Παρένθετη μητρότητα (περένθετη μητέρα). Προϋποθέσεις. Παροχή άδειας για εφαρμογή μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης στην ανθρώπινη αναπαραγωγή. Η συμφωνία για την κυοφορία από την φέρουσα ή κυοφόρο γυναίκα γίνεται γραπτώς και χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα (Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, αριθμός απόφασης 976/2013).

Περίληψη: Εκουσία δικαιοδοσία. Παροχή άδειας για εφαρμογή μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης στην ανθρώπινη αναπαραγωγή. Παρένθετη μητρότητα. Προυποθέσεις. Έγγραφη συμφωνία – Συγγένεια τέκνου . Η συμφωνία για την κυοφορία από την φέρουσα ή κυοφόρο γυναίκα γίνεται γραπτώς και χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Δεν συνιστά, δε, αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία και η αποζημίωση για κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της και τις αμοιβές από εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία. Σε ό,τι αφορά τη συγγένεια που δημιουργείται από την εφαρμογή της ανωτέρω μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της αναπαραγωγής, το άρθρο 1464 ΑΚ ρητά ορίζει ότι μητέρα του τέκνου, που θα γεννηθεί, τεκμαίρεται αυτή, στην οποία χορηγήθηκε η δικαστική άδεια, δηλαδή η γυναίκα, που επιθυμεί, αλλά αδυνατεί να αποκτήσει τέκνο για ιατρικούς λόγους και όχι η κυοφόρος γυναίκα.

[...] Από το συνδυασμό των άρθρων 2 παρ. 1β', 3 αρ. 8 και 9, 4, 13 του ν. 3305/2005 και 1458 ΑΚ συνάγεται ότι παρένθετη μητρότητα καλείται η μέθοδος τεχνητής αναπαραγωγής, κατ' εφαρμογή της οποίας, μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά (φέρουσα ή κυοφόρος), ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων με χρήση ωαρίων ξένων προς την ίδια, για λογαριασμό μιας άλλης γυναίκας, η οποία επιθυμεί να αποκτήσει παιδί, αλλά αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους. Η μεταφορά των ξένων, γονιμοποιημένων ωαρίων στο σώμα της κυοφόρου επιτρέπεται με δικαστική άδεια, η οποία παρέχεται πριν από τη μεταφορά τους μετά από έλεγχο των κατωτέρω προϋποθέσεων. Κατ' αρχήν, η αιτούσα, η οποία επιθυμεί, αλλά για ιατρικούς λόγους αδυνατεί να κυοφορήσει, δεν πρέπει να έχει υπερβεί το πεντηκοστό έτος της ηλικίας της. Επιπλέον, πρέπει να διενεργηθεί υποχρεωτικά ιατρική εξέταση για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV, HIV2), ηπατίτιδα Β και C και σύφιλη (RPR) τόσο στη γυναίκα, που πρόκειται να κυοφορήσει, όσο και σε αυτούς, που επιθυμούν να αποκτήσουν τέκνο. Επίσης, η γυναίκα, που πρόκειται να κυοφορήσει, υποβάλλεται σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση. Η συμφωνία για την κυοφορία από την φέρουσα ή κυοφόρο γυναίκα γίνεται γραπτώς και χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Δεν συνιστά, δε, αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία και η αποζημίωση για κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της και τις αμοιβές από εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία. Η έγγραφη συμφωνία συνάπτεται μεταξύ των προσώπων, που επιδιώκουν να αποκτήσουν τέκνο, της γυναίκας, που θα κυοφορήσει, και του συζύγου της, εάν αυτή είναι έγγαμη. Σε ό,τι αφορά τη συγγένεια που δημιουργείται από την εφαρμογή της ανωτέρω μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της αναπαραγωγής, το άρθρο 1464 ΑΚ ρητά ορίζει ότι μητέρα του τέκνου, που θα γεννηθεί, τεκμαίρεται αυτή, στην οποία χορηγήθηκε η δικαστική άδεια, δηλαδή η γυναίκα, που επιθυμεί, αλλά αδυνατεί να αποκτήσει τέκνο για ιατρικούς λόγους και όχι η κυοφόρος γυναίκα. Το τεκμήριο αυτό ανατρέπεται σύμφωνα με τα ειδικότερα αναφερόμενα στη δεύτερη παράγραφο του ιδίου άρθρου. Κατά το άρθρο 8 δε του ν. 3089/2002, τα ανωτέρω εφαρμόζονται όταν τόσο η αιτούσα, όσο και η κυοφόρος γυναίκα κατοικούν στην Ελλάδα. Στην προκείμενη περίπτωση, με την κρινόμενη αίτησή της, η αιτούσα, σύζυγος του ..., η οποία βρίσκεται σε ηλικία φυσικής αναπαραγωγής, επικαλούμενη ότι η ίδια αδυνατεί να αποκτήσει τέκνο, λόγω του αναλυτικά περιγραφόμενου στην αίτηση προβλήματος υγείας, που αντιμετωπίζει, ζητεί να της δοθεί η άδεια, προκειμένου να γίνει μεταφορά στο σώμα άλλης γυναίκας, και συγκεκριμένα, της ..., η οποία φέρεται ως κάτοικος Θεσσαλονίκης, είναι υγιής και ικανή για τεκνοποιία-, γονιμοποιημένων ωαρίων, ξένων προς την ίδια, προκειμένου η τελευταία να κυοφορήσει το τέκνο, που η αιτούσα και ο ανωτέρω σύζυγός της επιθυμούν να αποκτήσουν και με την οποία έχει χωρήσει ήδη γραπτή, δίχως αντάλλαγμα συμφωνία, περί τούτου. Με αυτό το περιεχόμενο και αίτημα, η ως άνω αίτηση αρμοδίως, καθ' ύλην και κατά τόπον, εισάγεται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου (740 παρ. 1, 799 ΚΠολΔ και 121 ΕισΝΑΚ), κατά την προκείμενη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739 έως 781 ΚΠολΔ) και είναι νόμιμη, στηριζομένη στις αναφερόμενες στη μείζονα σκέψη της παρούσας διατάξεις. Πρέπει, επομένως, να ερευνηθεί περαιτέρω και κατ’ ουσίαν, δεδομένου ότι τηρήθηκε η προδικασία, που προβλέπεται από το άρθρο 748 ΚΠολΔ για το παραδεκτό της συζήτησής της, αφού αντίγραφο αυτής έχει επιδοθεί νόμιμα και εμπρόθεσμα (άρθρα 741, 122 παρ. 1, 123, 124 και 126 παρ. 1 στοιχ. α’ ΚΠολΔ) τόσο στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης, όσο και στο σύζυγο της αιτούσας, αλλά και στην προαναφερόμενη Ζουλφία χήρα Γεωργίου Μακροφίδη, όπως προκύπτει από τις επικαλούμενες και προσκομιζόμενες υπ’ αριθμ. 850 Δ΄/31-10-2012, 834 Δ΄/29-10-2012 και 835 Δ΄/29-10-2012 αντίστοιχα εκθέσεις επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης ....

Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης της μάρτυρος απόδειξης, που εξετάσθηκε νόμιμα στο ακροατήριο, η οποία περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά συνεδρίασης του Δικαστηρίου τούτου, σε συνδυασμό με όλα ανεξαιρέτως τα έγγραφα, που η αιτούσα νόμιμα προσκομίζει, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Η αιτούσα είναι από το έτος 2011 παντρεμένη με τον ... (βλ. την υπ’ αριθμ. ..., τμήμα 1, σειρά 53 ληξιαρχική πράξη γάμου του ληξίαρχου της Ρώμης, που προσκομίζεται με συνημμένη ακριβή μετάφραση στην ελληνική γλώσσα). Επιθυμεί δε να αποκτήσει τέκνο με τον ως άνω σύζυγό της, πλην, όμως, όλες οι προσπάθειες, που έχουν καταβάλλει μέχρι σήμερα, τόσο με τη φυσική μέθοδο, όσο και με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης απέβησαν άκαρπες. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι αυτή πάσχει από ινωμάτωση της μήτρας που περιλαμβάνει μηνομητρορραγίες, με αποτέλεσμα να είναι ιατρικώς αδύνατο να επιτευχθεί και να υποστηριχτεί μία φυσιολογική εγκυμοσύνη, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον (βλ. την από 17-05-2012 ιατρική γνωμάτευση του Νοσοκομειακού Συγκροτήματος San Filippo Neri της Ρώμης και την υπ’ αρ. πρωτ. 47677/24-10-2012 ιατρική γνωμάτευση του Επικ. Καθηγητή Α.Π.Θ. Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης), παρά το ότι βρίσκεται σε ηλικία φυσικής αναπαραγωγής (49 ετών). Η γυναίκα, που προσφέρεται να κυοφορήσει στη θέση της, είναι η ..., η οποία διανύει το 37ο έτος της ηλικίας της και με τον αποβιώσαντα σύζυγό της είχε ήδη αποκτήσει δύο τέκνα (βλ. το υπ’ αριθμ. πρωτ. 79980/2012 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του δήμου Νεάπολης-Συκεών), είναι υγιής και κατάλληλη για κυοφορία (βλ. την από 30-10-2012 ιατρική γνωμάτευση του μαιευτήρα – χειρουργού γυναικολόγου ...). Εξάλλου, η αιτούσα, ο παραπάνω σύζυγός της ... και η προαναφερόμενη ..., το γένος ..., με το από 26-09-2012 ιδιωτικό συμφωνητικό, που φέρει τις, βεβαιωμένες αρμοδίως για το γνήσιό τους, ιδιόχειρες υπογραφές τους, συμφώνησαν όπως η τελευταία κυοφορήσει, ως παρένθετη μητέρα, μετά από μεταφορά στο σώμα της ξένων προς την ίδια γονιμοποιημένων ωαρίων, το τέκνο, που επιθυμούν να αποκτήσουν η αιτούσα και ο σύζυγός της, χωρίς να λάβει για την ενέργειά της αυτή κανένα απολύτως οικονομικό αντάλλαγμα. Αντίθετα, συμφωνήθηκε ότι η αιτούσα και ο σύζυγός της θα επιβαρυνθούν μόνο με τις δαπάνες για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία και τον τοκετό. Περαιτέρω, από τα ίδια ως άνω αποδεικτικά μέσα αποδεικνύεται ότι η ανωτέρω ... υποβλήθηκε σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση και διαγνώστηκε ότι δεν πάσχει από κάποια ψυχική ή νευρολογική νόσο, με αποτέλεσμα, από αυτή την άποψη, να δύναται να κυοφορήσει (βλ. την από 05-11-2012 γνωμάτευση της ψυχολόγου ...). Παράλληλα, τόσο αυτή, όσο και οι παραπάνω σύζυγοι υποβλήθηκαν σε ιατρική εξέταση για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV1, HIV2), της ηπατίτιδας Β και C και της σύφιλης και διαγνώστηκε ότι είναι υγιείς (βλ. τις σχετικές ιατρικές εξετάσεις – διαγνώσεις του Ιατρικού Κέντρου «Ιάκεντρο»). Εν όψει όλων αυτών και δεδομένου ότι τόσο η αιτούσα, όσο και η κυοφόρος γυναίκα κατοικούν στην Ελλάδα, συντρέχουν όλες οι τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή της προαναφερόμενης μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της ανθρώπινης αναπαραγωγής. Πρέπει, επομένως, η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή, ως βάσιμη και κατ’ ουσίαν, και να επιτραπεί στην αιτούσα η μεταφορά στο σώμα της ..., γονιμοποιημένων ωαρίων ξένων προς την ίδια, προκειμένου να κυοφορήσει αυτή το τέκνο, που η αιτούσα και ο σύζυγός της επιθυμούν να αποκτήσουν, όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ: ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση. ΠΑΡΕΧΕΙ την άδεια στην αιτούσα, όπως προβεί στη μεταφορά στο σώμα της ..., γονιμοποιημένων ωαρίων, ξένων πρoς την ίδια, προκειμένου η τελευταία να κυοφορήσει το τέκνο, που η αιτούσα και ο σύζυγός της επιθυμούν να αποκτήσουν.

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα