Επιτρέπεται η ίδρυση σωματείου με μέλη και διοίκηση μόνο αλλοδαπούς (Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, αριθμός απόφασης 5251/2004)

Περίληψη: Σωματεία. Σύνταγμα. Ατομικά δικαιώματα. Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι (12 Συντ), ως προστατευόμενο από το σύνταγμα ατομικό δικαίωμα επεκτείνεται και στους αλλοδαπούς (25 Συντ), και κατά συνέπεια είναι επιτρεπτή η ίδρυση σωματείου με μέλη και διοίκηση μόνο αλλοδαπούς. Η διάταξη του άρθρου 107 ΕισΝΑΚ, που προβλέπει ότι όσοι διοικούν σωματεία πρέπει να είναι έλληνες πολίτες, καταργήθηκε ως αντικείμενη στα άρθρα 11 και 14 της ευρωπαϊκής σύμβασης των δικαιωμάτων του ανθρώπου (ΕΣΔΑ), η οποία αποτελεί εσωτερικό δίκαιο με αυξημένη τυπική ισχύ και καθιερώνει την ισότητα της απόλαυσης των ατομικών ελευθεριών, χωρίς διάκριση και χωρίς εξάρτηση από κανένα όρο αμοιβαιότητας.

[...] Το άρθρο 12 του Συντάγματος κατοχυρώνει μόνον το δικαίωμα των Ελλήνων να συστήνουν ενώσεις και σωματεία, ενώ και το άρθρο 107 ΕισΝΑΚ προβλέπει ότι όσοι διοικούν σωματεία πρέπει να είναι έλληνες πολίτες. Η διάταξη του άρθρου 25 του Συντάγματος ορίζει ότι υπό την εγγύηση του κράτους τελούν τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου. Ηδη δηλαδή από τις ίδιες τις διατάξεις του Συντάγματος προκύπτει ότι η γενικότερη (σε σχέση με το άρθρο 12 Σ) διάταξη του άρθρου 25 Συντάγματος επιφυλάσσει και για τους αλλοδαπούς όμοια αντιμετώπιση, όπως και για τους ημεδαπούς, επί του πεδίου των ατομικών δικαιωμάτων (περιλαμβανομένου και του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι), δεδομένου ότι αναφέροντας τα δικαιώματα του ανθρώπου εννοεί όλους όσους βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια ανεξαρτήτως ιθαγένειας. Σύμφωνος με την ελευθερία της ίδρυσης σωματείων στην Ελλάδα, αποτελούμενων αποκλειστικά από αλλοδαπούς, φαίνεται να είναι και ο ΑΚ, ο οποίος αφενός μεν περιέχει το γενικότερο κανόνα του άρθρου 4, σύμφωνα με τον οποίο ο αλλοδαπός απολαμβάνει τα αστικά δικαιώματα του ημεδαπού, αφετέρου δε δεν απαγορεύει ρητά την ίδρυση τέτοιου σωματείου. Ακόμη όμως και αν δεν ήταν η διάταξη του άρθρου 25 καταγεγραμμένη στο Σύνταγμα, θα οφείλαμε, με βάση το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος και τα άρθρα 11 και 14 της από 4.11.1950 Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (η επονομαζόμενη Σύμβαση της Ρώμης, η οποία κυρώθηκε από τη χώρα μας με το ν. 2329/1953, καταγγέλθηκε στις 12.12. 1969 και κυρώθηκε πάλι με το ν.δ. 53/1974), τα οποία καθιερώνουν ρητά την ισότητα στην απόλαυση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι χωρίς καμία διάκριση, ούτε λόγω εθνικής προέλευσης, παρά μόνον τη δυνατότητα επιβολής περιορισμών για λόγους εθνικής ασφάλειας σε σχέση μόνο με την πολιτική δραστηριότητα των αλλοδαπών, να επιτρέπουμε στην ημεδαπή τη σύσταση σωματείου που τα μέλη του και η διοίκησή του θα είναι μόνον αλλοδαποί (ΜονΠρΑθ 4300/1996 ΝοΒ 45.253, Μον ΠρΑθ 3518/1993 ΝοΒ 1994.231, ΠολΠρΑθ 1834/1986 ΝοΒ 1987.399). Ο όρος της αμοιβαιότητας, που τάσσεται από το άρθρο 28 παρ. 1 του Σ, δεν έχει στην παρούσα περίπωση, σε διεθνείς δηλαδή συνθήκες που έχουν άμεσο αντικείμενο την αναγνώριση θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών, στις οποίες είτε έχει υποκατασταθεί η αρχή της αλληλεγγύης και της ισότητας, είτε υπάρχει σύστημα συλλογικής καταχωρήσεως ή εγγυήσεως των ανειλημμένων υποχρεώσεων από όλα τα συμβαλλόμενα κράτη, όπως συμβαίνει στη Σύμβαση της Ρώμης (βλ. Βεγλερή, Η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Σύνταγμα, σ. 124 επ.). Πράγματι, η αρχή της αμοιβαιότητας έχει θέση μόνο σε διμερείς διεθνείς συμβάσεις ή πολυμερείς, που στην πραγματικότητα αποτελούν πλέγμα διμερών σχέσεων. (Σχετικά με τα θέματα που αναπτύχθηκαν βλ. Πολ ΠρΑθ 1834/86, ΝοΒ 35.399, ΠολΠρΑθ 2449/86, ΝοΒ 35. 401, ΠολΠρΑθ 3953/89 αδημ., ΠολΠρΑθ 330/90 αδημ.). Σύμφωνα λοιπόν με τα προεκτεθέντα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι είναι επιτρεπτή κατά το ισχύον εσωτερικό δίκαιο (διατάξεις ισχύοντος Συντάγματος, Σύμβαση της Ρώμης και διατάξεις του ΑΚ) ακόμη και η σύσταση σωματείου με αλλοδαπούς και μόνον ως μέλη του, με τη δυνατότητα διοίκησής του μόνον από αλλοδαπούς, αφού η σχετική διάταξη του άρθρου 107 ΕισΝΑΚ καταργήθηκε, ως αντικείμενη στα άρθρα 11 και 14 της Σύμβασης της Ρώμης, που αποτελεί εσωτερικό δίκαιο με αυξημένη τυπική ισχύ και καθιερώνεται με αυτήν η ισότητα απόλαυσης των ατομικών ελευθεριών χωρίς διάκριση (ΜονΠρΘεσ 4300/1996, ΝοΒ 1997.253).

Οι αιτούντες ζητούν με την αίτησή τους να αναγνωριστεί και να εγγραφεί στο δημόσιο βιβλίο σωματείων, το οποίο τηρείται στο Δικαστήριο αυτό, το υπό σύσταση σωματείο με την επωνυμία ....................... , με έδρα τη Θέρμη Θεσσαλονίκης, προκειμένου να αποκτήσει νομική προσωπικότητα. Με αυτό το περιεχόμενο και αίτημα η αίτηση εισάγεται αρμοδίως ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού, που είναι καθ` ύλην (άρθρα 739, 740 παρ. 1 ΚΠολΔ) και κατά τόπον αρμόδιο (άρθρο 787 ΚΠολΔ), για να δικαστεί κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, είναι δε και νόμιμη, διότι στηρίζεται στις διατάξεις των άρθρων 78, 79, 80, 81, 84, 99 επ. ΑΚ, άρθρα 12, 25 και 28 παρ. 1 του Συντάγματος, άρθρα 11 και 14 της από 4.11.1950 Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Σύμβαση της Ρώμης), η οποία κυρώθηκε από τη χώρα μας με το ν. 2329/ 1953, καταγγέλθηκε στις 12.12.1969 και κυρώθηκε πάλι με το ν.δ. 53/1974. Συνεπώς, πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω κατ` ουσία. Οι αιτούντες προσκομίζουν και επικαλούνται τα ακόλουθα έγγραφα, σύμφωνα με το άρθρο 79 ΑΚ: 1) το από 24.6.2003 πρακτικό ίδρυσης του προαναφερόμενου σωματείου, το οποίο υπογράφεται σύμφωνα με το νόμο από τα 22 ιδρυτικά μέλη του (φυσικά πρόσωπα), 2) τον άνευ ημεροχρονολογίας πίνακα των μελών της προσωρινής διοίκησης του υπό σύσταση σωματείου, 3) την από 14.1.2004 υπεύθυνη δήλωσή τους και 4) το από 24.6.2003 καταστατικό του ενλόγω σωματείου, που αποτελείται από 28 άρθρα, φέρει χρονολογία, υπογράφεται από όλα τα ιδρυτικά του μέλη και περιέχει τα στοιχεία που προβλέπονται με ποινή ακυρότητας από τη διάταξη του άρθρου 80 ΑΚ. Από τα ανωτέρω έγγραφα αποδεικνύεται ότι τηρήθηκαν όλες οι προϋποθέσεις που τάσσει ο νόμος για την αναγνώριση σωματείου. Κατά το άρθρο 3 του καταστατικού, μέλη του σωματείου μπορούν να εγγραφούν όσοι Σαρακατσάνοι κατάγονται από τη Βουλγαρία και ζουν στην Ελλάδα, καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους. Συνεπώς θα είναι Βούλγαροι υπήκοοι, χωρίς όμως αυτό να έρχεται σε αντίθεση με την ισχύουσα σήμερα στη χώρα μας έννομη τάξη, όπως αναπτύχθηκε παραπάνω στη μείζονα σκέψη. Ο σκοπός του δε, κατά το καταστατικό του, είναι η μελέτη και η προβολή της ιστορικής προσφοράς των Σαρακατσάνων στους εθνικούς αγώνες του Ελληνισμού, η καλλιέργεια και η προβολή των εθίμων, παραδόσεων κλπ. των Σαρακατσαναίων και η εξασφάλιση ευκαιριών για επαφή με την παράδοση αυτή στους νέους κλπ. Ο σκοπός αυτός δεν είναι κερδοσκοπικός, ούτε αντίθετος στους νόμους που ισχύουν, την ηθική και τη δημόσια τάξη της ημεδαπής. Κατ` ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει η αίτηση να γίνει δεκτή και ως ουσιαστικώς βάσιμη και να διαταχθούν όσα ορίζονται στο άρθρο 81 παρ. 1 ΑΚ και 11 παρ. 2 ν.δ. 4114 περί Ταμείου Νομικών.