Συναινετικό διαζύγιο - Προσβολή της οριστικής απόφασης διαζυγίου με ένδικο μέσο χωρεί μόνο για ελαττώματα της δήλωσης βούλησης όπως πλάνη, απάτη και απειλή (Εφετείο Πατρών, αριθμός απόφασης 490/2009)
Περίληψη: Διαζύγιο συναινετικό. Απαραίτητα η δήλωση των συζύγων για τη λύση του γάμου πρέπει να γίνει δύο φορές σε συνεδριάσεις του δικαστηρίου (εκούσια δικαιοδοσία) που να απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον έξι μήνες. Μετά την έκδοση της οριστικής αποφάσεως, ανάκληση της συμφωνίας των συζύγων για τη λύση του γάμου δε μπορεί να γίνει. Προσβολή της οριστικής απόφασης με ένδικο μέσο χωρεί μόνο για ελαττώματα της δήλωσης βούλησης όπως πλάνη, απάτη, απειλή. Περιστατικά.
[...] Από τη διάταξη του άρθρου 1441 ΑΚ, όπως αντικ. με το άρθρο 16 ν.1329/1983, προκύπτει ότι το δικαστήριο, για να εκδώσει την απόφαση που λύει τον γάμο με συναινετικό διαζύγιο, αρκείται στις σχετικές δηλώσεις των συζύγων ότι επιθυμούν την λύση του. Επειδή όμως ο γάμος είναι θεσμός για τον οποίο ενδιαφέρεται η δημόσια τάξη, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι οι σύζυγοι ύστερα από σοβαρή και ήρεμη σκέψη αποφάσισαν να λύσουν το γάμο τους, ο νόμος απαιτεί οι δηλώσεις αυτές να γίνουν δύο φορές και σε δύο συνεδριάσεις του δικαστηρίου που απέχουν τουλάχιστον έξι μήνες, διάστημα που κρίνεται ικανό για να σκεφθούν οι σύζυγοι αν πρέπει να εμμείνουν στην πρώτη δήλωση ή πρέπει να αναθεωρήσουν την απόφαση τους να λύσουν τον γάμο τους. Μετά την έκδοση της οριστικής απόφασης, ανάκληση της συμφωνίας των συζύγων για την λύση του γάμου δεν μπορεί να γίνει μονομερώς, γιατί τούτο θα ήταν αντίθετο με το όλο σύστημα του συναινετικού διαζυγίου, διαπιστώνεται δε από το δικαστήριο η σοβαρότητα και σταθερότητα της απόφασης των συζύγων για λύση του γάμου τους.. Αν κάτι τέτοιο ήταν δυνατό, θα έμενε χωρίς νόημα η υποχρέωση των συζύγων να δηλώσουν τη βούληση τους σε δύο συνεδριάσεις του δικαστηρίου που απέχουν έξι τουλάχιστον μήνες. Προσβολή της οριστικής απόφασης από το σύζυγο που συναίνεσε στο διαζύγιο με ένδικα μέσα, είναι επιτρεπτή μόνο για ελαττώματα της δήλωσης βούλησης, όπως πλάνη, απάτη, απειλή, τα οποία και θα θεμελιώνουν λόγους των ενδίκων μέσων (ΑΠ 1666/97 ΕλΔ 39, 1290, ΑΠ 123/98 Ελ 9, 825, ΕΑ 897/97 ΕλΔ 38,1611.ΕΑ6550/91 ΕλΔ 35,446). Τα ανωτέρω ελαττώματα, που δεν μπορούν να προσβληθούν μετά το αμετάκλητο της απόφασης που απαγγέλει τη λύση του γάμου, λόγω του δεδικασμένου που παράγεται από την τελεσίδικη δικαστική κρίση, το οποίο καλύπτει και αυτά, πρέπει να συνεπάγονται την ακύρωση της συναίνεσης του προσβάλλοντος την απόφαση και η προβολή τους τελεί υπό τις προϋποθέσεις που διαγράφουν την δυνατότητα αυτή οι διατάξεις του ΑΚ. Συνεπώς, αν το ελάττωμα είναι πλάνη, πρέπει αυτή να είναι ουσιώδης (άρθρο 140ΑΚ) υπό την στο άρθρο 141ΑΚ έννοια. Εξάλλου η πλάνη δεν είναι κατά κανόνα (με εξαιρέσεις τυχόν αντίθετες διατάξεις νόμου, μεταξύ των οποίων δεν συμπεριλαμβάνεται και η του άρθρου 1441 παρ.1 ΑΚ), ουσιώδης όταν αναφέρεται αποκλειστικά στα παραγωγικά αίτια της βούλησης (άρθρο 143 ΑΚ), δηλαδή όταν αυτή ανάγεται στις αιτίες (σταθμίσεις, προσδοκίες, βλέψεις), που έκαναν εκείνον που δήλωσε την βούληση του να προβεί σ`αυτήν (ΑΠ 1684/88 ΕλΔ 32, 956, Ελ 9084/89 ΕλΔ 33, 171, Β.Θάνου-Χριστοφίλου: Η ανάκληση της συναινέσεως στο συναινετικό διαζύγιο ΕλΔ 41,606).
Περαιτέρω ναι μεν και η πλάνη περί τα παραγωγικά αίτια της βούλησης και πέρα και από τις περιπτώσεις που κατ`εξαίρεση ο νόμος τη θεωρεί ουσιώδη, για τις οποίες δεν πρόκειται εν προκειμένω, είναι ουσιώδης και όταν αυτά, κατά το πνεύμα των μερών που προκύπτει από τις συζητήσεις που προηγήθηκαν της κατάρτισης της δικαιοπραξίας, απετέλεσαν τη βάση ή την προϋπόθεση αυτής (πλάνη περί το δικαιοπρακτικό θεμέλιο), η εξάρτηση όμως της λύσης του γάμου, έστω και τον ειδικό λόγο του άρθρου 1441 ΑΚ (της συναίνεσης δηλαδή των συζύγων), από τις αιτίες που οδήγησαν τους συζύγους στην απόφαση να συναινέσουν στην λύση του δεν είναι νοητή, αφού αυτή δεν επέρχεται, όπως λέχθηκε, με την εκδήλωση της συναινετικής βούλησης των συζύγων, αλλά μόνον με τη δικαστική βούληση που εκφράζεται στην απόφαση, η οποία, ως μη επικυρώνουσα απλώς την περί λύσης του γάμου συμφωνία των συζύγων, αλλά ερευνώσα τη συνδρομή και των ανωτέρω προϋποθέσεων, δεν μπορεί να ανατραπεί και αν δεν τηρήθηκαν, μετά την από το δικαστήριο παραδοχή της περί λύσης του γάμου κατά συναίνεση αίτησης των συζύγων, από τον ένα εξ αυτών, οι διαβεβαιώσεις του περί τήρησης ορισμένης συμπεριφοράς, στις οποίες στηρίχτηκε ο έτερος σύζυγος για να δηλώσει τη συναίνεση του για τη λύση του γάμου. Κατ` ακολουθίαν τα παραγωγικά αίτια της βούλησης των συζύγων και, αν κατά το πνεύμα αυτών, αποτέλεσαν το θεμέλιο για τη δήλωση της συναινετικής τους βούλησης, δεν παράγουν, σε περίπτωση μη τήρησης τους, ουσιώδη πλάνη, ώστε να μπορεί να οδηγηθεί σε ανατροπή, λόγω ακυρωσίας της συναινετικής βούλησης των συζύγων, η δικαστική απόφαση που κήρυξε με βάση τη δήλωση αυτή τη λύση του γάμου τους (ΑΠ 1884/86 ο.π. και για έννοια της πλάνης περί το δικαιοπρακτικό θεμέλιο ΟλΑΠ 5/90 ΕλΔ 31, 551, ΑΠ 562/95 ΕλΔ 37, 1357, Ελ 3266/2005, 1724, ΕΘ 2512/2003 Αρμ. 2004, 999, ΕΘ 2142/2000 ΕλΔ 42, 770). Στην προκειμένη περίπτωση με το μοναδικό λόγο της υπό κρίση έφεσης επιδιώκεται η ανατροπή της εκκαλουμένης απόφασης, που έλυσε συναινετικούς το μεταξύ των διαδίκων γάμο, διότι ο εφεσίβλητος δεν τήρησε, μετά την έκδοση της, τις συμφωνίες με την εκκαλούσα, που απετέλεσαν την βάση για παροχή της συναίνεσης της για λύση του γάμου τους, είχαν δε ως περιεχόμενο την απόδοση σ`αυτήν του ποσού των 11.000 ευρώ, το οποίο ο εφεσίβλητος είχε λάβει απ`αυτήν και είχε χρησιμοποιήσει. Όμως ο λόγος αυτός της έφεσης είναι μη νόμιμος, αφού τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά, με τα οποία επιχειρείται να θεμελιωθεί ελάττωμα ουσιώδους πλάνης της συναινετικής δήλωσης βούλησης της εκκαλούσας και η εκ τούτου ακυρωσία της παρασχεθείσας συναίνεσης της για λύση του γάμου, ανάγονται στα παραγωγικά αίτια της βούλησης της, όπως η έννοια αυτών αναλύθηκε ανωτέρω και δεν μπορούν, κατά τα εκτεθέντα στη μείζονα σκέψη, στην κρινόμενη περίπτωση και υπό την εκδοχή ακόμη ότι αποτελούν πλάνη περί το δικαιοπρακτικό θεμέλιο, να αποτελέσουν ουσιώδη πλάνη και λόγο εξαφάνισης της απόφασης που απάγγειλε για το λόγο αυτό την λύση του γάμου. Ύστερα απ`όλα αυτά και αφού δεν υπάρχει άλλος λόγος έφεσης προς έρευνα, πρέπει να απορριφθεί η υπό κρίση έφεση ως κατ`ουσίαν αβάσιμη. Όσον αφορά τα δικαστικά έξοδα επί εκούσιας διαδικασίας, πρέπει να παρατηρηθεί ότι λόγω της άσκησης ενδίκου μέσου κατά της πρωτόδικης απόφασης, προσδίδεται στη διαδικασία ο χαρακτήρας της αμφισβητούμενης τοιαύτης και συνεπώς, εν όψει της απόρριψης της υπό κρίση έφεσης, έχουν εφαρμογή τα άρθρα 176, 183, 184 ΚΠολΔ, σε συνδυασμό και προς το άρθρο 746 εδ. β` ΚΠολΔ (ΑΠ 926/73 ΕΣΔ 2, 69ΑΠ 812/77 ΑρχΝ 29, Ελ 3597/94 ΝοΒ 1995, 265) και πρέπει να καταδικασθεί η εκκαλούσα, λόγω της ήττας της, στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων του εφεσίβλητου για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας, όπως ορίζεται στο διατακτικό.
πηγή: http://lawdb.intrasoftnet.com/nomos
Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα