Θέση ανήλικης υπό επιτροπεία - Θάνατος μητέρας και αδυναμία πατέρα λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων, διαμονής στο εξωτερικό και έλλειψης επικοινωνίας από αδιαφορία, να ασκήσει τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου του (Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, αριθμός απόφασης 5217/2010)

Περίληψη: Θέση ανήλικης υπό επιτροπεία. Διαδικασία εκουσίας δικαιοδοσίας. Θάνατος μητέρας και αδυναμία πατέρα λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων, διαμονής στο εξωτερικό και έλλειψης επικοινωνίας από αδιαφορία, να ασκήσει τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου του. Εκδίκαση χωρίς την έκθεση της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας. Ως το πλέον κατάλληλο πρόσωπο για το λειτούργημα του επιτρόπου, με γνώμονα το συμφέρον της ανήλικης, προκρίνεται η θεία της, προς εξασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς οικογενειακού περιβάλλοντος.

[...]Από τις διατάξεις των αρθ. 1511, 1512 και 1514 ΑΚ συνάγεται ότι η γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων, όπως αυτή προσδιορίζεται από τη διάταξη του αρθ. 1510 του ιδίου Κώδικα, ασκείται από τους γονείς τους από κοινού. Σε περίπτωση δε που ένας εξ αυτών αποβιώσει ή κηρυχθεί σε αφάνεια ή κηρυχθεί έκπτωτος της ασκήσεως της ή δεν είναι σε θέση να την ασκήσει, για λόγους πραγματικούς (αποκλεισμός, φυλάκιση, αιχμαλωσία, μακρόχρονη απουσία στο εξωτερικό) ή νομικούς (δικαστική συμπαράσταση, ανικανότητα για δικαιοπραξία), τη γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων του ασκεί μόνος ο άλλος γονέας. Περαιτέρω, από τις διατάξεις των αρθ. 1589επ. ΑΚ προκύπτει ότι υπό επιτροπεία τελεί ο ανήλικος, του οποίου απεβίωσαν αμφότεροι οι γονείς ή αυτοί δεν είναι σε θέση, για λόγους πραγματικούς ή νομικούς, να ασκήσουν τη γονική του μέριμνα ή αυτή τους έχει αφαιρεθεί, είτε λόγω κακής ασκήσεως της, κατά τη διάταξη του αρθ. 1532 ΑΚ, είτε κατόπιν αιτήσεως τους, για σπουδαίο λόγο, κατά τη διάταξη του αρθ. 1535 ΑΚ. Από το συνδυασμό των διατάξεων τούτων συνάγεται ότι μόνος ο θάνατος της μητέρας του ανηλίκου, σε ουδεμία περίπτωση δεν συνεπάγεται τη θέση αυτού υπό επιτροπεία, εκτός εάν και ο πατέρας του, που ασκεί, κατά τα προεκτεθέντα, μόνος πλέον τη γονική του μέριμνα, δεν είναι, κατά τις προαναφερόμενες διακρίσεις, σε θέση να την ασκήσει, για λόγους πραγματικούς ή νομικούς, ή αυτή του έχει αφαιρεθεί για έναν εκ των προαναφερθέντων λόγων (βλ. σχετ. Βαθρακοκοίλη, ΕρΝομΑΚ, τ. Ε`, εκδ. 2004, υπ` αρθ. 1510, αρ. 16 και 17, υπ` αρθ. 1589, αρ. 2).

Στην προκειμένη περίπτωση, με την υπό κρίση κλήση φέρεται νόμιμα προς συζήτηση η με αριθμό κατάθεσης 28668/09-07-2009 αίτηση, ύστερα από τη ματαίωση της συζήτησης της κατά τη δικάσιμο της 01-10-2009, λόγω των Βουλευτικών Εκλογών της 04-10-2009. Με την αίτηση τους αυτή, οι αιτούντες, που φέρονται ως εξ αίματος συγγενείς της ανήλικης ............., ιστορώντας ότι η μεν μητέρα της τελευταίας έχει αποβιώσει, ο δε πατέρας αυτής αδυνατεί, για πραγματικούς λόγους, να ασκήσει τη γονική της μέριμνα, ζητούν να τεθεί η ως άνω ανήλικη υπό επιτροπεία, διότι τούτο επιβάλλει το συμφέρον αυτής, και να διορισθεί αφενός μεν επίτροπος της η τρίτη εξ αυτών (αιτούντων), αφετέρου δε εποπτικό συμβούλιο από τα προτεινόμενα στην αίτηση πρόσωπα. Με το εν λόγω περιεχόμενο και αίτημα, η ως άνω αίτηση παραδεκτά και αρμοδίως, καθ` ύλην και κατά τόπον, εισάγεται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, κατά την προκειμένη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (αρθ. 739επ., 740 παρ. 1, 796 παρ. 1 ΚΠολΔ και 121 ΕισΝΑΚ) και είναι νόμιμη, ερειδόμενη στις διατάξεις των αρθ. 1510, 1538, 1589, 1590, 1591, 1592, 1634 και 1648 ΑΚ. Πρέπει, επομένως, να ερευνηθεί περαιτέρω, για να κριθεί αν είναι βάσιμη και από ουσιαστική άποψη, δεδομένου ότι τηρήθηκε η προδικασία, που προβλέπεται από το αρθ. 748 παρ. 1, 2 και 4 ΚΠολΔ για το παραδεκτό της συζήτησης της, αφού αντίγραφο τόσο της κρινόμενης αίτησης, όσο και της ως άνω κλήσης επιδόθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης (βλ. τις υπ` αρ. 7608/04-09-2009 και 7721/23-11-2009 εκθέσεις επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης ..............).

Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης του μάρτυρα, που εξετάστηκε νόμιμα στο ακροατήριο, η οποία περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου τούτου, από όλα ανεξαιρέτως τα έγγραφα, που οι αιτούντες νόμιμα επικαλούνται και προσκομίζουν, καθώς και από την, κατ` αρθ. 1647 ΑΚ, 796 παρ. 4 και 681Γ παρ. 3 και 4 ΚΠολΔ, προσωπική επικοινωνία του Δικαστηρίου με την ως άνω ανήλικη, αμέσως μετά το τέλος της από 07-01-2010 συνεδρίασης του, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά:

Από το νόμιμο γάμο του ................ του ......., υιού των δύο πρώτων των αιτούντων και αδερφού της τρίτης εξ αυτών, και της ......... του ..........., αδερφής της τέταρτης και πέμπτης αιτούσας, γεννήθηκε στις 10- 03-1998 ένα θήλυ τέκνο, που έλαβε το όνομα «..........» και το επώνυμο «...........». Η μητέρα, ωστόσο, της τελευταίας, και δη η προαναφερόμενη .............., απεβίωσε στις 12-06-2006 (βλ. την υπ` αρ. 38/2006 ληξιαρχική πράξη θανάτου του Ληξίαρχου του Δήμου Άρνισσας Πέλλας). Μετά το θάνατο αυτής, ο σύζυγος της, ............, εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γερμανία, χωρίς να έχει έκτοτε διατηρήσει την παραμικρή επικοινωνία τόσο με τους ανωτέρω συγγενείς του, όσο και με την, ανήλικη ακόμα, θυγατέρα του, ..........., για την οποία ουδέν ενδιαφέρον έχει όλα αυτά τα χρόνια εκδηλώσει. Επομένως, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στη μείζονα σκέψη της παρούσας, η ως άνω ανήλικη .............. τελεί υπό επιτροπεία, καθώς η μεν μητέρα της έχει αποβιώσει, με συνέπεια να παύσει, κατ` αρθ. 1510 παρ. 2 ΑΚ, η εκ μέρους της άσκηση της γονικής μέριμνας αυτής, την οποία ο εναπομείνας εν ζωή πατέρας της αδυνατεί για πραγματικούς λόγους να ασκήσει (αρθ. 1589 περ. β` ΑΚ). Ως προς το πλέον κατάλληλο πρόσωπο για να αναλάβει το λειτούργημα του επιτρόπου της ως άνω ............., το Δικαστήριο, με γνώμονα το συμφέρον της τελευταίας (αρθ. 1648 ΑΚ), προκρίνει την τρίτη αιτούσα, ................ του ........, θεία της ανήλικης και αδελφή του πατέρα αυτής (βλ. το υπ` αρ. πρωτ. 4376/25-06-2009 πιστοποιητικό, οικογενειακής κατάστασης του Δήμου Αξιούπολης), η οποία παρέχει, εν όψει και του στενότατου συγγενικού δεσμού, που τις συνδέει, όλα τα εχέγγυα ότι θα ασκήσει με επάρκεια και συνέπεια το λειτούργημα, που της ανατίθεται, ενεργώντας πάντοτε προς το συμφέρον της ανήλικης, ενώ στο πρόσωπο της δεν συντρέχει κανένας από τους αναφερόμενους στο αρθ. 1595 ΑΚ λόγος αποκλεισμού.

Εξάλλου, η ίδια είχε αναλάβει, ήδη από το έτος 2006, μαζί με τους γονείς της και παππούδες της .............. (πρώτο και δεύτερη των αιτούντων), τη φροντίδα αυτής, καθώς η μεν μητέρα της τελευταίας, λόγω της νόσου, από την οποία έπασχε και η οποία επέφερε, εν τέλει, το θάνατο της, νοσηλευόταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε διάφορα νοσοκομεία, ο δε πατέρας της, ......... ................, λόγω των επαγγελματικών του υποχρεώσεων δεν μπορούσε να ασχοληθεί με την ανατροφή της. Συγκεκριμένα, αποδείχθηκε ότι η παραπάνω ανήλικη διαμένει, εδώ και τέσσερα χρόνια, μαζί με την οικογένεια της προαναφερόμενης θείας της και τους παππούδες της, στη μονοκατοικία, που οι τελευταίοι διατηρούν στον Τρίλοφο Θεσσαλονίκης. Εκεί, το περιβάλλον, στο οποίο μεγαλώνει, της παρέχει τόσο τη στοργή και την αγάπη, όσο και τα υλικά αγαθά, που χρειάζεται για την ομαλή ψυχική, πνευματική και σωματική της ανάπτυξη, ώστε να καταστεί μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα και ένα υγιές κύτταρο της κοινωνίας. Περαιτέρω, πρέπει να διορισθεί, σύμφωνα με τη διάταξη του αρθ. 1634 ΑΚ, συμβούλιο, το οποίο θα ασκεί το έργο της εποπτείας της επιτροπείας, αποτελούμενο από τα εξής πρόσωπα: 1) ........... του ....... ως πρόεδρο, 2) ........ σύζυγο ........., ως μέλος, και 3) ......... του Δημητρίου, ως μέλος, κατοίκους ........ Θεσσαλονίκης. Τα πρόσωπα αυτά, που συνδέονται με την ως άνω ανήλικη με στενούς οικογενειακούς και συγγενικούς δεσμούς, καθώς τυγχάνουν ο μεν πρώτος παππούς της, η δε δεύτερη γιαγιά αυτής και ο τρίτος σύζυγος της προαναφερόμενης θείας της, μπορούν να βοηθήσουν το έργο της ανωτέρω επιτρόπου, ασκώντας αποτελεσματικά την εποπτεία της επιτροπείας.

Κρίνονται δε κατάλληλα για το λειτούργημα αυτό, καθώς διαβιώνουν στο ίδιο περιβάλλον με την ........., γνωρίζοντας τις ανάγκες της, ενώ, παράλληλα, την περιβάλλουν με αγάπη και φροντίδα. Σημειώνεται δε ότι το Δικαστήριο προχώρησε στην κρίση του αυτή χωρίς την έκθεση της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας του αρθ. 1593 ΑΚ, διότι η ίδρυση και λειτουργία της τελευταίας εξαρτήθηκε από την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος (αρθ. 53 του ν. 2447/1996), το οποίο, όμως, δεν εκδόθηκε ακόμα, ενώ και η Εταιρία Προστασίας Ανηλίκων Θεσσαλονίκης αδυνατεί για αντικειμενικούς λόγους (λόγω φόρτου εργασίας και έλλειψης προσωπικού), όπως η ίδια επικαλείται, να συντάξει τη σχετική έκθεση (βλ. την υπ` αρ. πρωτ. 144-07-10-2009 βεβαίωση αυτής). Άλλωστε, αν η ως άνω έκθεση δεν υποβληθεί εμπρόθεσμα, το Δικαστήριο δικάζει χωρίς έκθεση, η οποία, άλλωστε, δεν είναι δεσμευτική, αλλά απλά συνεκτιμάται, με συνέπεια η παράλειψη προσαγωγής της να μην δημιουργεί τυπικό απαράδεκτο για τη συζήτηση της υπόθεσης και την έκδοση σχετικής απόφασης (πρβλ. ΑΠ 1953/2006 ΝοΒ 2007.938). Η ίδια η ανήλικη, εξάλλου, της οποίας η γνώμη, εν όψει και της ηλικίας της (12 ετών), εκτιμάται, κατ` αρθ. 1647 ΑΚ, δεόντως από το Δικαστήριο, κατά την προσωπική επικοινωνία του τελευταίου μαζί της, εξέφρασε την ικανοποίηση της από την έως τώρα συμβίωση της με όλα τα προαναφερόμενα πρόσωπα, καθώς, όπως η ίδια δήλωσε, αφενός μεν της έχουν εξασφαλίσει ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον, που χαρακτηρίζεται από σταθερότητα και ασφάλεια, αφετέρου δε της προσφέρουν στοργή και θαλπωρή, γεγονός, που, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, δύναται να αμβλύνει τις όποιες δυσμενείς ψυχολογικές επιπτώσεις συνεπάγεται για την ίδια η πρόωρη απώλεια της μητέρας της και η μακρόχρονη αδιαφορία του πατέρα της. Κατ` ακολουθία των ανωτέρω, και εν όψει του πρόδηλου εννόμου συμφέροντος των αιτούντων, που τυγχάνουν εξ αίματος (έως τρίτου βαθμού) συγγενείς της παραπάνω ανήλικης (αρθ. 1591 παρ. 2 τελ.εδ. ΑΚ), πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή, ως βάσιμη και κατ` ουσίαν, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό.

Τέλος, πρέπει να διαταχθεί, κατ` αρθ. 1598 ΑΚ, η Γραμματέας του Δικαστηρίου τούτου αφενός μεν να καταχωρήσει το διατακτικό της παρούσας απόφασης στο ειδικό βιβλίο, που τηρείται για το σκοπό αυτό στη Γραμματεία αυτού του Δικαστηρίου, αφετέρου δε να επιμεληθεί για την επίδοση της παρούσας στα πρόσωπα, που αναφέρονται στην παραπάνω διάταξη, όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ:

Δέχεται την αίτηση.

ΘΕΤΕΙ υπό επιτροπεία την ανήλικη .................... του ............ και της ............., η οποία γεννήθηκε στις 10-03-1998 στη Θεσσαλονίκη. ΔΙΟΡΙΖΕΙ επίτροπο αυτής την .............του ........, σύζυγο ................., θεία της ανήλικης, κάτοικο ........... Θεσσαλονίκης. ΔΙΟΡΙΖΕΙ τριμελές εποπτικό συμβούλιο, αποτελούμενο από τους: 1) ..............., ως πρόεδρο, 2) ................, ως μέλος, και 3) ..................., ως μέλος, κατοίκους ...........Θεσσαλονίκης.

ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ τη Γραμματέα αυτού του Δικαστηρίου να προβεί: α) στην καταχώρηση του διατακτικού της παρούσας απόφασης στο ειδικό βιβλίο, που τηρείται στη Γραμματεία του Δικαστηρίου τούτου για το σκοπό αυτό, και β) να επιμεληθεί για την επίδοση της παρούσας στην ως άνω διορισθείσα επίτροπο και στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία.

Καραγιάννης και Συνεργάτες, Δικηγορικό Γραφείο, Θεσσαλονίκη - Αθήνα

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος