Σύμβαση ασφάλισης αστικής ευθύνης από αυτοκίνητα. Είναι έγκυρη η συμφωνία ότι ο ασφαλιστής δεν καλύπτει τις προξενηθείσες ζημίες από τον οδηγό που τελεί υπό την επίδραση οινοπνεύματος (Άρειος Πάγος, αριθμός απόφασης 793/2012).

Περίληψη: Είναι έγκυρη η συμφωνία ότι ο ασφαλιστής δεν καλύπτει τις προξενηθείσες ζημίες από τον οδηγό που τελεί υπό την επίδραση οινοπνεύματος. Ο ασφαλιστής υποχρεούται να αποζημιώσει τον τρίτο και ζητεί τα καταβληθέντα από τον αντισυμβαλλόμενο ή τον ασφαλισμένο. Πληρότητα αγωγής σε περίπτωση αναγωγής του ασφαλιστή. Δεν απαιτείται η αναφορά του ποσοστού περιεκτικότητας του οινοπνεύματος στο αίμα του οδηγού.

Διατάξεις: άρθρα 189, 192 ΕμπΝ, 11 Ν 489/1976

[...] Επειδή, από τη διάταξη του άρθρου 361 ΑΚ σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 189, 192 του ΕμπΝ και 11 παρ. 1 του Ν 489/1976 συνάγεται ότι μεταξύ ασφαλιστή και ασφαλισμένου μπορεί εγκύρως να συμφωνηθεί ότι αποκλείεται από τον ασφαλιστή ή κάλυψη ζημιών που προκαλούνται από την κυκλοφορία του αυτοκινήτου, όταν ο οδηγός του κατά το χρόνο του ατυχήματος τελεί υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών κατά την έννοια και τις προϋποθέσεις του άρθρου 42 του ΚΟΚ. Η συνομολόγηση του όρου αυτού δεν απαλλάσσει μεν τον ασφαλιστή να αποζημιώσει τον ζημιωθέντα τρίτο, παρέχει όμως στον ασφαλιστή το δικαίωμα να εναγάγει τον αντισυμβαλλόμενο ή ασφαλισμένο και να του ζητήσει ό,τι κατέβαλε στο ζημιωθέντα τρίτο για την αποκατάσταση της ζημίας του. Η συνομολόγηση του ανωτέρω όρου μπορεί να γίνει είτε με την ενσωμάτωση του όρου αυτού στη σύμβαση ασφαλίσεως, είτε με παραπομπή της συμβάσεως ασφαλίσεως στους όρους της Κ4 /585/1978 ΑΥΕ που έχει δημοσιευθεί στο 745 ΦΕΚ (σ. ΑΕ και ΕΠΕ). Ειδικότερα, το άρθρο 25 παρ. 8 αυτής ορίζει ότι: «αποκλείοντας της ασφαλίσεως ζημίες προκαλούμενες καθ' όν χρόνο ο οδηγός του αυτοκινήτου οχήματος τελεί υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών κατά την έννοια και τις προϋποθέσεις του άρθρου 42 του ΚΟΚ (Ν 614/1977 ). Το άρθρο αυτό ορίζει στην παρ. 3 ότι σε περίπτωση θανατηφόρου ατυχήματος ή σωματικής βλάβης εάν υπάρχουν ενδείξεις χρήσεως οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών, γίνεται υποχρεωτικός έλεγχος προς διαπίστωση της μέθης του οδηγού ή πεζός και χρησιμοποιείται προς τούτο κάθε κατάλληλο επιστημονικό μέσο και στην παρ. 5 ότι με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Δημοσίας Τάξεως και Συγκοινωνιών καθορίζονται οι επιστημονικοί τρόποι διαπιστώσεως της χρήσεως οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών. Με τη νομοθετική αυτή εξουσιοδότηση εκδόθηκε η υπ' αριθμ. 