Υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος 3869/2010) - Εξαίρεση από τη διαδικασία της ρευστοποίησης του ποσοστού 25% εξ αδιαιρέτου δύο αγροτεμαχίων δεδομένου ότι η εκποίησή τους καθίσταται, ενόψει των δυσμενών οικονομικών συγκυριών, εξαιρετικά δυσχερής και ασύμφορη (Ειρηνοδικείο Αμαρουσίου, αριθμός απόφασης 1922/2011)

Περίληψη: Ρυθμίσεις οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων. Υπαγωγή στο ν.3869/2010. Προϋποθέσεις υπαγωγής. Ρύθμιση καταβολών επί 4ετία με βάση το «περίσσευμα» από το μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα. Απόρριψη των ενστάσεων αοριστίας (α), δόλου (β) και έλλειψης μόνιμης αδυναμίας πληρωμής (γ) του οφειλέτη. Εξαίρεση από τη διαδικασία της ρευστοποίησης του ποσοστού 25% εξ αδιαιρέτου δύο αγροτεμαχίων δεδομένου ότι η εκποίησή τους καθίσταται, ενόψει των δυσμενών οικονομικών συγκυριών, εξαιρετικά δυσχερής και ασύμφορη για το σύνολο των πιστωτών και προσδιορισμός επαρκούς αντισταθμίσματος που αποτελεί αναγκαίο, αναλογικό και πρόσφορο μέτρο για την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους. Απαλλαγή από την υποχρέωση πληρωμής των λοιπών χρεών μετά την προσήκουσα τήρηση των όρων της απόφασης.

[...] Με την κρινόμενη αίτηση ο αιτών, επικαλούμενος έλλειψη πτωχευτικής ικανότητας και μόνιμη αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών του προς τις πιστώτριες που αναφέρονται στην περιεχόμενη στην αίτηση αναλυτική κατάσταση, ζητεί την ρύθμιση των χρεών του με την εξαίρεση της μοναδικής κατοικίας του, σύμφωνα με το σχέδιο διευθέτησης που υποβάλλει και αφού ληφθεί υπόψη η περιουσιακή του κατάσταση ,με σκοπό την εν μέρει απαλλαγή του απ’ αυτό. Με το παραπάνω περιεχόμενο η υπό κρίση αίτηση αρμόδια φέρεται προς συζήτηση στο Δικαστήριο τούτο κατά τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας των άρθρων 741 επ.ΚΠολΔ. (άρθρο 3 ν.3869/2010). Για το παραδεκτό της έχει νομίμως προσκομιστεί η προβλεπόμενη από το άρθρο 2 παρ.2 του ν. 3869/2010 βεβαίωση περί αποτυχίας της απόπειρας εξωδικαστικού συμβιβασμού, η αίτηση κατατέθηκε μέσα στην εξάμηνη προθεσμία του άρθρου 2 παρ.1 του ν.3869/2010 από την αποτυχία του εξωδικαστικού συμβιβασμού και έχει προσκομιστεί υπεύθυνη δήλωση του αιτούντα για την ορθότητα και πληρότητα των καταστάσεων α) της περιουσίας και των εισοδημάτων του, β) των πιστωτών και των απαιτήσεών τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα ,καθώς και για (τυχόν) μεταβιβάσεις εμπραγμάτων δικαιωμάτων κατά την τελευταία τριετία. Περαιτέρω, από την αυτεπάγγελτη έρευνα του Δικαστηρίου στα τηρούμενα αρχεία του Ειρηνοδικείου Αθηνών, προέκυψε ότι δεν εκκρεμεί άλλη σχετική αίτηση του αιτούντος ούτε έχει εκδοθεί προγενεστέρως απόφαση για τη διευθέτηση των οφειλών του με απαλλαγή από το υπόλοιπο χρεών (άρθρο 13 παρ.2 του ν.3869/2010), όπως αυτό προκύπτει από το υπ’αριθμ.πρωτ.92 γ/02-11-2011 έγγραφο του Ειρηνοδικείου Αθηνών. Η αίτηση, στην οποία περιλαμβάνονται τα στοιχεία του άρθρου 4 παρ.1 του ν.3869/2010,είναι ορισμένη και νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1,8,9 και 11 του ίδιου νόμου. Πρέπει, επομένως, να εξεταστεί ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα, εφόσον δεν επιτεύχθηκε δικαστικός συμβιβασμός μεταξύ του αιτούντος και των πιστωτών του. Κατά την επ’ ακροατηρίω συζήτηση της υπόθεσης η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία ‘’............. ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ΄΄ και τον διακριτικό τίτλο ...........άσκησε, διά του πληρεξουσίου της δικηγόρου με δήλωση που καταχωρήθηκε στα πρακτικά και με τις νομότυπα κατατεθείσες προτάσεις της, κύρια παρέμβαση με αίτημα να υπαχθεί στη ρύθμιση του Ν.3869/2010 αυτοτελής απαίτησή της, απορρέουσα από την υπ’ αριθ. ......πιστωτική κάρτα ................., η οποία ορθώς έχει συμπεριληφθεί από τον αιτούντα στην κατάσταση πιστωτών του, λανθασμένα όμως έχει ενσωματωθεί ως απαίτηση της πιστώτριας τράπεζας .......... H εν λόγω κυρία παρέμβαση ασκήθηκε παραδεκτά, σύμφωνα με το άρθρο 54 παρ.1 εδ.β’ ΠτΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 15 Ν.3869/2010, κατά παράκαμψη της αντίστοιχης διάταξης του άρθρου 752 παρ.1 ΚΠολΔ., καθώς η απόλυτη διαδικαστική ελευθερία του τρίτου να παρεμβαίνει ενώπιον του δικαιοδοτικού οργάνου που επιλαμβάνεται της αίτησης δικαστικής ρύθμισης των οφειλών, φαίνεται να επιβάλλεται (βλ. άρθρο 15 ν.3869/2010…’’όπου επιβάλλεται…’’) από την ανάγκη αποτελεσματικής κατοχύρωσης των συμφερόντων του συνόλου των πιστωτών του αιτούντος, επομένως και του παρεμβαίνοντος (Π. Αρβανιτάκης, Η εκουσία Δικαιοδοσία ως διαδικαστικό πλαίσιο του ν.3869/2010 για την ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων). Οι μετέχουσες πιστώτριες ισχυρίζονται ότι η κρινόμενη αίτηση είναι αόριστη διότι δεν εξειδικεύεται στο υπό κρίση δικόγραφο το κόστος των βιοτικών αναγκών του αιτούντος ούτε παρατίθενται στοιχεία προσδιοριστικά της περιέλευσής του σε μόνιμη αδυναμία. Οι προαναφερόμενοι ισχυρισμοί όμως είναι απορριπτέοι καθότι η έλλειψη των παραπάνω στοιχείων δεν καθιστά απορριπτέα ως απαράδεκτη την κρινόμενη αίτηση λόγω αοριστίας, διότι σ’ αυτή (αίτηση), πέραν των στοιχείων που αναφέρονται στη μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών από τον οφειλέτη-φυσικό πρόσωπο, η αίτηση πρέπει να περιέχει και: α) κατάσταση της περιουσίας του αιτούντα και των εισοδημάτων του συζύγου του, β) κατάσταση των πιστωτών του και των απαιτήσεών τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα και γ) σχέδιο διευθέτησης οφειλών, στοιχεία που περιέχονται σ’ αυτή (Κρητικός, ρύθμιση ν.3869/2010 σελ.64) και ουδέν άλλο στοιχείο απαιτείται για την πληρότητα του ορισμένου της εν λόγω αίτησης. Συνεπώς, τα προαναφερόμενα στοιχεία από τις πιστώτριες θα αποτελέσουν αντικείμενο της αποδεικτικής διαδικασίας. Τέλος, η τρίτη από τις πιστώτριες Τράπεζες (C.) και η κυρίως παρεμβαίνουσα (...............) προέβαλαν ένσταση καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος του αιτούντος, άλλως δόλιας περιέλευσής του σε αδυναμία πληρωμής. Πλην όμως και ο ισχυρισμός αυτός είναι απορριπτέος, καθώς και αληθή υποτιθέμενα τα επικαλούμενα πραγματικά περιστατικά, δεν υπερβαίνουν τα ακραία αξιολογικά όρια που θέτει ο κανόνας του άρθρου 281 Α.Κ. Και τούτο καθόσον στόχος των διατάξεων του ν.3869/2010 είναι η επανένταξη του υπερχρεωμένου πολίτη στην οικονομική και κοινωνική ζωή με την επανάκτηση της οικονομικής ελευθερίας που συνεπάγεται η εξάλειψη των χρεών που αδυνατεί να αποπληρώσει. Αδυναμία, άλλωστε, συνιστά όχι απαραίτητα κάποιο έκτακτο γεγονός, αλλά και άλλοι παράγοντες όπως αστοχία σχετικά με τις οικονομικές δυνατότητες του δανειολήπτη, ατυχείς προγραμματισμοί, επιθετικές πρακτικές προώθησης των πιστώσεων, εισοδηματική στενότητα, υψηλά επιτόκια κλπ, στοιχεία δηλαδή που θα αποτελέσουν αντικείμενο της αποδεικτικής διαδικασίας. Εξάλλου, ο ως άνω νόμος αποβλέπει στη δυνατότητα μιας δεύτερης ευκαιρίας στο υπερχρεωμένο φυσικό πρόσωπο με τη συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών, ενώ και στην υπ’ αριθ. Ζ1-699 απόφαση περί προσαρμογής της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τη οδηγία 2008/48/ΕΚ του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23-04-2008 για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης (ΦΕΚ 917/2010) θεσπίζεται ρητά στο άρθρο 8 η υποχρέωση από τα πιστωτικά ιδρύματα της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή, δηλαδή το εκάστοτε πιστωτικό ίδρυμα υποχρεώνεται, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά ,’’πριν από τη σύναψη σύμβασης πίστωσης να ερευνά και να αξιολογεί την πιστοληπτική ικανότητα και φερεγγυότητα του καταναλωτή, βάσει επαρκών στοιχείων κατά το προσυμβατικό στάδιο και κατόπιν έρευνας στην κατάλληλη βάση δεδομένων, σύμφωνα με τις ειδικότερες διατάξεις για την εποπτεία των πιστωτικών και χρηματοδοτικών ιδρυμάτων.’’

