Συναινετικό διαζύγιο - Συμφωνία των συζύγων για λύση του γάμους τους - Προϋποθέσεις με τις οποίες μπορεί να προσβληθεί η σχετική συμφωνία λόγω απειλής (Άρειος Πάγος, αριθμός απόφασης 597/2009)
Περίληψη: Συναινετικό διαζύγιο. Προϋποθέσεις εκδόσεώς του. Φύση της συμφωνίας των συζύγων για λύση του γάμους τους. Δυνατότητα προσβολής αυτής για ελαττώματα βουλήσεως. Χρονικό σημείο μέχρι του οποίου μπορεί να προσβληθεί. Προϋποθέσεις με τις οποίες μπορεί να προσβληθεί η σχετική συμφωνία λόγω απειλής. (Επικυρώνει τη 1025/2006 ΕφΛαρ).
[...] Ι. Από την προσκομιζόμενη με επίκληση ... έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή ...... αποδεικνύεται ότι ακριβές αντίγραφο της κρινόμενης αναίρεσης με πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση προς συζήτηση για την 21-3-2008 επιδόθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα στην αναιρεσείουσα. Επίσης από την 6144Β/16-4-2008 έκθεση επίδοσης του ίδιου δικαστικού επιμελητή αποδεικνύεται ότι επιδόθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα στην αναιρεσείουσα βεβαίωση της Γραμματέως του Αρείου Πάγου με την οποία βεβαιώνεται ότι η υπόθεση την 21-3-2008 αναβλήθηκε από το πινάκιο για την αναφερόμενη στην αρχή της παρούσας δικάσιμο και κλήση για τη συζήτηση ταυτόχρονα. Η αναιρεσείουσα όμως δεν εμφανίστηκε στο ακροατήριο κατά την εκφώνηση της υπόθεσης με τη σειρά της από το οικείο πινάκιο και δεν παραστάθηκε με πληρεξούσιο δικηγόρο, ούτε με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 ΚΠολΔ. Συνεπώς, η συζήτηση πρέπει να προχωρήσει σαν να ήταν παρόντες όλοι οι διάδικοι (άρθρο 576 παρ. 2 ΚΠολΔ).
ΙΙ. Από τη διάταξη του άρθρου 1441 § 1 του ΑΚ, όπως αυτό ισχύει, μετά τη διαμόρφωση του με το άρθρο 16 του ν. 13291 1983, που ορίζει ότι "όταν οι σύζυγοι συμφωνούν για το διαζύγιο μπορούν να το ζητήσουν με κοινή αίτηση τους, που δικάζεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (συναινετικό διαζύγιο)", προκύπτει ότι μόνη η συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου τους, δεν επιφέρει τη λύση αυτού, για την οποία απαιτείται η έκδοση δικαστικής αποφάσεως διαπλαστικού χαρακτήρα. Η συμφωνία των συζύγων φέρει τον χαρακτήρα ειδικού λόγου διαζυγίου, η συνδρομή του οποίου είναι απαραίτητη για τη λύση του γάμου με δικαστική απόφαση. Συνεπώς, η συμφωνία για τη λύση του γάμου που αποτελεί ιδιόμορφη σύμβαση η οποία δεσμεύει αμφότερους τους συμβαλλόμενους να δηλώσουν στο δικαστήριο τη συναίνεση τους, υπόκειται σε προσβολή από καθένα από τους συμβληθέντες συζύγους, για ελαττώματα της βουλήσεως, μέχρι όμως να καταστεί αμετάκλητη η απόφαση που απαγγέλλει τη λύση του γάμου, αφού, μετά το αμετάκλητο αυτής, από την απόφαση αυτή παράγεται δεδικασμένο, που καλύπτει όλα τα ελαττώματα αυτά, με την τελεσίδικη δικαστική κρίση. Αυτά, εφόσον εμπίπτουν στις προϋποθέσεις, τις οποίες διαγράφουν για την προβολή τους, οι διατάξεις του αστικού κώδικα, θεμελιώνουν λόγους των ενδίκων μέσων κατά της περί διαζυγίου αποφάσεως, υπό την έννοια ότι, ως οδηγούντα στην ακύρωση της συναινέσεως του προσβάλλοντος την απόφαση, συνεπάγονται την ανυπαρξία του ειδικού λόγου διαζυγίου (συναινέσεως, κοινής), πάντοτε δε υπό τις προϋποθέσεις που διαγράφουν για την προσβολή των ελαττωμάτων αυτών οι διατάξεις του ΑΚ όπως είναι οι διατάξεις περί πλάνης (άρθρα 141 επ ΑΚ), απάτης (άρθρα 147 επ. ΑΚ), απειλής (άρθρα 150 επ.ΑΚ), Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 150, 151, 154 και 184 ΑΚ συνάγεται ότι για την ακύρωση, με δικαστική απόφαση, της δικαιοπραξίας που καταρτίστηκε υπό το κράτος απειλής, η οποία μετά την ακύρωση κατ` αυτό τον τρόπο εξομοιώνεται με την εξαρχής άκυρη, απαιτείται,.εκτός από άλλα, το απειλούμενο κακό να απόκειται στην εξουσία του απειλούντος και να εξαρτάται από αυτόν, η δε απειλή να είναι σοβαρή, ήτοι πρόσφορη να εμπνεύσει φόβο σε έμφρονα άνθρωπο για το ότι εκτίθεται σε κίνδυνο ένα από τα αναφερόμενα στο νόμο αγαθά της ζωής, σωματικής ακεραιότητας, ελευθερίας, τιμής ή περιουσίας του ιδίου ή των προσώπων, που συνδέονται στενότατα με αυτόν.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση η αναιρεσείουσα με την από 24-1-2005 έφεση της ζήτησε την εξαφάνιση της 558/2004 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Βόλου, με την οποία λύθηκε κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας ο γάμος (που είχε τελέσει στις 29-12-1976 με τον αναιρεσίβλητο, μετά από υποβολή κοινής αίτησης και τη σύνταξη ιδιωτικού συμφωνητικού, με το οποίο ρύθμισαν τις σχέσεις τους. Η αναιρεσείουσα εκθέτει στην έφεση, ότι η αίτηση συζητήθηκε σε δύο συνεδριάσεις, που απείχαν μεταξύ τους τουλάχιστον έξι μήνες και η απόφαση δεν έχει καταστεί αμετάκλητη, ισχυρίζεται δε ότι τόσο η υπογραφή του ιδιωτικού συμφωνητικού όσο και η υποβολή της αίτησης και η συναίνεση της για τη λύση του γάμου είναι προϊόν απειλής, αφού έγιναν υπό το κράτος ψυχολογικής βίας, εκβιασμών, φόβου, τρομοκρατίας και απειλής για τη σωματική ακεραιότητα της ίδιας και της μητέρας της, καθώς και απειλών για την καταστροφή περιουσιακών στοιχείων. Ειδικότερα, εκθέτει ότι σε τέτοιου είδους απειλές προέβη ο αναιρεσίβλητος - εφεσίβλητος σύζυγος της, όταν αρνήθηκε να του καταβάλει ένα χρηματικό ποσό, όπως ήταν υποχρεωμένη από το ιδιωτικό συμφωνητικό, που υπέγραψαν κατά τη συμφωνία λύσης του γάμου στις 25-11-2004 και στις 15-12-2004 στο χώρο εργασίας της, κατά το οποίο της αφαίρεσε και χρήματα και για το οποίο έχει υποβληθεί μήνυση. Με βάση τα περιστατικά αυτά η αναιρεσείουσα ζήτησε κατά τα ανωτέρω την εξαφάνιση της πρωτόδικης απόφασης λόγω ακυρότητας της δήλωσης βούλησης της ως προϊόντος απειλής. Το Εφετείο, με την προσβαλλομένη απόφαση (απέρριψε την έφεση ως αόριστη κατ` ορθή εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 111 παρ. 2, 118 εδ. Β και 216 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ, διότι "η εκκαλούσα δεν επικαλείται κανένα αναγκαίο και κατάλληλο περιστατικό που να θεμελιώνει το αδίκημα της απειλής, κατά τις διατάξεις 150, 151 ΑΚ και 333 ΠΚ, δηλαδή περιστατικά που να εκδήλωναν παράνομη πράξη ή παράλειψη εκ μέρους του αντιδίκου συζύγου της και να περιάγουν αυτή σε τρόμο και ανησυχία κατά τον κρίσιμο χρόνο α) της υπογραφής του ιδιωτικού συμφωνητικού (18-12-2004), β) της κατάθεσης από κοινού της αίτησης έκδοσης συναινετικού διαζυγίου (13-1- 2004), γ) της πρώτης συζήτησης της αίτησης (16-3-2004), δ) της δεύτερης συζήτησης της αίτησης (19-10-2004). Αντιθέτως αναφέρεται σε απειλές που έγιναν ... την 25-11-2004 και 15-12-2004 δηλαδή μετά από ένα χρόνο από την υπογραφή του συμφωνητικού και πολύ μεταγενέστερα από τη συζήτηση της αίτησης συναινετικού διαζυγίου και την έκδοση της σχετικής απόφασης". Με την αναίρεση η αναιρεσείουσα-εκκαλούσα ισχυρίζεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αναιρετέα, διότι έσφαλε το Εφετείο, που δεν δέχθηκε ότι υπάρχει στην περίπτωση της απόλυτη εφαρμογή των άρθρων 150 και 151 ΑΚ για ακύρωση της δικαιοπραξίας, εκτιμώντας ότι όλα τα "επεισόδια" που έλαβαν χώρα βάρος της στις 25-11-2004 και στις 15-12-2004, έγιναν μετά τη δεύτερη δήλωση της βούλησης της ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Βόλου στη δικάσιμο της 19- 10-2004 για την έκδοση του συναινετικού διαζυγίου και ... "παραβλέποντας το γεγονός ότι - αν συνέβαινε το ίδιο και πριν από τον Νοέμβριο του 2004 - θα συνέβαιναν πολύ περισσότερα επεισόδια σε βάρος μου, αν αρνούμουν την υπογραφή τόσο του διαζυγίου όσο και του ιδιωτικού συμφωνητικού". Ο λόγος αυτός της αίτησης αναίρεσης, με τον οποίο, κατ` ορθή εκτίμηση φέρεται να αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση αναιρετική πλημμέλεια του άρθρου 559 αριθ. 14 Κ.Πολ.Δ ότι τάχα το Εφετείο παρά το νόμο απέρριψε ως απαράδεκτη λόγω αοριστίας την έφεση, είναι αβάσιμος διότι υπό τα εκτιθέμενα στην έφεση πραγματικά περιστατικά αυτή ήταν αόριστη και το Εφετείο με ορθή αιτιολογία την απέρριψε ως τοιαύτη.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ: Απορρίπτει την από 24-3-2007 αίτηση της Χ για αναίρεση της 1025/2006 απόφασης του Εφετείου Λάρισας. Καταδικάζει την αναιρεσείουσα στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσιβλήτου, την οποία ορίζει σε χίλια οκτακόσια (1800) ευρώ.
πηγή: http://lawdb.intrasoftnet.com/nomos
Δικηγορικό Γραφείο "Δημήτριος Χ. Καραγιάννης", Θεσσαλονίκη - Αθήνα