13382/1/705 11/δ/25.11.1997 κοινή απόφαση των Υπουργών Δημοσίας Τάξεως και Συγκοινωνιών η οποία ορίζει ότι η μεγίστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση οινοπνεύματος στο αίμα, πέραν της οποίας το άτομο υπέχει ευθύνη είναι 0,50%. Από την ποσότητα αυτή και πέραν και μέχρι των 0,80% πρέπει να απαγγέλλεται κατηγορία, εφόσον και εξ άλλων συμπτώσεων (κατάσταση, τρόπος οδηγήσεως) εξάγονται συμπεράσματα υπάρξεως μέθης. Από 0,80% υφίσταται πλήρης απόδειξη. Στη συνέχεια, εκδόθηκε ο Ν 2094/1992 που και αυτός καταργήθηκε από τον Ν 2696/1999 , το άρθρο 42 του οποίου αντικαταστάθηκε εξ ολοκλήρου από το άρθρο 43 του νέου Ν 2936/2001 που προβλέπει ότι απαγορεύεται η οδήγηση κάθε οδικού οχήματος σε οδηγό ο οποίος βρίσκεται υπό την επίδραση οινοπνεύματος, τοξικών ουσιών ή φαρμάκων που σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης τους ενδέχεται να επηρεάζουν την ικανότητα του οδηγού. Ο ελεγχόμενος οδηγός θεωρείται ότι βρίσκεται υπό την επίδραση οινοπνεύματος, όταν το ποσοστό αυτού στον οργανισμό είναι από 0,50 γραμμάρια, ανά λίτρο αίματος και άνω, μετρούμενο με τη μέθοδο της αιμοληψίας η από 0,25 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο εκπνευόμενου αέρα και άνω, όταν η μέτρηση γίνεται στον εκπνεόμενο αέρα με αντίστοιχη συσκευή αλκοολόμετρου. Με κοινές δε αποφάσεις των Υπουργών Υγείας και Πρόνοιας, Δημόσιας Τάξης και Μεταφορών και Επικοινωνιών, μπορεί να ορισθεί και μικρότερο ποσοστό από το αναφερόμενο στο προηγούμενο εδάφιο να καθοριστούν ειδικές κατηγορίες οδηγών με μικρότερα ποσοστά, προσαρμοζόμενων αναλόγως και των ορίων της παραγράφου, που ενδέχεται να επηρεάζουν την ικανότητα του οδηγού και να καθορίζονται οι επιστημονικοί τρόποι και η διαδικασία διαπίστωσης της χρήσης οινοπνεύματος τοξικών ουσιών ή φαρμάκων κατά τις παραγράφους του παρόντος άρθρου καθώς και κάθε σχετική λεπτομέρεια. Εξάλλου, σε περίπτωση αναγωγής του ασφαλιστή κατά του αντισυμβαλλόμενου ή ασφαλισμένου, όταν συντρέχει λόγος εξαιρέσεως του ασφαλιστή έναντι αυτών για προκληθείσα σε τρίτο ζημία, για την πληρότητα της αγωγής του ασφαλιστή απαιτείται να διαλαμβάνονται σ' αυτή προεχόντως ότι ο λόγος εξαιρέσεως κατέστη περιεχόμενο της συμβάσεως ασφαλίσεως και επιπλέον οι συνθήκες του ατυχήματος, τα περιστατικά που θεμελιώνουν την ευθύνη για το ατύχημα στο πρόσωπο του αντισυμβαλλόμενου ή ασφαλισμένου, η ζημία του τρίτου και τα τυχόν καταβληθέντα από τον ασφαλιστή στον τρίτο στα πλαίσια συναφθέντος, συνήθως μεταξύ τους συμβιβασμού. Δεν αρκεί μόνη η αναφορά στην αγωγή του συνολικώς καταβληθέντος στο ζημιωθέντα τρίτο ποσού, αλλά απαιτείται αναφορά του λόγου και της αιτίας της καταβολής αναλυτικώς. Πρέπει να εκτίθεται περαιτέρω ότι υπάρχει ισχύον λόγος απαλλαγής του μεταξύ αυτού και του ασφαλισμένου που έχει συμφωνηθεί είτε με το ασφαλιστήριο είτε με τους Γενικούς όρους ασφαλίσεως (άρθρο 25 περ. Β' της Κ4 /585/1978 ΑΥΕ) και για την προκείμενη περίπτωση ότι το ατύχημα προκλήθηκε από το ασφαλισμένο αυτοκίνητο, ο οδηγός του οποίου τελούσε υπό την επίδραση οινοπνεύματος κατά τους όρους του άρθρου 42 του Ν 2696/1999 .

Τέλος η νομική αοριστία της αγωγής που συνδέεται με τη νομική εκτίμηση του εφαρμοστέου κανόνα ουσιαστικού δικαίου, ελέγχεται ως παραβίαση από τον αριθμό 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ εάν το δικαστήριο για το σχηματισμό της περί νομικής επάρκειας της αγωγής κρίσεώς του, αξίωσε περισσότερα στοιχεία από όσα απαιτεί ο νόμος προς θεμελίωση του δικαιώματος ή αρκέστηκε σε λιγότερα. Στην προκείμενη περίπτωση η αναιρεσείουσα και τότε ενάγουσα ασφαλιστική εταιρία στη θέση της οποίας υπεισήλθε το ΝΠΙΔ με την επωνυμία «Επικουρικό Κεφάλαιο» εκθέτει στην ένδικη από 4.6.2002 αγωγή ότι δυνάμει συμβάσεως ασφαλίσεως που καταρτίστηκε μεταξύ αυτής και των αναιρεσιβλήτων και τότε εναγομένων με το υπ' αριθμ. ... ασφαλιστήριο συμβόλαιο ασφάλισε την αστική ευθύνη για ζημιές από την κυκλοφορία του υπ' αριθμ. ... ΙΧΕ αυτοκινήτου της συνιδιοκτησίας του συνεπεία τροχαίου ατυχήματος μέχρι των αναφερομένων σ' αυτή για κάθε αιτία ποσών και για το χρονικό διάστημα από 14.9.2000 έως 14.9.2005. Ότι η σύμβαση αυτή κατά το άρθρο 1 του ασφαλιστηρίου συμβολαίου διέπεται από τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας του Ν 489/1976 , τους όρους του εγκεκριμένου με τη διαδικασία του άρθρου 30 ΝΔ 400/1970 τιμολογίου ασφαλίστρων και τους ενιαίους γενικούς όρους ασφαλιστηρίων συμβολαίων ευθύνης αυτοκινήτων όπως καθορίσθηκαν με την υπ' αριθμ. Κ4 /585/8.4.1978 απόφαση του Υπουργείου Εμπορίου η οποία εκδόθηκε με εξουσιοδότηση του άρθρου 6 παρ. 5 του Ν 486/1976 και δημοσιεύθηκε στο υπ' αριθμ. 795/8.4.1978 ΦΕΚ). Ότι οι εναγόμενοι αποδέχθηκαν, ως αντισυμβαλλόμενοι, τους όρους του ασφαλιστηρίου ως άνω συμβολαίου μεταξύ των οποίων και εκείνο της παρ. 8 του άρθρου 25 της Κ4 /585/1978 ΑΥΕ (ΦΕΚ ΤΑΕ και ΕΠΕ 797/8.4.1978) σύμφωνα με τον οποίον αποκλείονται από την ασφάλιση ζημιές που προξενήθηκαν εάν κατά το ατύχημα, ο οδηγός του αυτοκινήτου ετέλει υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών κατά την έννοια και τις προϋποθέσεις του άρθρου 42 του ΚΟΚ, ανεξάρτητα εάν η παράβαση αυτή συνετέλεσε στην πρόκληση του ατυχήματος. Ότι στις 10.2.2001 ο πρώτος εναγόμενος οδηγός τυγχάνων του ανωτέρω υπ' αριθμ. ... ΙΧΕ αυτοκινήτου συνιδιοκτησίας αυτού και της δεύτερης εναγόμενης προκάλεσε από υπαιτιότητά του, ευρισκόμενος και υπό την επήρεια οινοπνεύματος σε ποσοστό 0,27% εκατοστά ανά λίτρο αίματος το ένδικο ατύχημα συνεπεία του οποίου επήλθε ο θανατηφόρος τραυματισμός του οδηγού του υπ' αριθμ. ... ΙΧΕ αυτοκινήτου Γ. Σ. και των συνεπιβαινόντων αυτού Μ. Σ. και Ε. Κ. Ότι οι συγγενείς των θανατηφόρα τραυματισθέντων με τις από 2.7.2001 και 12.11.2001 αγωγές που άσκησαν και κατ' αυτής ζήτησαν την καταβολή των αναφερόμενων σ' αυτή ποσών για την αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας αλλά και της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν συνεπεία του θανατηφόρου τραυματισμού τους. Ότι μετά την επίτευξη εξωδίκου συμβιβασμού μετ' αυτών καταβλήθηκε σ' αυτούς για τις προεκτεθείσες αιτίες συνολικά το ποσό των 278.650 ευρώ. Ζήτησε δε να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι, καθένας εις ολόκληρο, να καταβάλουν σ αυτή το καταβληθέν στους ενάγοντες των από 2.7.2001 και 12.11.2001 αγωγών το ως άνω ποσό των 278.650 ευρώ, διότι ο πρώτος τούτων, οδηγός του ζημιογόνου υπ' αριθμ. ... ΙΧΕ αυτοκινήτου, τελούσε σε μέθη κατά το χρόνο του ατυχήματος και συντρέχει περίπτωση εξαίρεσης από την ασφαλιστική κάλυψη κατ' άρθρο 25 περ. 8 της Κ4 /585/1978 ΥΑ, οι όροι της οποίας διέπουν, εκτός άλλων, την καταρτισθείσα μεταξύ αυτής και των εναγομένων ασφαλιστική σύμβαση. Το Εφετείο, με την προσβαλλόμενη απόφαση, απέρριψε την αγωγή ως μη νόμιμη διότι κατά το άρθρο 42 Ν 2696/1999 που ίσχυε κατά το χρόνο του ατυχήματος για να θεωρηθεί ότι ο οδηγός ευρίσκεται υπό την επήρεια οινοπνεύματος πρέπει στο αίμα του να υπάρχει οινόπνευμα σε ποσοστό μεγαλύτερο των 0,5 γραμμαρίων ανά λίτρο αίματος (και όχι ποσοστό 0,27 γραμμαρίων ανά λίτρο αίματος). Έτσι που έκρινε το Εφετείο υπέπεσε στην πλημμέλεια από τον αριθμό 1 εδ. α' άρθρου 559 ΚΠολΔ διότι αξίωσε περισσότερα στοιχεία απ' όσα απαιτεί ο νόμος για τη νομική βασιμότητα της αγωγής όπως αυτά αναπτύσσονται παραπάνω (ενόσω το ποσοστό περιεκτικότητας οινοπνεύματος στο αίμα είναι αντικείμενο απόδειξης, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι υπάρχει και μαθηματικό σφάλμα στην απόφαση σχετικά με το ποσοστό).

Επομένως, ο πρώτος λόγος της αναίρεσης είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός. Ενόψει δε του ότι η παραδοχή του λόγου αυτού συνεπάγεται την αναίρεση της προσβαλλόμενης αποφάσεως στο σύνολό της παρέλκει η έρευνα των λοιπών λόγων της αιτήσεως αναιρέσεως. Πρέπει επομένως, να γίνει δεκτή η από 10.10.2008 αίτηση αναιρέσεως για αναίρεση της υπ' αριθμ. 111/2008 απόφασης του Εφετείου Θράκης, να παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, αφού είναι δυνατή η σύνθεσή του από άλλους δικαστές (άρθρο 580 παρ. 3 ΚΠολΔ) και να καταδικασθούν οι αναιρεσίβλητοι, λόγω της ήττας τους, στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος (άρθρα 176, 183 ΚΠολΔ), του ΝΠΙΔ με την επωνυμία «Επικουρικό Κεφάλαιο Ασφαλίσεως Ευθύνης εξ αυτοκινητικών ατυχημάτων» που υπεισήλθε στη θέση της Ανώνυμης Ασφαλιστικής Εταιρίας με την επωνυμία «Γ. Η. Σ. ΑΕΓΑ». (Αναιρεί την απόφαση ΕφΘρακ 111/2008.)

πηγή: nbonline.gr

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης και Συνεργάτες, Δικηγορικό Γραφείο, Θεσσαλονίκη - Αθήνα