδικασίας κατά την παρ. 1 του άρθρου 4 του παρόντος νόμου και β) που προέκυψαν από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, φόρους και τέλη προς το Δημόσιο και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου Βαθμού, τέλη προς Νομικά Πρόσωπα Δημόσιου Δικαίου και εισφορές προς οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. 3. Απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη του σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου μπορεί να γίνει μόνο μία φορά». Ακολούθως στις διατάξεις των άρθρων 2, 3 και 4 του ίδιου νόμου, γίνεται αναφορά στη διαδικασία εξωδικαστικού συμβιβασμού, το αρμόδιο δικαστήριο και ακολούθως την κατάθεση των εγγράφων στη γραμματεία του δικαστηρίου και ιδίως της αίτησης για την έναρξη της διαδικασίας ενώπιον αυτού. Ειδικότερα στη διάταξη της 2ης παρ. εδ. β του άρθρου 4 του ιδίου Νόμου, ορίζεται ότι: «2. Μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή της αίτησης ο οφειλέτης υποχρεούται να προσκομίσει α)... β) υπεύθυνη δήλωση για την ορθότητα των καταστάσεων... και για τις μεταβιβάσεις εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων στις οποίες προέβη την τελευταία τριετία...». Ο δικαιολογητικός λόγος της ανωτέρω διάταξης είναι να ερευνηθεί από το αρμόδιο δικαστήριο μήπως ο οφειλέτης, σκεπτόμενος να αναλάβει χρέη και να μην τα αποπληρώσει, προβαίνει σε απαλλοτρίωση ακινήτων του (Βλ. Αθ. Κρητικός, Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και άλλες διατάξεις σελ. 73 αρ. 10). Δικαιοπολιτική επιλογή του Ελληνα νομοθέτη με τις αναγκαστικού δικαίου διατάξεις του Ν 3869/2010 είναι η παροχή προστασίας στον καλόπιστο υπερχρεωμένο οφειλέτη, με σκοπό την επανένταξη του στην οικονομική και κοινωνική ζωή, με την επανάκτηση της οικονομικής του ελευθερίας που συνεπάγεται η ρύθμιση και η απαλλαγή των χρεών του (Βλ. την αιτιολογική έκθεση του νόμου και ΜΠρΠατρ 3106/2011 Α` Δημ. ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Στην παρούσα υπόθεση από τα στοιχεία του φακέλλου της δικογραφίας αυτής και τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκομίστηκαν με επίκληση από τα διάδικα μέρη και τη δέουσα εκτίμηση της χωρίς όρκο εξέτασης της αιτούσας (Βλ. τα πρακτικά συζητήσεως της παρούσας) προκύπτουν τα ακόλουθα: Η αιτούσα κατάθεσε την αίτηση του άρθρου 4 παρ. 1 του Ν 3869/2010 στο παρόν Δικαστήριο στις 31.1.2011, στο αντίγραφο της οποίας, που υπάρχει στο φάκελλο του δικαστηρίου έχει συρραφεί η από 31.1.2011 υπεύθυνη δήλωση της και η βεβαίωση αποτυχίας του εξωδικαστικού συμβιβασμού σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 2 του Ν 3869/010. Στην υπεύθυνη αυτή δήλωση η αιτούσα δηλώνει ότι έχει μεταβιβάσει στις 31.10.2008 με δωρεά εν ζωή ποσοστό 3/24 επί ενός αγρού ξηρικού μετά των εντός αυτού ελαιοδένδρων συνολικής έκτασης 6000 τμ. Δήμου Βοιών Λακωνίας, και στις 6.8.2008 ότι έχει μεταβιβάσει με δωρεά εν ζωή ποσοστό 3/8 εξ αδιαιρέτου μίας ισογείου αγροτικής οικίας εντός του Λαχίου Βοιών Λακωνίας. Δηλώνει, δηλαδή, υπεύθυνα ότι εντός της τελευταίας τριετίας πριν την κατάθεση της υπό κρίση αίτησης έχει μεταβιβάσει με δωρεά εν ζωή σε συγγενικά της πρόσωπα εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων, τα οποία δεν προσδιορίζει, όμως, επαρκώς κατά θέση, έκταση και εμπορική αξία. Ακολούθως και μετά την κατάθεση της υπό κρίση αίτησης και συγκεκριμένα στις 23.3.2011 η αιτούσα μεταβίβασε με πώληση το εμπράγματο δικαίωμα της επί ακινήτου (οικόπεδο με κτίσματα) στη θέση «Άγιος Ιωάννης ή Ρεύμα» και σήμερα θέση «Νεάπολη» του Δήμου Αρτέμιδος Αττικής εντός σχεδίου πόλεως σήμερα αντί του ποσού των 13674,55 ευρώ, όσον αφορά το μερίδιο της (βλ. το υπ` αρ. 8610/23.3.2011 συμβόλαιο της Συμβολαιογράφου Κρωπίας Ο. Π.-Λ., που η αιτούσα προσκομίζει). Σημειωτέον ότι στην αίτηση εξωδικαστικού συμβιβασμού που κατέθεσε στις πιστώτριες, και την οποία προσκομίζει η 5η των πιστωτών και η κυρίως παρεμβαίνουσα, η αιτούσα έχει δηλώσει ότι η εμπορική αξία του εμπραγμάτου δικαιώματος της στο ανωτέρω ακίνητο, που πώλησε στην συνέχεια ανέρχεται στο ποσόν των 26.000 ευρώ. Κατόπιν δε των ανωτέρω συνάγεται ότι η αιτούσα έχει μεταβιβάσει εντός της τελευταίας τριετίας τα εμπράγματα δικαιώματα επί των τριών εκ των τεσσάρων ακινήτων, τα οποία απέκτησε λόγω κληρονομιάς του πατρός της (βλ. την υπ` αρ. 17959/24.9.2007 πράξη αποδοχής κληρονομιάς της Συμβολαιογράφου Πειραιά Α. Χ.-Κ.), το δε τέταρτο ζητεί να εξαιρεθεί από την τυχόν ρευστοποίηση για συναισθηματικούς λόγους. Όσον δε αφορά τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία της που αναφέρονται στην επίδικη αίτηση, ουδέν αποδεικτικό στοιχείο προσκομίζει περί της εμπορικής τους αξίας, προκειμένου να αποδειχθεί η καλοπιστία της στην άσκηση της υπό κρίση αίτησης παρά τις ανωτέρω μεταβιβάσεις. Από την ανωτέρω συμπεριφορά της αιτούσας συνάγεται ότι δεν εμπίπτει στην έννοια του καλόπιστου υπερχρεωμένου οφειλέτη, ο οποίος δικαιούται να υπαχθεί στις διατάξεις του Ν 3869/2010. Προέκυψε ότι πρόκειται περί οφειλέτη, ο οποίος απερίσκεπτα υπερχρεώθηκε, όπως η ίδια ομολογεί στις προτάσεις της, και παρά ταύτα μεταβίβασε εμπράγματα δικαιώματα της επί ακινήτων, και μάλιστα στην αντικειμενική αξία, κατά τους ισχυρισμούς της, αν και γνώριζε ότι με αυτόν τον τρόπο ενδεχομένως να μην μπορεί να αποπληρώσει τους πιστωτές και να καταστήσει δυσμενέστερη την θέση τους κατά τη διαδικασι`α του Ν 3869/2010, του οποίου ζητεί την εφαρμογή. Κατόπιν των ανωτέρω κρίνεται ουσιαστικά βάσιμη η νόμιμη ένσταση των ανωτέρω πιστωτών περί καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος εκ μέρους της αιτούσας και για το λόγο αυτό η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί. Δικαστικά έξοδα δεν πρέπει να επιδικαστούν, κατ` ανάλογη εφαρμογή των άρθρων 7 παρ. 6 και 8 παρ. 6 του Ν 3869/2010. [...]
πηγή: http://lawdb.intrasoftnet.com/nomos
Δικηγορικό Γραφείο "Δημήτριος Χ. Καραγιάννης", Θεσσαλονίκη - Αθήνα