Υπάγονται στο νόμο 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος Κατσέλη) οι "μικροέμποροι" (Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης - Αριθμός απόφασης: 5074/2011)

Περίληψη: Ρυθμίσεις οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων. Προϋποθέσεις υπαγωγής στο ν. 3869/2010. Εξαίρεση εμπόρων. Δεν εξαιρούνται οι "μικροέμποροι" ήτοι εκείνοι των οποίων η άσκηση εμπορικών πράξεων συνδέεται προεχόντως και κατά κύριο λόγο προς τη σωματική τους καταπόνηση και το κέρδος που αποκομίζουν από αυτές αποτελεί αμοιβή της προσωπικής τους εργασίας. Υπάρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών. Σε περίπτωση που ορισμένες από τις αναφερόμενες στην αίτηση οφειλές δεν έχουν καταστεί ακόμη ληξιπρόθεσμες, πληρούται η προϋπόθεση του νόμου, διότι το δικαστήριο μπορεί να προχωρήσει, λόγω της αδυναμίας εξυπηρέτησης των ληξιπρόθεσμων, στη συνολική ρύθμιση των οφειλών, ακόμη και αυτών των οποίων δεν έληξε η προθεσμία εκπλήρωσης. Δόλος του δανειολήπτη. Δεν νοείται δολιότητα του δανειολήπτη με μόνη την ανάληψη δανειακής υποχρεώσεως της οποίας η εξυπηρέτηση είναι επισφαλής, αλλά απαιτείται και η από πλευράς του πρόκληση άγνοιας της επισφάλειας στους πιστωτές.

[...] Η αιτούσα, επικαλούμενη με την αίτησή της ότι έχει περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών της ζητεί τη διευθέτησή τους από το δικαστήριο κατά το προτεινόμενο από αυτήν σχέδιο ώστε να επέλθει η μερική απαλλαγή της από κάθε τυχόν υφιστάμενο υπόλοιπο των χρεών και έναντι των πιστωτών της που περιλαμβάνονται στην υποβληθείσα από αυτήν κατάσταση. Η αίτηση εισάγεται αρμοδίως και παραδεκτώς ενώπιον αυτού του δικαστηρίου της περιφέρειας της κατοικίας της αιτούσας κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρο 3 ν.3869/2010). Για το παραδεκτό της έχει προσκομισθεί νομίμως η βεβαίωση η προβλεπόμενη από το άρθρο 2 παρ.2 του νόμου 3869/2010 περί αποτυχίας της απόπειρας εξώδικου συμβιβασμού (βλ. την από 26/1/2011 βεβαίωση του δικηγόρου Θεσσαλονίκης Δημήτρη Κέππα) και υπεύθυνη δήλωση της αιτούσας με ημερομηνία 25/1/2011 για την ορθότητα και πληρότητα των καταστάσεων της περιουσίας και των εισοδημάτων της, των πιστωτών της και των απαιτήσεών τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα, καθώς και για τις μεταβιβάσεις εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί ακινήτων της κατά την τελευταία τριετία. Περαιτέρω, από την αυτεπάγγελτη έρευνα του δικαστηρίου στα τηρούμενα αρχεία, προέκυψε ότι δεν εκκρεμεί άλλη σχετική αίτηση της αιτούσας, ούτε έχει εκδοθεί προγενέστερη απόφαση για τη διευθέτηση των οφειλών της με απαλλαγή της από υπόλοιπα χρεών (αρθρ.13 παρ.2 ν.3869/2010). Η αίτηση, στην οποία περιλαμβάνονται και τα στοιχεία του άρθρου 4 παρ.1 ν.3869/2010 είναι ορισμένη και νόμιμη (στη ρύθμιση μηνιαίων καταβολών από τα εισοδήματα της αιτούσας μόνο για το χρονικό διάστημα των τεσσάρων ετών), στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1, 8, 9, και 11 του ιδίου νόμου. Εφόσον δε δεν επιτεύχθηκε δικαστικός συμβιβασμός μεταξύ της αιτούσας και των πιστωτών της, πρέπει η αίτηση να ερευνηθεί και κατ΄ ουσίαν. Ο ισχυρισμός της δευτέρας των καθ΄ ων, πιστώτριας, ότι η αίτηση δεν είναι παραδεκτή διότι δεν της έχει επιδοθεί από την οφειλέτιδα μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή της αίτησης το σχέδιο διευθέτησης των οφειλών, με πρόσκληση