Ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή. Παρένθετη μητρότητα με ωάρια της αιτούσας γονιμοποιημένα εξωσωματικά με γενετικό υλικό του συζύγου της (Ειρηνοδικείο Χανίων, αριθμός απόφασης 218/2013)
Περίληψη: Εκούσια δικαιοδοσία. Ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή. Παρένθετη μητρότητα με ωάρια της αιτούσας γονιμοποιημένα εξωσωματικά με γενετικό υλικό του συζύγου της. Διαδικασία. Προϋποθέσεις για τη χορήγηση δικαστικής άδειας. Η συμφωνία για την κυοφορία από την κυοφόρο γυναίκα γίνεται γραπτώς και χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Δεν συνιστά αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία και η αποζημίωση για κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της και τις αμοιβές από εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία. Το δικαστήριο δέχεται την αίτηση.
[...] ΕΠΕΙΔΗ, από το συνδυασμό των άρθρων 2 παρ. 1β, 3 περ. 8, 9, 4, 12 ν. 3305/2005 και 1458 ΑΚ συνάγεται ότι παρένθετη μητρότητα καλείται η μέθοδος τεχνητής αναπαραγωγής, κατ` εφαρμογή της οποίας μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά (φέρουσα ή κυοφόρος) ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων με χρήση ωαρίων ξένων προς την ίδια για λογαριασμό μιας άλλης γυναίκας, η οποία επιθυμεί να αποκτήσει παιδί αλλά αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους. Η μεταφορά των ξένων, γονιμοποιημένων ωαρίων στο σώμα της κυοφόρου επιτρέπεται με δικαστική άδεια, η οποία παρέχεται πριν από τη μεταφορά τους μετά από έλεγχο των κατωτέρω προϋποθέσεων. Κατ` αρχάς η αιτούσα, η οποία επιθυμεί αλλά για ιατρικούς λόγους αδυνατεί να κυοφορήσει, δεν πρέπει να έχει υπερβεί το πεντηκοστό έτος της ηλικίας της. Πρέπει να διενεργηθεί υποχρεωτικά ιατρική εξέταση για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV, HIV2), ηπατίτιδας Β και C και σύφιλης (RPR) τόσο στη γυναίκα που πρόκειται να κυοφορήσει όσο και σε αυτούς που επιθυμούν να αποκτήσουν τέκνο. Εάν τα πρόσωπα που μετέχουν στην εφαρμογή της ανωτέρω μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της αναπαραγωγής και αυτά που επιδιώκουν την απόκτηση τέκνου είναι οροθετικά για τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας, απαιτείται ειδική άδεια από την εθνική αρχή που θεσπίζεται με το άρθρο 19 ν. 3305/2005. Επίσης, η γυναίκα που πρόκειται να κυοφορήσει υποβάλλεται σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση. Η συμφωνία για την κυοφορία από την φέρουσα ή κυοφόρο γυναίκα γίνεται γραπτώς και χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Δεν συνιστά αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία και η αποζημίωση για κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της και τις αμοιβές από εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία. Η έγγραφη συμφωνία συνάπτεται μεταξύ των προσώπων που επιδιώκουν να αποκτήσουν τέκνο, της γυναίκας που θα κυοφορήσει και του συζύγου της, εάν αυτή είναι έγγαμη. Σε ό,τι αφορά τη συγγένεια που δημιουργείται από την εφαρμογή της ανωτέρω μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της αναπαραγωγής, το άρθρο 1464 ΑΚ ορίζει ότι μητέρα του τέκνου που θα γεννηθεί τεκμαίρεται αυτή, στην οποία χορηγήθηκε η δικαστική άδεια, δηλαδή η γυναίκα που επιθυμεί αλλά αδυνατεί να αποκτήσει τέκνο για ιατρικούς λόγους και όχι η κυοφόρος γυναίκα. Το τεκμήριο αυτό ανατρέπεται σύμφωνα με τα ειδικότερα αναφερόμενα στη δεύτερη παράγραφο του ιδίου άρθρου. Η δικαστική άδεια χορηγείται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρο 121 ΕισΝΑΚ), εφόσον η αιτούσα και η κυοφόρος έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα.
ΕΠΕΙΔΗ, με την υπό κρίση αίτησης, η αιτούσα εκθέτει ότι έχει συνάψει γάμο με τον κατονομαζόμενο στο δικόγραφο της αίτησης άνδρα και βρίσκεται σε ηλικία φυσικής αναπαραγωγής, αλλά λόγω του γεγονότος ότι έχει υποβληθεί σε υστερεκτομή αδυνατεί να κυοφορήσει, ότι αυτή και ο σύζυγος της συμφώνησαν γραπτώς με την επίσης αναφερόμενη στο δικόγραφο της αίτησης γυναίκα και τον δικό της σύζυγο, να επιτευχθεί η τεκνοποιία με τη μεταφορά στο σώμα της κυοφόρου, ωαρίων της αιτούσας, γονιμοποιημένων εξωσωματικά με γενετικό υλικό του συζύγου της αιτούσας, ότι δεν θα δοθεί αντάλλαγμα στην κυοφόρο και ότι τα εμπλεκόμενα πρόσωπα υποβλήθηκαν στις ιατρικές εξετάσεις που ορίζει ο νόμος και διαπιστώθηκε ότι είναι υγιή. Για τους λόγους αυτούς ζητάει να της χορηγηθεί άδεια εφαρμογής της ανωτέρω μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της αναπαραγωγής. Με αυτό το περιεχόμενο και αίτημα η αίτηση παραδεκτώς εισάγεται προς συζήτηση ενώπιον αυτού του δικαστηρίου ως καθ` ύλην και τόπον αρμοδίου κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, σύμφωνα με τα άρθρα 739, 740 παρ. 1, όπως αυτό έχει αντικατασταθεί με το άρθρο 9 παρ. 1 του Ν. 4138/2013, 799 ΚΠολΔ και 121 ΕισΝΑΚ και είναι νομικά βάσιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 β΄, 3 περ. 8, 9, 4, 13 ν. 3305/2005 και 1458 ΑΚ και δεδομένου ότι τηρήθηκε η προδικασία που προβλέπει η διάταξη του άρθρου 748 παρ. 2 ΚΠολΔ με επίδοση αντιγράφου της αίτησης στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Χανίων (βλ. τη με αριθμό 4189Δ΄/11-03-2013 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας στο Πρωτοδικείο Χανίων Μαρίας Γιατράκη), πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω και ως προς την ουσιαστική βασιμότητα της.
ΕΠΕΙΔΗ, από την εκτίμηση της ανωμοτί κατάθεσης του αιτούσας και των ενόρκων καταθέσεων του συζύγου της, της κυοφόρου και του συζύγου της τελευταίας, που λήφθηκαν νομίμως στο ακροατήριο και περιέχονται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά της, κεκλεισμένων των θυρών, συνεδρίασης του παρόντος Δικαστηρίου και την ανάγνωση όλων ανεξαιρέτως την εγγράφων που προσκομίζει μετ` επικλήσεως η αιτούσα, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Η αιτούσα, Ιταλικής υπηκοότητας, γεννήθηκε την 20-02-1969 στη πόλη Nuoro της Ιταλίας και την 06-07-1991 συνήψε γάμο στη πόλη Onifai της Ιταλίας με τον, Ιταλικής υπηκοότητας, .............., ο οποίος γεννήθηκε την 10-09-1958 στη πόλη Onifai της Ιταλίας. Δηλαδή αυτή είναι ηλικίας σαράντα τεσσάρων ετών και ο σύζυγος της ηλικίας πενήντα πέντε ετών. Επομένως αμφότεροι βρίσκονται σε ηλικία φυσικής αναπαραγωγής, η δε αιτούσα δεν υπερέβη το πεντηκοστό έτος της ηλικία της. Εχει υποβληθεί σε υστερεκτομή και επομένως δεν είναι ικανή να κυοφορήσει και να τεκνοποιήσει, αφού η κατάσταση της δεν είναι ιάσιμη (βεβαίωση του Μαιευτήρα - Χειρούργου - Γυναικολόγου .............. με ημερομηνία έκδοσης 07-03-2013). Επομένως οι σύζυγοι δεν δύνανται να τεκνοποιήσουν με φυσικό τρόπο. Η φίλη της αιτούσας, Βουλγαρικής υπηκοότητας, .............. σύζυγος .............. του .............., η οποία γεννήθηκε την 15-05- 1974 στη Βουλγαρία (κάτοχος: α) Βουλγαρικού διαβατηρίου με αριθμό .............. που εκδόθηκε στις 10-10- 2008 και λήγει στις 10-10-2013 και β) βεβαίωσης περί εγγραφής πολίτη κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης της αστυνομικής διεύθυνσης Ζακύνθου - αστυνομικό τμήμα Αλυκών με αριθμό 79817/07-06-2008 - αρ. πρωτ. 1380/2-γ) και η οποία είναι μόνιμος κάτοικος Αγίων Πάντων Αποκορώνου Χανίων Κρήτης, προσφέρθηκε να κυοφορήσει ωάριο της αιτούσας, το οποίο θα μεταφερθεί στο σώμα της, αφού πρώτα γονιμοποιηθεί εξωσωματικά με γενετικό υλικό του συζύγου της αιτούσας, προκειμένου να βοηθήσει τους ανωτέρω να αποκτήσουν τέκνο. Η .............. την 08-07-1999 συνήψε νόμιμο γάμο με τον, Βουλγαρικής υπηκοότητας, .............., που έχει γεννηθεί στις 07-11-1972 στη Βουλγαρία (κάτοχος: α) Βουλγαρικού διαβατηρίου με αριθμό .............. που εκδόθηκε στις 10-10-2008 και λήγει στις 10-10-2013 και β) βεβαίωσης περί εγγραφής της ως πολίτη κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης της αστυνομικής Διεύθυνσης Ζακύνθου - αστυνομικό Τμήμα Αλυκών με αριθμό 79823/08-07-2008 - αρ. πρωτ. 1379/5-γ), ο οποίος και δήλωσε ότι συμφωνεί με αυτήν την πρωτοβουλία της συζύγου του. Προς το σκοπόν αυτόν η αιτούσα, ο σύζυγος της, η κυοφόρος και ο σύζυγος της τελευταίας υπέγραψαν την από 10-02- 2013 έγγραφη συμφωνία του άρθρου 1458 ΑΚ στα πλαίσια των διατάξεων του ΑΚ περί «ιατρικής υποβοήθησης στην ανθρώπινη αναπαραγωγή», με την οποία συμφωνούν να εφαρμοστεί η μέθοδος της παρένθετης μητρότητας για την απόκτηση τέκνου από την αιτούσα και ειδικότερα να μεταφερθεί με σκοπό κυοφορίας στο σώμα της .............. ωάριο προερχόμενο από την αιτούσα, αφού πρώτα γονιμοποιηθεί με γενετικό υλικό του συζύγου της αιτούσας ............... Συμφωνήθηκε επίσης ότι η αιτούσα και ο σύζυγος της δεν θα καταβάλλουν κανενός είδους αντάλλαγμα πλην των απαραίτητων δαπανών της κυοφόρου για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία.
Η .............. δύναται να κυοφορήσει (βεβαίωση με ημερομηνία έκδοσης 07- 03-2013, υπογεγραμμένη από τον Γυναικολόγο Χειρούργο - μαιευτήρα ..............). Υποβλήθηκε σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση και διαγνώστηκε ότι δεν πάσχει από ψυχική ή νευρολογική νόσο και από αυτή την άποψη δύναται να κυοφορήσει (γνωμάτευση Ψυχολόγου .............. με ημερομηνία έκδοσης 12-02-2013). Υποβλήθηκε σε ιατρική εξέταση για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV1, HIV2), ηπατίτιδας Β και C και σύφιλης (RPR) και διαγνώστηκε ότι είναι υγιής (τέσσερα έγγραφα του εξειδικευμένου ιατρού βιοπαθολογίας και Μικροβιολογίας .............. με ημερομηνία έκδοσης 08-02-2013 και μια διάγνωση του εξειδικευμένου ειδικού Καρδιολόγου ..............). Η αιτούσα και ο σύζυγος της υποβλήθηκαν σε ιατρική εξέταση για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV1, HIV2), ηπατίτιδας Β και C και σύφιλης (RPR) και διαγνώστηκε ότι είναι υγιείς (δυο έγγραφα της Μικροβιολόγου .............. με ημερομηνία έκδοσης 20- 03-2013). Δεδομένου μάλιστα ότι, όπως αποδείχθηκε, τόσο η αιτούσα όσο και η κυοφόρος γυναίκα κατοικούν στην Ελλάδα, συντρέχουν όλες οι τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή της προαναφερθείσας μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της αναπαραγωγής.
ΕΠΕΙΔΗ, κατά ακολουθία των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη νομική σκέψη της παρούσας, συντρέχουν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις για την εφαρμογή της προαναφερθείσας μεθόδου ιατρικής υποβοήθησης της αναπαραγωγής και πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση και ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.
ΓΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ:
ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση.
Παρέχει την άδεια στην αιτούσα, όπως προβεί στη μεταφορά στο σώμα της .............., ξένων προς την ίδια (την κυοφόρο) ωαρίων, προερχόμενα από την αιτούσα, γονιμοποιημένων εξωσωματικά με γενετικό υλικό από το σύζυγο της αιτούσας, .............., προκειμένου να κυοφορήσει τέκνο που η αιτούσα και ο σύζυγός της επιθυμούν να αποκτήσουν.
Καραγιάννης και Συνεργάτες, Δικηγορικό Γραφείο, Θεσσαλονίκη - Αθήνα
Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος