Κήρυξη προσώπου σε κατάσταση δικαστικής συμπαράστασης - Σώρευση στο ίδιο δικόγραφο του αιτήματος να διοριστεί συγκεκριμένο πρόσωπο ως δικαστικός συμπαραστάτης και να ορισθούν τα μέλη του εποπτικού συμβουλίου (Μονομελές Πρωτοδικείο Βόλου, αριθμός απόφασης 643/2009)

Περίληψη: Δικονομία πολιτική. Εκούσια δικαιοδοσία. Δίκη με αντικείμενο την κήρυξη προσώπου σε κατάσταση δικαστικής συμπαράστασης. Προσδιορισμός αντικειμένου της συγκεκριμένης δίκης. Δυνατότητα σωρεύσεως στο ίδιο δικόγραφο και του αιτήματος να διοριστεί συγκεκριμένο πρόσωπο ως δικαστικός συμπαραστάτης, όπως και να ορισθούν τα μέλη του εποπτικού συμβουλίου. Προϋποθέσεις παραδεκτού κύριας παρέμβασης στη συγκεκριμένη δίκη. Προσδιορισμός του αντικειμένου αυτής και ειδικότερα του εννόμου συμφέροντος του παρεμβαίνοντος.

[...] Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 221 § 1, στοιχ. α`, 222, 308 παρ.1 και 741 ΚΠολΔ προκύπτει ότι με την άσκηση και την κατάθεση της αίτησης δημιουργείται εκκρεμοδικία. Επελθούσης δε αυτής και όσο αυτή διαρκεί, δεν μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε Δικαστήριο νέα δίκη για την ίδια επίδικη διαφορά ανάμεσα στους ίδιους διαδίκους, εφόσον εμφανίζονται με την ίδια ιδιότητα. Αν δε κατά τη διάρκεια της εκκρεμοδικίας ασκηθεί νέο εισαγωγικό της δίκης δικόγραφο, αναστέλλεται ακόμη και αυτεπάγγελτα η εκδίκαση του, εωσότου περατωθεί η πρώτη δίκη. Η εκκρεμοδικία στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας διαρκεί μέχρις εκδόσεως οριστικής αποφάσεως επί της ασκηθείσας αγωγής. Η εκκρεμοδικία δε, αρχίζει εκ νέου με την άσκηση εφέσεως κατά της άνω οριστικής απόφασης, διαρκεί δε μέχρις ότου εκδοθεί οριστική απόφαση επί της εφέσεως (ΑΠ 240/1998 Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών "ΝΟΜΟΣ").

Περαιτέρω, από τη συνδυασμένη εφαρμογή των διατάξεων 1666, 1667, 1669, 1676, 1681 ΑΚ και 801 ΚΠολΔ, προκύπτει ότι αντικείμενο της δίκη κήρυξης προσώπου σε δικαστική συμπαράσταση, είναι μόνο το αν θα τεθεί το πρόσωπο αυτό στο ανωτέρω καθεστώς και όχι το ποια πρόσωπα θα διοριστούν δικαστικός συμπαραστάτης και μέλη του εποπτικού συμβουλίου, αίτημα που ζητείται σύμφωνα με το άρθρο 1669, το οποίο είναι δυνατό να σωρευθεί στο ίδιο δικόγραφο με το αίτημα για τη δικαστική συμπαράσταση, δυνάμει του άρθρου 69 § 1 περ. δ (Αρβανιτάκης σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα αρθ. 801 § 1). Το ανωτέρω συμπέρασμα συνεπικουρείται και από το γεγονός, ότι κύρια παρέμβαση μπορεί να ασκηθεί μόνο όταν προβάλλεται ο ισχυρισμός έλλειψης συνδρομής λόγου υποβολής σε δικαστική συμπαράσταση του προσώπου και κατ` ακολουθίαν απόρριψης της αίτησης και όχι όταν υπάρχει διαφωνία ως προς το πρόσωπο του δικαστικού συμπαραστάτη και των μελών του εποπτικού συμβουλίου (Βαθρακοκοίλης, Το νέο Οικογενειακό Δίκαιο, Β` έκδοση, αρθρ 1667 § 16).

Εξάλλου, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 79, 80, 747, 748 και 752 ΚΠολΔ, συνάγεται ότι και κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, είναι δυνατή η άσκηση κύριας ή πρόσθετης παρέμβασης, εφόσον βέβαια συντρέχει η κατά το άρθρο 68 του ίδιου κώδικα διαδικαστική προϋπόθεση της ύπαρξης εννόμου συμφέροντος στο πρόσωπο του παρεμβαίνοντος. Η κύρια παρέμβαση ασκείται με δικόγραφο, το οποίο κατατίθεται στη γραμματεία του δικαστηρίου, στο οποίο απευθύνεται, συντάσσεται έκθεση κάτω από το πρωτότυπο της αίτησης και εγγράφεται στο πινάκιο, η δε πρόσθετη παρέμβαση, μπορεί να ασκηθεί χωρίς προδικασία όχι μόνο με τις προτάσεις, αλλά και προφορικώς κατά τη συζήτηση με δήλωση στο ακροατήριο που καταχωρίζεται στα πρακτικά. Περαιτέρω, από τη διάταξη του άρθρου 803 § 2 ΚΠολΔ, σε συνδυασμό και με τη διάταξη του άρθρου 1667 § 1 ΑΚ, προκύπτει ότι στη δίκη για την υποβολή προσώπου σε δικαστική συμπαράσταση, παρέμβαση, τόσο κύρια όσο και πρόσθετη, μπορούν να ασκήσουν μόνο τα πρόσωπα, που νομιμοποιούνται να ζητήσουν την υποβολή του προσώπου σε δικαστική συμπαράσταση, δηλαδή ο σύζυγος του πάσχοντος, εφόσον υπάρχει έγγαμη συμβίωση, οι γονείς ή τα τέκνα αυτού ή ο εισαγγελέας. Πέραν των ανωτέρω προσώπων, κανένας άλλος, έστω και στενός συγγενής του πάσχοντος, όπως επί παραδείγματι ο αδελφός αυτού, ή ο ανεψιός του, δε νομιμοποιείται να ζητήσει την υποβολή αυτού σε δικαστική συμπαράσταση (βλ. ΑΠ 1103/2005 Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών "ΝΟΜΟΣ", ΕφΛαρ 80/2000 Δικογραφία 2000. 216, Βαθρακοκοίλη, ΚΠολΔ Συμπληρωματικός Τόμος άρθρο 803 αρ.2, σελ. 759, βλ. όμως και Θ. Παπαζήση, Παρέμβαση στην αίτηση του εισαγγελέα για δικαστική συμπαράσταση, Δίκη 2006. 227 επ.).

Με την πρώτη υπό κρίση αίτηση, η αιτούσα Εισαγγελέας Πρωτοδικών Βόλου, με αφορμή την από 20-10-2008 αίτηση της Ζ. συζ. Α.Ζ., ζητεί να τεθεί η καθ` ης η αίτηση, Κ.Κ. σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση για το λόγο ότι πάσχει από βαρεία ψυχική και σωματική ασθένεια, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να φροντίζει η ίδια τον εαυτό της και τις υποθέσεις της και να διοριστεί η Ζ. συζ. Α.Ζ., προσωρινή δικαστική συμπαραστάτρια και, μετά την τελεσιδικία της παρούσας, οριστική δικαστική συμπαραστάτρια, και να οριστεί εποπτικό συμβούλιο, αποτελούμενο από τα αναφερόμενα στην κρινόμενη αίτηση πρόσωπα. Η κρινόμενη αίτηση, με το παραπάνω περιεχόμενο και αιτήματα αρμοδίως καθ` ύλην και κατά τόπον φέρεται προς εκδίκαση στο Δικαστήριο αυτό με την προκειμένη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 παρ.1, 801 παρ.1, 802 παρ. 1, 2 και 3, 804, 805 παρ.1 ΚΠολΔ) και είναι νόμιμη στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1666 παρ. 1 αριθμ. 1, 1667 παρ. 1 εδ. α`, 1669, 1672, 1673, 1674, 1676, 1678, 1681, 1682 ΑΚ και 69 παρ. 1 ΚΠολΔ. Πρέπει, επομένως, να ερευνηθεί περαιτέρω κατ` ουσίαν.

Με την δεύτερη υπό κρίση αίτηση, η αιτούσα Εισαγγελέας Πρωτοδικών Βόλου, με αφορμή την από 29-10-2008 αίτηση του Γ. Ζ., ζητεί να τεθεί η καθ` ης η αίτηση, Κ. Κ., σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση για το λόγο ότι πάσχει από βαρεία ψυχική και σωματική ασθένεια, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να φροντίζει η ίδια τον εαυτό της και τις υποθέσεις της και να διοριστεί ο Γ. Ζ. προσωρινός δικαστικός συμπαραστάτης και, μετά την τελεσιδικία της παρούσας, οριστικός δικαστικός συμπαραστάτης, και να οριστεί εποπτικό συμβούλιο αποτελούμενο από τα αναφερόμενα στην κρινόμενη αίτηση πρόσωπα. Σύμφωνα, όμως, με τα αναφερόμενα στη μείζονα πρόταση της παρούσας, μετά την άσκηση της με αριθμό έκθεσης κατάθεσης 761/20-10-2008 αίτησης, που αφορά την κήρυξη του ίδιου προσώπου σε καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης και έχει ασκηθεί και αυτή από την Εισαγγελέα Πρωτοδικών Βόλου, υπάρχει εκκρεμοδικία, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εκδοθεί απόφαση επί της με αριθμό έκθεσης κατάθεσης 782/29-10-2008 αίτησης μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης επί της με αριθμό έκθεσης κατάθεσης 761/20-10-2009 αίτησης. Εξάλλου, και οι δύο αιτήσεις, έχουν υπογραφεί από τον ίδιο Εισαγγελέα, αλλά και από άλλους να είχαν υπογραφεί, λόγω του ενιαίου και αδιαιρέτου της εισαγγελικής αρχής, θα καταλήγαμε στο ίδιο συμπέρασμα, της ύπαρξης εκκρεμοδικίας. Επομένως, πρέπει να αναβληθεί η συζήτηση της δεύτερης αίτησης μέχρι εκδόσεως οριστικής αποφάσεως επί της πρώτης.

Επί των ανωτέρων αιτήσεων της Εισαγγελέως Πρωτοδικών Βόλου παρενέβησαν ο Γ. Ζ., κυρίως επί της πρώτης και προσθέτως υπέρ της δεύτερης αιτήσεως, καθώς και η Ζ. συζ. Α.Ζ., προσθέτως υπέρ της πρώτης αιτήσεως, πλην όμως, σύμφωνα και με όσα αναφέρθηκαν στη μείζονα πρόταση, οι παρεμβάσεις αυτές πρέπει να απορριφθούν. Και αυτό, γιατί η μεν κύρια παρέμβαση, πρωτίστως δεν έχει ασκηθεί παραδεκτά, καθώς κατατέθηκε μεν στην γραμματεία του δικαστηρίου στο οποίο απευθύνεται, δεν συντάχθηκε όμως έκθεση κατάθεσης κάτω από το πρωτότυπο της αίτησης και δεν εγγράφηκε στο πινάκιο, αλλά και γιατί ακόμα κι αν ήθελε γίνει δεκτό ότι ασκήθηκε παραδεκτά, τότε, όπως και οι ανωτέρω πρόσθετες παρεμβάσεις με αυτό το περιεχόμενο και αιτήματα, οι οποίες ασκήθηκαν μεν παραδεκτά, πρέπει όμως, να απορριφθούν ως απαράδεκτες, λόγω ελλείψεως ενεργητικής νομιμοποιήσεως των παρεμβαινόντων, οι οποίοι, ως αδελφή και ανιψιός αντίστοιχα της καθ` ης, δεν νομιμοποιούνται να ζητήσουν την υποβολή της σε δικαστική συμπαράσταση και ως εκ τούτου δεν μπορούν, σύμφωνα και με τη διάταξη του 803 § 2 ΚΠολΔ, να ασκήσουν, κύρια ή πρόσθετη, παρέμβαση στην εκκρεμή δίκη περί υποβολής αυτής σε δικαστική συμπαράσταση, αιτούμενοι είτε την απόρριψη της αιτήσεως είτε την αποδοχή αυτής. Εξάλλου η κύρια παρέμβαση θα έπρεπε να απορριφθεί, σύμφωνα και με όσα εκτέθηκαν στη μείζονα πρόταση και για το λόγο ότι με αυτή δεν ζητείται η απόρριψη της αίτησης υποβολής της καθ` ης σε δικαστική συμπαράσταση, αλλά προβάλλεται μόνο διαφωνία ως προς το πρόσωπο του δικαστικού συμπαραστάτη και των μελών του εποπτικού συμβουλίου.

Από την εκτίμηση των ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων, που εξετάστηκαν νομότυπα ένας για τον κυρίως και ταυτόχρονα προσθέτως παρεμβαίνοντα και ένας για την προσθέτως παρεμβαίνουσα, κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, και περιέχονται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά της κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίασης του Δικαστηρίου και από όλα τα προσκομιζόμενα έγγραφα, τα οποία λαμβάνονται υπόψη στα πλαίσια της αρχής της ελεύθερης απόδειξης και του ανακριτικού συστήματος που εφαρμόζεται στην παρούσα διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (ΑΠ 228/1999 ΕλλΔνη 40. 1309, ΕφΠατρ 149/2006 ΔΕΕ 2006. 53), μερικά από τα οποία αναφέρονται ειδικότερα, χωρίς ωστόσο να παραλείπεται κανένα για την ουσιαστική εκτίμηση της υπόθεσης, καθώς και από την προσωπική επικοινωνία του Δικαστηρίου με την καθ` ης η αίτηση, η οποία διατάχθηκε από το Δικαστήριο (άρθρο 804 παρ.1 ΚΠολΔ), μετά τη συζήτηση της υποθέσεως, όπως αυτή αποτυπώνεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Η Κ.Κ. πάσχει από σηψαιμία σε αποδρομή-οργανικό ψυχοσύνδρομο από ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια και χρήζει νοσηλείας σε ιδιωτική κλινική με πιθανή διάρκεια αυτής των τριάντα (30) ημερών, όπως αναφέρεται στην από 29-09-2008 ιατρική γνωμάτευση της ιατρού του Γενικού Νοσοκομείου Βόλου "Αχιλλοπούλειο" Γ.Κ. Περαιτέρω, στην από 27-10-2008 ιατρική γνωμάτευση του ιατρού-νευρολόγου Ζ.Κ., θεράποντα ιατρού της συμπαραστατέας, η συμπαραστατέα νοσηλεύεται στο νευρολογικό τμήμα της κλινικής "Ε.". Η ασθενής πάσχει από οργανικό ψυχοσύνδρομο, έχει ανοϊκή διαταραχή μέσου σταδίου, αδυνατεί να προσανατολιστεί σε τόπο και χρόνο, είναι μονίμως κατακεκλιμένη. Ο λόγος της δεν έχει ειρμό και δεν μπορεί να αντιληφθεί την πραγματικότητα. Η ιατρική γνωμάτευση αυτή καταλήγει να πει ότι η Κ.Κ. δεν είναι δυνατό να το αντιληφθεί το περιεχόμενο οποιουδήποτε εγγράφου, όπως και να παραλάβει οποιοδήποτε έγγραφο ή επιστολή. Η γνωμάτευση αυτή, σκοπεί ουσιαστικά στο να μπορέσει να γίνει η επίδοση της αίτησης στο διευθυντή της κλινικής και όχι στην ίδια την καθ` ης. Στα πιο πάνω έγγραφα δεν αναφέρεται επομένως εάν η καθ` ης αδυνατεί να αυτοεξυπηρετηθεί ούτε προσδιορίζεται ο βαθμός ανικανότητας της τελευταίας να συνάπτει αυτοπροσώπως στο όνομα της δικαιοπραξίες, καθώς και η έλλειψη ικανότητας αυτής να φροντίζει εν όλω ή εν μέρει μόνη της τον εαυτό της και τις υποθέσεις της δεδομένου ότι στην πρώτη ως άνω γνωμάτευση δεν αναφέρεται τίποτα ως προς αυτά, ενώ στη δεύτερη γνωμάτευση αναφέρεται μόνο το ότι δεν είναι δυνατό να αντιληφθεί το περιεχόμενο ή να παραλάβει οποιοδήποτε έγγραφο.

Από τα παραπάνω έγγραφα σε συνδυασμό και με την επικοινωνία που διεξήχθη με την καθ` ης, το Δικαστήριο δεν μπορεί να αχθεί σε πλήρη δικανική πεποίθηση για το είδος και το βαθμό της διανοητικής ή ψυχικής διαταραχής της καθ` ης, ούτε επίσης για το βαθμό ανικανότητας της τελευταίας να συνάπτει στο όνομα της δικαιοπραξίες, καθώς και για την έλλειψη ικανότητας αυτής να φροντίζει εν όλω ή εν μέρει μόνη της τον εαυτό της και τις υποθέσεις της, προκειμένου το Δικαστήριο να καθορίσει το είδος και την έκταση της δικαστικής συμπαράστασης (στερητική ολική ή μερική, επικουρική ολική ή μερική, ή συνδυασμό των δύο προηγούμενων ρυθμίσεων). Επομένως, ενόψει των προεκτεθέντων, πρέπει, αφού αναβληθεί η έκδοση οριστικής απόφασης, να διαταχθεί η διενέργεια ιατρικής πραγματογνωμοσύνης κατ` άρθρον 804 § 2 Κ.Πολ.Δ., προκειμένου να εξακριβωθεί με επιστημονικό τρόπο η μορφή, το είδος και ο βαθμός της ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής από την οποία φέρεται ότι πάσχει η καθ` ης και ότι εξαιτίας αυτής αδυνατεί εν όλω ή εν μέρει και σε ποιο βαθμό να φροντίζει μόνος της για τον εαυτό της και για τις υποθέσεις της, κατά τα στο διατακτικό ειδικώς οριζόμενα. Τέλος, σημειώνεται ότι πρέπει να διαταχθεί η κατ` άρθρον 802 § 4 του Κ.Πολ.Δ. επίδοση της απόφασης κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ:

ΑΝΑΒΑΛΛΕΙ κατά τα λοιπά την έκδοση της οριστικής του απόφασης.

ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ τη διενέργεια ψυχιατρικής πραγματογνωμοσύνης στην προσωπικότητα της καθ` ης η αίτηση.

ΔΙΟΡΙΖΕΙ ως πραγματογνώμονα τον Γ.Κ, νευρολόγο - ψυχίατρο, κάτοικο Βόλου, οδός Α. 110, ο οποίος πρέπει να δώσει το σχετικό όρκο μέσα σε προθεσμία δέκα (10) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας προς αυτόν.

ΠΑΡΑΓΓΕΛΛΕΙ προς αυτόν, αφού λάβει γνώση των αναγκαίων στοιχείων από το φάκελο της δικογραφίας, να εξετάσει την καθ` ης η αίτηση και να αποφανθεί αιτιολογημένα, με έκθεση την οποία θα καταθέσει στη Γραμματεία αυτού του Δικαστηρίου μέσα σε προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την όρκιση του, ως προς την ψυχική υγεία της εν λόγω σχετικά με το αντικείμενο της δίκης και ειδικότερα να απαντήσει στα εξής ερωτήματα, που διατυπώνονται ενδεικτικώς: α) αν η συμπαραστατέα πάσχει από ψυχική ή πνευματική νόσο και συγκεκριμένα από ποια και σε ποιο βαθμό, β) σε καταφατική περίπτωση, αν πρόκειται για διαρκή νόσο (ήτοι να διευκρινισθεί αν είναι μόνιμη ή παροδική, ποιες οι προοπτικές δυσμενούς εξέλιξης της ή, αντίθετα, θεραπείας της) που παρακωλύει την ελεύθερη διαμόρφωση της βούλησης ή της κρίσης της και αποκλείει την χρήση του λογικού της, γ) αν εξαιτίας της νόσου αυτής αδυνατεί να επιμεληθεί του εαυτού της και της περιουσίας της και σε ποιο βαθμό, και, ειδικότερα, εάν καθίσταται ανίκανη για όλες ή ορισμένες μόνο δικαιοπραξίες και εάν για την ισχύ όλων ή ορισμένων δικαιοπραξιών απαιτείται η συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη, δ) Να εξετάσει την καθ` ης, παρουσία και των συγγενών της, Ζ. συζ. Α.Ζ., καθώς και μόνη της, αλλά με ερωτήσεις που θα αφορούν τις σχέσεις της με τα παραπάνω συγγενικά της πρόσωπα, σε όσες συνεδρίες απαιτηθούν, και να αποφανθεί αιτιολογημένα εάν, εξαιτίας της κατάστασης της, η καθ` ης αδυνατεί να αντιληφθεί τα πραγματικά συναισθήματα των παραπάνω συγγενών της προς το πρόσωπο της ή αν η εμπιστοσύνη ή η έλλειψη εμπιστοσύνης που εκδηλώνει σε κάποια απ` αυτά είναι αποτέλεσμα ώριμης και λογικής σκέψης της και εκτίμησης γεγονότων.

ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ τη Γραμματέα του Δικαστηρίου αυτού να επιμεληθεί για την επίδοση της παρούσας στον αιτούντα, στον κυρίως παρεμβαίνοντα, στον καθ` ου η αίτηση, στον προσωρινό δικαστικό συμπαραστάτη, Ι.Ο. κάτοικο Βόλου, στο διορισθέντα πραγματογνώμονα, καθώς και στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία.

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης και Συνεργάτες, Δικηγορικό Γραφείο, Θεσσαλονίκη - Αθήνα