να υποβάλλει στη γραμματεία του δικαστηρίου εγγράφως τις παρατηρήσεις και να δηλώσει αν συμφωνεί με το προτεινόμενο σχέδιο διευθέτησης των οφειλών μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο μηνών από την υποβολή της αίτησης δεν είναι βάσιμος διότι το σχέδιο διευθέτησης των οφειλών είναι ενσωματωμένο στην αίτηση που επιδόθηκε σ΄ αυτή, έχει λάβει γνώση αυτού και συνεπώς πληρούται ο σκοπός του νόμου ενώ σε κάθε περίπτωση η ίδια μέσα στην προθεσμία των δύο μηνών από την υποβολή της αίτησης έχει υποβάλλει στη γραμματεία του δικαστηρίου δήλωση ότι δεν συμφωνεί με το προτεινόμενο από την αιτούσα σχέδιο διευθέτησης (βλ. την από 6/4/2011 δήλωση αυτής που κατατέθηκε στη Γραμματεία του δικαστηρίου στις 8/4/2011). Κατά τη διάταξη του άρθρου 1 παρ.1 ν.3869/2010 «φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα και έχουν περιέλθει, χωρίς δόλο, σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών τους (εφεξής οφειλέτες) δικαιούνται να υποβάλουν στο αρμόδιο δικαστήριο την αίτηση που προβλέπεται στην παράγραφο 1 του άρθρο 4 για τη ρύθμιση των οφειλών αυτών και απαλλαγή». Από τη ρύθμιση δηλαδή του νόμου αποκλείονται τα φυσικά πρόσωπα που έχουν πτωχευτική ικανότητα. Κατά τη διάταξη του άρθρου 2 παρ.1 του Πτ.Κ (Ν.3588/2007) πτωχευτική ικανότητα έχουν οι έμποροι. Σύμφωνα με το άρθρ.1 του ΕμπΝ και τη διδασκαλία του εμπορικού δικαίου έμπορος είναι ο κατά σύνηθες επάγγελμα ασκών εμπορικές πράξεις. Παρά την έλλειψη ρητής στο νόμο διάταξης με την οποία εξαιρούνται του χαρακτηρισμού τους ως εμπόρων με την έννοια του άρθρου 1 ΕμπΝ “οι μικροέμποροι” όπως αποκαλούνται, εν τούτοις τόσο από την επιστήμη όσο και από την νομολογία γίνεται δεκτός ο ως άνω αποκλεισμός, ως μικροέμποροι δε χαρακτηρίζονται εκείνοι των οποίων η άσκηση εμπορικών πράξεων συνδέεται προεχόντως και κατά κύριο λόγο προς τη σωματική τους καταπόνηση και το κέρδος που αποκομίζουν από αυτές αποτελεί αμοιβή της προσωπικής τους εργασίας (βλ. Εφ.Αθ.11433/1995, Εφ.Αθ.3924/1981 ΝΟΜΟΣ). Περαιτέρω αν μερικές μόνο από τις αναφερόμενες στην αίτηση οφειλές είναι ληξιπρόθεσμες, ενώ άλλες δεν είναι πληρούται η προϋπόθεση του νόμου, διότι το δικαστήριο μπορεί να προχωρήσει, λόγω της αδυναμίας εξυπηρέτησης των ληξιπρόθεσμων, στη συνολική ρύθμιση των οφειλών, ακόμη και αυτών των οποίων δεν έληξε η προθεσμία εκπλήρωσης. Οι τελευταίες οφειλές θεωρούνται με την κοινοποίηση της αίτησης ληξιπρόθεσμες και υπολογίζονται με την τρέχουσα αξία που έχουν στο συγκεκριμένο χρονικό σημείο κατά άρθρο 6 παρ.3 εδ. τελευταίο ν. 3869/2010 (βλ. Ευδοξία Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη H ΑΠΟΦΑΣΗ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΦΕΙΛΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ 3869/2010, Αρμενόπουλος 2010, σελ. 1482). Οι καθ΄ ων η αίτηση - πιστώτριες τράπεζες, με προφορική δήλωση τους που καταχωρήθηκε στα πρακτικά αλλά και με τις προτάσεις τους πρότειναν την ένσταση ελλείψεως ενεργητικής νομιμοποίησης, για το λόγο ότι η αιτούσα ασκεί εμπορική δραστηριότητας και ως εκ τούτου έχει πτωχευτική ικανότητα. Η ένσταση αυτή είναι νόμιμη στηριζόμενη στη διάταξη του άρθρου 1 παρ.1 ν. 3869/2010 και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω και ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα. Από τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων των διαδίκων (μιας μάρτυρος της αιτούσας και ενός της δεύτερης των καθ΄ ων (η πρώτη των καθ΄ ων δεν εξέτασε μάρτυρα) στο ακροατήριο του δικαστηρίου οι οποίες περιέχονται στα ταυτάριθμα πρακτικά και από όλα τα έγγραφα που προσκομίζουν οι διάδικοι, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα: Η αιτούσα…………………………., κάτοικος Θεσσαλονίκης, έχει περιέλθει χωρίς δική της υπαιτιότητα σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων και μη οφειλών της λόγω υπερχρέωσης. Διατηρεί ατομική επιχείρηση υπηρεσιών καθαριότητας κτιρίων, χωρίς να διατηρεί για το σκοπό αυτό κατάστημα, να χρησιμοποιεί βοηθητικό προσωπικό, αγοράζει μόνη της τα χρησιμοποιούμενα από αυτήν υλικά καθαριότητας, συνυπολογίζονται όμως στην αμοιβή που εισπράττει για την εργασία της αυτή, δεν διαθέτει ούτε και αυτή ακόμη τη στοιχειώδη επαγγελματική οργάνωση και εγκατάσταση, στοιχεία που δεν προσδίδουν σε αυτήν την εμπορική ιδιότητα αφού η άσκηση των παραπάνω πράξεων (παροχής υπηρεσιών καθαριότητας) συνδέεται προεχόντως και κατά κύριο λόγο με τη σωματική της καταπόνηση, το δε κέρδος που αποκομίζει από αυτές δεν αποτελεί παρά την αμοιβή της προσωπικής της εργασίας. Ως εκ τούτου η αιτούσα μη έχουσα την εμπορική ιδιότητα στερείται της πτωχευτικής ικανότητας και υπάγεται έτσι στις διατάξεις του ν. 3869/2010, απορριπτόμενης ως κατ΄ ουσίαν αβασίμου της σχετικής ενστάσεως των καθ΄ ων. Πιστωτές της αιτούσας είναι οι παρακάτω προς τους οποίους αυτή έχει τις εξής αντίστοιχα οφειλές:1) ...................... από την υπ΄ αριθμ. .............. σύμβαση πιστωτικής κάρτας 10.313,93 ευρώ για κεφάλαιο, 586,19 ευρώ για τόκους και 30 ευρώ για έξοδα, από την υπ΄ αριθμ. ................... σύμβαση πιστωτικής κάρτας 9.617,63 ευρώ για κεφάλαιο, 600,52 ευρώ για τόκους και 30 ευρώ για έξοδα, από την υπ΄ αριθμ. ......................σύμβαση στεγαστικού δανείου 102.526,97 ευρώ για κεφάλαιο, 310,35 ευρώ τόκους και 0,39 ευρώ για τόκους υπερημερίας, από την υπ΄ αριθμ. ............... σύμβαση ανοιχτού προσωπικού δανείου 9.575,26 ευρώ για κεφάλαιο, 453,15 ευρώ για τόκους και 30 ευρώ για έξοδα και συνολικά 134.074,39 ευρώ, 2) .................. από την υπ΄ αριθμ. ......... σύμβαση καταναλωτικού δανείου 3.482,98 ευρώ για κεφάλαιο και 429,37 ευρώ για τόκους, από την υπ΄ αριθμ. ........ σύμβαση καταναλωτικού δανείου 5.799,62 ευρώ για κεφάλαιο και 633,78 ευρώ για τόκους, από την υπ΄αριθμ.......... σύμβαση καταναλωτικού δανείου 7.409,42 ευρώ για κεφάλαιο και 627,24 ευρώ για τόκους, από την υπ΄ αριθμ. ......... σύμβαση πιστωτικής κάρτας 3.034,22 ευρώ για κεφάλαιο, 748,60 ευρώ για τόκους και 32,92 ευρώ για έξοδα, από την υπ΄ αριθμ. ......... σύμβαση πιστωτικής κάρτας 1.346,91 ευρώ για κεφάλαιο, 337,53 ευρώ για τόκους και 3,65 ευρώ για έξοδα και συνολικά 23.886,24 ευρώ, δηλαδή το σύνολο των οφειλών της αιτούσας προς τους πιστωτές της ανέρχεται σε 157.960,63 ευρώ. Ο ισχυρισμός της δεύτερης των πιστωτριών ότι η αιτούσα εκ δόλου περιήλθε σε αδυναμία πληρωμής, διότι απέκρυπτε από τους δανειστές της την κακή οικονομική της κατάσταση και την αδυναμία της να ανταποκριθεί στις δανειακές της υποχρεώσεις και εξακολουθούσε να κάνει χρήση ανακυκλούμενης πίστωσης για να εξασφαλίσει επίπεδο ζωής ανώτερο εκείνου που της επέτρεπε το εισόδημά της είναι αόριστος. Τούτο διότι δεν νοείται δολιότητα του δανειολήπτη με μόνη την ανάληψη δανειακής υποχρεώσεως της οποίας η εξυπηρέτηση είναι επισφαλής, αλλά απαιτείται και η από τον δανειολήπτη πρόκληση άγνοιας της επισφάλειας στους πιστωτές. Δεν εξειδικεύονται λοιπόν οι συγκεκριμένες ενέργειες, με τις οποίες η αιτούσα απέκρυψε από τους πιστωτές την οικονομική της κατάσταση και το σύνολο των δανειακών της υποχρεώσεων, προκειμένου να τύχει περαιτέρω δανεισμού, δεδομένου ότι οι πιστωτές (τράπεζες εν προκειμένω) έχουν τη δυνατότητα να εξακριβώσουν την οικονομική συμπεριφορά και τις λοιπές δανειακές υποχρεώσεις των υποψηφίων πελατών τους (βλ. Ειρ.Αθ. 15/Φ1/2011 ΝΟΜΟΣ), πολλώ δε μάλλον της αιτούσας της οποίας οι παραπάνω δανειακές συναλλαγές έγιναν με τις δύο συγκεκριμένες τράπεζες. Η αιτούσα είναι 33 ετών άγαμη και τα εισοδήματά της μηνιαίως ανέρχονται στο ποσό των 1160 ευρώ από τα οποία 860 ευρώ προέρχονται από την εργασία της και 300 ευρώ από την μίσθωση του μοναδικού της διαμερίσματος, μιας και η ίδια, προκειμένου να συμπληρώνει το εισόδημά της φιλοξενείται σε οικία φιλικού της προσώπου. Το ποσό που είναι αναγκαίο να δαπανάται μηνιαίως για την κάλυψη των βιοτικών της αναγκών ανέρχεται σε 750 ευρώ από τα οποία 214,04 ευρώ για ασφαλιστικές εισφορές ΤΕΒΕ. Η αιτούσα είναι κυρία ενός διαμερίσματος, όπως προαναφέρθηκε, που βρίσκεται στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης, σε οικοδομή επί της προέκτασης της…………., έχει εμβαδόν 58,11 τ.μ. με υπόγεια αποθήκη 7,41 τ.μ., το οποίο αποτελεί το μοναδικό ακίνητό της που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κατοικία. Η εμπορική αξία του ακινήτου αυτού ανέρχεται σε 80.000 ευρώ κατά το χρόνο της συζήτησης της αιτήσεως. Το φορτηγό αυτοκίνητο, μάρκας ΠΙΑΤΖΙΟ 993 κυβικών, που η αιτούσα χρησιμοποιούσε για τις ανάγκες της εργασίας της, πουλήθηκε έναντι του ποσού των 1230 ευρώ για να καλύψει αγορά υλικού για την άσκηση της εργασίας της. ΄Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, τα περιουσιακά στοιχεία της αιτούσας δεν είναι επαρκή για την ικανοποίηση των πιστωτών της και το δικαστήριο πρέπει να προβεί σε ρύθμιση μηνιαίων καταβολών από τα εισοδήματά της για χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών προς μερική εξόφληση των οφειλών της. Αφού ληφθούν υπόψη όλα τα παραπάνω στοιχεία, η κάθε μηνιαία καταβολή πρέπει να οριστεί σε 410 ευρώ, συμμέτρως διανεμόμενο μεταξύ των πιστωτών. Ειδικότερα στην πιστώτρια .................., της οποίας η απαίτηση ανέρχεται σε ποσοστό 84,88% επί του συνόλου των απαιτήσεων η αιτούσα θα είναι υποχρεωμένη να καταβάλει μηνιαίως για χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών το ποσό των 348 ευρώ και στην πιστώτρια .............. της οποίας η απαίτηση ανέρχεται σε ποσοστό 15,12% επί του συνόλου των απαιτήσεων η αιτούσα θα είναι υποχρεωμένη να καταβάλει μηνιαίως για χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών το ποσό των 62 ευρώ. Το διαμέρισμα που διαθέτει η αιτούσα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία αυτής δεν υπερβαίνει το προβλεπόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας, προσαυξημένο κατά 50% και αυτό πρέπει να εξαιρεθεί από την εκποίηση, μετά την υποβολή σχετικής πρότασης της αιτούσας. Το συγκεκριμένο ακίνητο αποκτήθηκε με δάνειο που δεν έχει εξοφληθεί ακόμη (σημερινό άληκτο κεφάλαιο 102.526,97 ευρώ) και είναι βεβαρημένο με εμπράγματη ασφάλεια υπέρ της ...................... και συγκεκριμένα με προσημείωση υποθήκης. Το υπόλοιπο των απαιτήσεων