Από την χωρίς όρκο εξέταση του αιτούντος (οι μετέχουσες πιστώτριες τράπεζες δεν εξέτασαν μάρτυρες), που περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα πρακτικά συζήτησης, τα έγγραφα που παραδεκτά και νόμιμα προσκομίζουν και επικαλούνται οι διάδικοι, από τις ομολογίες που συνάγονται από τους ισχυρισμούς των διαδίκων (άρθρο 261 ΚΠολΔ) και από την εν γένει διαδικασία, αποδεικνύονται τα ακόλουθα: ο αιτών είναι έγγαμος και πατέρας τριών ενηλίκων τέκνων, εργαζόταν δε μέχρι και το καλοκαίρι του έτους 2011 ως δημόσιος υπάλληλος στο Ε.και Κ.Π.Α., οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Η σύζυγός του, η οποία εργαζόταν ως ιδιωτική υπάλληλος στο.............…. Λαγονησίου ‘…. …. …. ...’, με την ειδικότητα της μαγείρισσας , ομοίως συνταξιοδοτήθηκε από το καλοκαίρι τρέχοντος έτους. Βάσει των νέων οικονομικών δεδομένων που προέκυψαν μετά την κατάθεση της υπό κρίση αίτησης (συνταξιοδότηση του αιτούντος και της συζύγου του), τα μηνιαία της εισοδήματα ανέρχονται συνολικά στο ποσό των 1.700,00 ευρώ και συγκεκριμένα 900,00 ευρώ η σύνταξη του αιτούντος και 800,00 ευρώ η σύνταξη της συζύγου του. Ο αιτών είχε περιέλθει χωρίς δόλο σε μόνιμη και διαρκή αδυναμία πληρωμής οφειλών του προς τις πιστώτριες Τράπεζες, τις οποίες οφειλές είχε αναλάβει σε χρόνο προγενέστερο του έτους από την κατάθεση της ένδικης αίτησης και οι οποίες δεν είναι εξοπλισμένες με εμπράγματη ασφάλεια και θεωρούνται, κατά πλάσμα του νόμου σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ.3 του ν.3869/2010, με την κοινοποίηση της αίτησης ληξιπρόθεσμες, υπολογίζονται δε με την τρέχουσα αξία τους κατά το χρόνο αυτό (βλ. Αθ.Κρητικού α.α σελ 99). Συγκεκριμένα (κατά τον χρόνο άσκησης της υπό κρίση αίτησης) οφείλει : Α) Στην Α.Τ.Α.Ε.:1) από την με αριθμό.................... σύμβαση καταναλωτικού δανείου το συνολικό ποσό των 2.119,90 ευρώ και 2) από την με αριθμό ........................ πιστωτική κάρτα το ποσό των 3.095,09 ευρώ, ήτοι στην προαναφερόμενη τραπεζική εταιρεία οφείλει το συνολικό ποσό των 5.214,99 ευρώ. Β)Στην ‘D.C.’ από την με αριθμό ................. σύμβαση χορήγησης πιστωτικής κάρτας το ποσό των 16.267,89 ευρώ. Γ) Στην C. :1) από την με αριθμό............σύμβαση χορήγησης πιστωτικής κάρτας το ποσό των 10.381,48 ευρώ, 2) από την με αριθμό .................... σύμβαση χορήγησης πιστωτικής κάρτας το ποσό των 15.698,49 ευρώ και 3) από την με αριθμό .............. σύμβαση χορήγησης προσωπικού δανείου το ποσό των 12.485,90 ευρώ, ήτοι στην εν λόγω τραπεζική εταιρεία οφείλει το συνολικό ποσό των 38.565,87 ευρώ. Δ) Στην Ε.Τ. :1) από την με αριθμό ..........(..........) σύμβαση καταναλωτικού δανείου το ποσό των 19.281,57 ευρώ, 2) από την με αριθμό ....................σύμβαση καταναλωτικού δανείου το ποσό των 6.000,00 ευρώ, 3) από την με αριθμό ....................σύμβαση πιστωτικής κάρτας το ποσό των 1.268,62 ευρώ, 4) από την με αριθμό .................σύμβαση πιστωτικής κάρτας το ποσό των 13.980,21 ευρώ, 5) από την με αριθμό ..................... σύμβαση πιστωτικής κάρτας το ποσό των 2.883,55 ευρώ και 6) από την με αριθμό ..................... σύμβαση πιστωτικής κάρτας το ποσό των 10.617,02 ευρώ, ήτοι στην εν λόγω Τραπεζική εταιρεία οφείλει συνολικά το ποσό των 54.030,97 Ευρώ. Το συνολικό δε ύψος των παραπάνω οφειλών ανέρχεται στο ποσό των 114.079,72 ευρώ, ενώ δεν υπάρχουν πιστωτές εμπραγμάτως ασφαλισμένοι. Ο αιτών προέβαινε σε συνεχείς αναχρηματοδοτήσεις των δανείων του περιελθών έτσι σε μόνιμη και διαρκή αδυναμία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του, η αδυναμία δε αυτή δεν προέκυψε ότι οφείλεται σε δόλο του. Το συνολικό μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα, βάσει των μετά την άσκηση της κρινόμενης αίτησης νέων οικονομικών δεδομένων λόγω της συνταξιοδότησης του αιτούντος και της συζύγου του από το καλοκαίρι του 2011, ανέρχεται στο ποσό των 1.700,00 ευρώ (900,00 ευρώ η σύνταξη του ιδίου και 800,00 της συζύγου). Επίσης, ο αιτών έχει στην πλήρη κυριότητά του το ποσοστό 25% : α) επί ενός οικοπέδου επιφάνειας 1.432,00 τ.μ. μετά του επ’ αυτού ισογείου παλαιού κτίσματος επιφάνειας 42,05 τ.μ. και β) επί ενός οικοπέδου επιφάνειας 257,47 τ.μ. που βρίσκεται εν μέρει εκτός σχεδίου και εν μέρει εντός σχεδίου, στην περιοχή Υδατόπυργος στην Αμαλιάδα Ηλείας. Η συνολική αντικειμενική αξία των δύο οικοπέδων μετά του οικήματος ανέρχεται στο ποσό των 156,740,04 ευρώ ενώ η εμπορική του στο ποσό των 170,000,00 ευρώ και αντίστοιχα η εμπορική αξία του ποσοστού 25% εξ αδιαιρέτου που ανήκει στον αιτούντα ανέρχεται στο ποσό των (170.000,00 Χ 25%=) 42.467,35 ευρώ (βλ. εκτίμηση κτηματομεσίτη Σάκη Βασιλόπουλου). Κρίνεται δε ότι το πρώτο εκ των ανωτέρω ακινήτων μετά την επ’ αυτού παλαιού κτίσματος επιφανείας 42,05 τ.μ., δεν πληροί τις προϋποθέσεις για τη διάσωσή του ως πρώτη κατοικία, σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ.2 του ν.3869/2010 ενόψει και του ότι ο αιτών διατηρεί επ’ αυτού μόλις το ποσοστό 25% εξ αδιαιρέτου. Κατά συνέπεια δε και η ρευστοποίηση του ανωτέρω μικρού ποσοστού του επί των επιδίκων ακινήτων καθίσταται, ενόψει των δυσμενών οικονομικών συγκυριών, εξαιρετικά δυσχερής και ασύμφορη για το σύνολο των πιστωτών του, γι’ αυτό κρίνεται ότι η εκ μέρους του καταβολή επαρκούς αντισταθμίσματος αποτελεί αναγκαίο, αναλογικό και πρόσφορο μέτρο για την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους. Συντρέχουν επομένως, στο πρόσωπο του αιτούντος οι προϋποθέσεις για την υπαγωγή του στη ρύθμιση του ανωτέρω νόμου και ειδικότερα εκείνη του άρθρου 8 παρ. 2 αυτού. Επομένως, η ρύθμιση των χρεών του θα γίνει με μηνιαίες καταβολές απευθείας στις πιο πάνω πιστώτριες από το οικογενειακό του εισόδημα επί τετραετία, που θα αρχίζουν αμέσως με την κοινοποίηση προς αυτόν της απόφασης, με τις καταβολές δε αυτές οι πιστώτριές του θα ικανοποιηθούν συμμέτρως, σύμφωνα με την προαναφερθείσα διάταξη, με την επιφύλαξη τροποποίησης της παρούσας ως προς το ύψος των μηνιαίων καταβολών σε περίπτωση μεταβολής των εισοδημάτων του αιτούντος (άρθρο 8 παρ.4 ν.3869/2010). Αφού ληφθούν υπόψη όλα τα παραπάνω στοιχεία, η κάθε μηνιαία καταβολή του πρέπει αν οριστεί στο ποσό των 900,00 ευρώ, συμμέτρως διανεμόμενο μεταξύ των πιστωτών του, λαμβανομένων υπόψιν των προσωπικών και οικογενειακών αναγκών του, καθώς και του γεγονότος ότι τα τέκνα του ζουν ανεξάρτητα σε δική τους στέγη (βλ. πρακτικά). Ειδικότερα, σε κάθε μία από τις πιστώτριες Τράπεζες αναλογεί: α) στην Α.Τ. το ποσό των (900,00 Χ 5.214,99 : 114.079,72=) 41,14 ευρώ, 2) στην ‘D.C.΄ το ποσό των (900,00 Χ 16.267,89 : 114.079,72=) 128,34 ευρώ, 3) στην ‘C.’ το ποσό των (900,00Χ 38.565,87 : 114.079,72=) 304,25 ευρώ και 4) στην Ε. το ποσό των (900,00 Χ 54.030,97 : 114.079,72=) 426,26 ευρώ. Μετά την ολοκλήρωση των καταβολών αυτών στο τέλος της τετραετίας, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, η κάθε πιστώτρια θα έχει λάβει τα εξής ποσά:1) Η πρώτη (Α.Τ.) το ποσό των (48 Χ 41,14=) 1.974,72 ευρώ, η δεύτερη (D.C.) το ποσό των 48Χ128,34=) 6.160,32 ευρώ, η τρίτη (C.) το ποσό των (48 Χ 304,25 =) 14.604 ευρώ και η τέταρτη (Ε.) το ποσό των 48 Χ 426,20=) 20.460,48 ευρώ. Έτσι ο αιτών από το συνολικά οφειλόμενο ποσό των 114.079,72 ευρώ, θα έχει πληρώσει, με τις μηνιαίες καταβολές επί τετραετία, συνολικά το ποσό των 43.200,52 ευρώ. Ενόψει των ανωτέρω πρέπει η κρινόμενη αίτηση να γίνει εν μέρει δεκτή ως βάσιμη κατ’ ουσίαν και να ρυθμιστούν οι αναφερόμενες στην αίτηση οφειλές του αιτούντος (με την επιφύλαξη της τυχόν τροποποίησης της παρούσας ρύθμισης όπως εκτέθηκε και ανωτέρω), κατά τα αναφερόμενα στο διατακτικό. Η απαλλαγή του από κάθε υφιστάμενο υπόλοιπο οφειλής έναντι των πιστωτών του θα επέλθει σύμφωνα με τον νόμο (άρθρο 11 παρ.1 ν.3869/2010) μετά την κανονική εκτέλεση των υποχρεώσεων που του επιβάλλονται με την απόφαση αυτή. Δικαστική δαπάνη δεν επιδικάζεται σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ.6 του ν.3869/2010.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ: Δικάζει αντιμωλία των διαδίκων. Δέχεται εν μέρει την αίτηση. Καθορίζει τις επί τετραετία μηνιαίες καταβολές του αιτούντος προς τις πιστώτριές του, οι οποίες θα αρχίζουν την 1η ημέρα του πρώτου μήνα μετά την κοινοποίηση προς αυτόν της παρούσας απόφασης 1) στην τράπεζα ‘’Α.Τ. Α.Ε.’’ το ποσό των 41,14 ευρώ, 2) στην ‘’D.C.’’ το ποσό των 128,34 ευρώ, στην ‘’.........PLC’’ το ποσό των 304,25 ευρώ και στην ‘’........Ε. Α.Ε.’’ το ποσό των 426,26 ευρώ.

πηγή: http://lawdb.intrasoftnet.com/nomos

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα