Υποχρεωτική η παράσταση στο Ειρηνοδικείο με δικηγόρο στις αναγνωριστικές και καταψηφιστικές αγωγές με αίτημα που υπερβαίνει το ποσό των 12.000 ευρώ (Ειρηνοδικείο Δυμης, αριθμός απόφασης 1/2013)

Περίληψη: Πολιτική δικονομία. Παράσταση διαδίκου στο Ειρηνοδικείο χωρίς πληρεξούσιο δικηγόρο. Νέο ποσοτικό κριτήριο με βάση το άρθρο 7 του ν.3994/11 (αντικείμενο διαφοράς κάτω των 12.000 ευρώ). Ερμηνεία της διάταξης του αρθ. 94 παρ. 2 περ. α’ ΚΠολΔ με τη νέα της διατύπωση. Υποθέσεις υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων. Κρίση ότι αποκλείεται η παράσταση χωρίς δικηγόρο ειδικά και μόνο στις αναγνωριστικές και καταψηφιστικές αγωγές με αίτημα που υπερβαίνει το ποσό των 12.000 ευρώ, και ότι σε κάθε άλλη περίπτωση επιτρέπεται η παράσταση στο ειρηνοδικείο και αυτοπροσώπως.

[...] Σύμφωνα με τη διάταξη του αρθ. 94 παρ. 2 περ. α’ όπως ίσχυε πριν την τροποποίησή του με το αρθ. 7 ν. 3994/11, ήταν επιτρεπτή η δικαστική παράσταση ενώπιον του ειρηνοδικείου χωρίς πληρεξούσιο δικηγόρο σε κάθε περίπτωση. Με την τροποποιημένη διάταξη ορίζεται πλέον ότι επιτρέπεται η δικαστική παράσταση ενώπιον του ειρηνοδικείου χωρίς πληρεξούσιο δικηγόρο μόνο εφόσον το αντικείμενο της διαφοράς δεν υπερβαίνει το ποσό των 12.000 ευρώ. Με τη νέα διατύπωση της διάταξης αυτής, με την οποία τίθεται πλέον ποσοτικό κριτήριο για την υποχρεωτικότητα ή μη της παράστασης στο ειρηνοδικείο με δικηγόρο, δημιουργείται ερμηνευτικό ζήτημα, καθόσον ο περιορισμός αυτός λόγω ποσού παραπέμπει σε υποθέσεις το αντικείμενο των οποίων είναι επιδεκτικό χρηματικής αποτίμησης, οι οποίες εισάγονται προς διάγνωση με τη μορφή της καταψηφιστικής και αναγνωριστικής αγωγής, όχι όμως και σε υποθέσεις που το αντικείμενό τους δεν είναι επιδεκτικό χρηματικής αποτίμησης και υπάγονται στην υλική αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου, όπως αυτές που εισάγονται με την αίτηση του αρθ. 4 παρ. 1 του ν. 3869/10, αντικείμενο των οποίων δεν είναι ορισμένο χρηματικό ποσό αλλά η ρύθμιση των χρεών του οφειλέτη και η απαλλαγή απ’ αυτά με σκοπό την επανένταξή του στην κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα (βλ. σε Κρητικό «Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων» σελ. 21). Η επίλυση του ερμηνευτικού αυτού προβλήματος θα πρέπει να γίνει με βάση το σκοπό της νέας ρύθμισης, ο οποίος σχετίζεται με την αύξηση με τον ίδιο νόμο (3994/11)της λόγω ποσού αρμοδιότητας του ειρηνοδικείου, καθώς και την αρχική διατύπωση της διάταξης του αρθ. 94 παρ. 2 εδ. α’ ΚΠολΔ. Με τη θέσπιση ποσοτικού κριτηρίου, το οποίο ταυτίζεται με το ανώτατο όριο των αποτιμητών σε χρήμα διαφορών, που υπάγονταν στην αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου κατά το αρθ. 14 παρ. 1 α’ ΚΠολΔ πριν την τροποποίησή του, ο νομοθέτης ήθελε η λόγω ποσού αύξηση της καθύλη αρμοδιότητας του ειρηνοδικείου να μην επηρεάσει την υποχρεωτικότητα της παράστασης με δικηγόρο, για τις υποθέσεις με αντικείμενο πάνω από 12.000 ευρώ, όπως προβλεπόταν από τη διάταξη του αρθ. 94 παρ. 2 περ. α’ ΚΠολΔ πριν την τροποποίησή του, οι οποίες υπάγονταν τότε στην καθύλη αρμοδιότητα του μονομελούς πρωτοδικείου, ώστε και μετά την αύξηση της αρμοδιότητας του ειρηνοδικείου να είναι υποχρεωτική η παράσταση με δικηγόρο, όπως και συνέβαινε και πριν.

Έτσι διαφοροποίησε τη διατύπωση της διάταξης του αρθ. 94 παρ. 2 περ. α’ από τη γενική για κάθε υπόθεση αρμοδιότητας του ειρηνοδικείου σε ειδική με τη διάκριση της υπέρβασης ή μη του ποσού των 12.000 ευρώ, αποβλέποντας στις συνήθεις περιπτώσεις που το αντικείμενο της δίκης προσδιορίζεται από το ύψος της χρηματικής απαίτησης. Σκοπός συνεπώς του νομοθέτη με τη διαφοροποίηση της διατύπωσης του άρθρου αυτού ήταν να μη θίξει ως προς το ζήτημα της υποχρεωτικής παράστασης με δικηγόρο μόνο τις υποθέσεις εκείνες που με το προηγούμενο καθεστώς υπάγονταν στην καθύλη αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου, όχι όμως και τις υπόλοιπες υποθέσεις αρμοδιότητας του ειρηνοδικείου, στις οποίες περιλαμβάνονται εκτός από τις αποτιμητές σε χρήμα διαφορές με αντικείμενο μικρότερο των 12.000 ευρώ, και υποθέσεις που το αντικείμενό τους δεν είναι επιδεκτικό χρηματικής αποτίμησης και υπάγονται στην καθύλη αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου, όπως οι υποθέσεις ρύθμισης των χρεών υπερχρεωμένων οφειλετών φυσικών προσώπων του ν. 3869/10. Ειδικά ως προς τις τελευταίες ένας από τους λόγους που επιλέχθηκε το ειρηνοδικείο ως αποκλειστικά καθύλη αρμόδιο, ήταν η δυνατότητα κατάθεσης της αίτησης και παράστασης χωρίς πληρεξούσιο δικηγόρο, σύμφωνα με τη διάταξη του αρθ. 94 παρ. 2 περ. α’ όπως ίσχυε τότε, γεγονός που καθιστούσε λιγότερο δαπανηρή την προσφυγή στη ρύθμιση του υπερχρεωμένου οφειλέτη. Επομένως η διάταξη του αρθ. 94 παρ. 2 περ. α’ ΚΠολΔ με τη νέα της διατύπωση θα πρέπει να ερμηνευτεί ως αποκλείουσα τη παράσταση χωρίς δικηγόρο ειδικά και μόνο στις αναγνωριστικές και καταψηφιστικές αγωγές με αίτημα που υπερβαίνει το ποσό των 12.000 ευρώ, και ότι σε κάθε άλλη περίπτωση επιτρέπεται η παράσταση στο ειρηνοδικείο και αυτοπροσώπως.

Μια τέτοια ερμηνεία βρίσκεται μέσα στα όρια του σκοπού του νομοθέτη της νέας διάταξης, ενώ ειδικά ως προς τις υποθέσεις του νόμου 3869/10 είναι σύμφωνη και με την επιλογή από το νομοθέτη του ειρηνοδικείου ως αποκλειστικά καθύλη αρμόδιου δικαστηρίου ώστε να περιοριστεί η επιβάρυνση του οφειλέτη. Κατ’ ακολουθία το δικόγραφο της αίτησης ρύθμισης των οφειλών μπορεί να υπογράφεται από τον αιτούντα οφειλέτη και να κατατίθεται αυτοπροσώπως από τον ίδιο, χωρίς να δημιουργείται από το λόγο αυτό ακυρότητα (αντιθ. ΕιρΧαλκ/2012 ΤΝΠ-ΝΟΜΟΣ), ο οποίος έχει τη δικονομική δυνατότητα να παρίσταται χωρίς δικηγόρο. Στην προκειμένη περίπτωση η υπό κρίση αίτηση υπογράφεται από τον ίδιο τον αιτούντα, όπως και η πράξη κατάθεσής της στη γραμματεία του δικαστηρίου αυτού (βλ. τη μ’ αριθ. 24/2011 έκθεση κατάθεσης), γεγονός το οποίο, σύμφωνα με τα προλεχθέντα, δεν καθιστά άκυρο το δικόγραφο της αίτησης, όπως αβάσιμα υποστηρίζεται από τη 2η μετέχουσα, ούτε η αυτοπρόσωπη παράστασή του κατά τη συζήτηση της αίτησης (βλ. πρακτικά) οδηγεί σε ερημοδικία. [...]

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης και Συνεργάτες, Δικηγορικό Γραφείο, Θεσσαλονίκη - Αθήνα