της ανωτέρω πιστώτριας (.......................) που είναι ασφαλισμένες με εμπράγματη ασφάλεια στην κατοικία, μετά τις καταβολές επί 4ετία ανέρχεται σε 85.822,97 ευρώ (102.526,97 - 16.704). Η προνομιακή ικανοποίηση της πιστώτριας αυτής θα γίνει μέχρι το ποσό των 68.000 ευρώ, του 85% δηλαδή της αποδειχθείσας εμπορικής αξίας της κατοικίας της αιτούσας, απαλλασσομένου του υπολοίπου των χρεών της με την τήρηση και αυτής της ρύθμισης, με μηνιαίες καταβολές επί 15 έτη ποσού 377,78 ευρώ που θα αρχίσουν την πρώτη Σεπτεμβρίου του έτους 2015, δηλαδή μετά την παρέλευση τεσσάρων ετών από τη δημοσίευση της παρούσας, καθόσον κρίνεται ότι στην αιτούσα πρέπει να παρασχεθεί περίοδος χάριτος διάρκειας τεσσάρων ετών. Η καταβολή των δόσεων αυτών θα γίνει χωρίς ανατοκισμό με το μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου με κυμαινόμενο επιτόκιο, που θα ισχύει κατά το χρόνο της αποπληρωμής, σύμφωνα με το στατιστικό δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος. Ως προς τις υπόλοιπες παραπάνω απαιτήσεις των πιστωτριών από καταναλωτικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες κατά το μέρος που δεν καλύφθηκαν από τις 4ετείς καταβολές, μετά την εξάντληση του ποσού των 68.000 ευρώ του 85% της κατοικίας για την προνομιακή ικανοποίηση των εμπραγμάτως ασφαλισμένων απαιτήσεων της ................, δεν μπορεί να ικανοποιηθούν και απαλλάσσεται η αιτούσα. Σύμφωνα με όλα αυτά, η αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή ως βάσιμη κατ΄ ουσίαν και να ρυθμιστούν οι οφειλές της αιτούσας κατά το διατακτικό. Η απαλλαγή της από κάθε υφιστάμενο υπόλοιπο χρεών της έναντι των δανειστών που περιλαμβάνονται στην εμπεριεχόμενη στην αίτηση της κατάσταση, θα επέλθει κατά νόμο (άρθρο 11 παρ.1 ν. 3869/2010) μετά την κανονική εκτέλεση των υποχρεώσεων που της επιβάλλονται με την απόφαση αυτή. Δικαστική δαπάνη δεν επιδικάζεται σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ.6 του ν.3869/2010. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΔΙΚΑΖΕΙ αντιμωλία των διαδίκων. ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση. ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ τις μηνιαίες επί μία τετραετία καταβολές της αιτούσας προς τις πιστώτριες της σε τετρακόσια δέκα (410) ευρώ συνολικά, διανεμόμενες μεταξύ τους, όπως ειδικότερα προσδιορίζεται στο σκεπτικό (348 ευρώ στην ........ και 62 ευρώ στην ........), οι οποίες θα καταβάλλονται μέσα στο πρώτο τριήμερο κάθε μήνα, αρχής γενομένης από τον πρώτο μετά τη δημοσίευση της απόφασης μήνα. ΕΞΑΙΡΕΙ από την εκποίηση το ευρισκόμενο στον τρίτο όροφο της οικοδομής επί της προέκτασης της οδού……….., στο υπ΄ αριθμ. ……οικόπεδο του υπ΄ αριθμ. ……… ΟΤ του Δήμου Ευόσμου, διαμέρισμα της αιτούσας. ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ στην αιτούσα την υποχρέωση να καταβάλει για τη διάσωση της κατοικίας της στην ............ το ποσό των τριακοσίων εβδομήντα επτά ευρώ και εβδομήντα οκτώ λεπτών (377,78 ευρώ) μηνιαίως και επί 15 έτη (180 μήνες). Η καταβολή των δόσεων αυτών θα αρχίσει από τις 1-9-2015 και θα γίνει χωρίς ανατοκισμό με το μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου με κυμαινόμενο επιτόκιο που θα ισχύει κατά το χρόνο της αποπληρωμής, σύμφωνα με το στατιστικό δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος.

ΠΗΓΗ: NOMOS

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα.