Κληρονομητήριο. Χορήγηση κληρονομητηρίου δικαιούται να ζητήσει και ο δανειστής της κληρονομίας ή του κληρονόμου καθ` όσον στην περίπτωση αυτή η αίτηση συνιστά άσκηση περιουσιακού δικαιώματος του κληρονόμου και συνεπώς δικαιούται να το ζητήσει πλαγιαστικώς. Δανειστής του κληρονόμου λογίζεται και αυτός που έχει εναντίον του αξίωση προς λύση με δικαστική διανομή της μεταξύ τους κοινωνίας (Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιά, αριθμός απόφασης 248/2009)

Περίληψη: Πολιτική Δικονομία. Εκούσια Δικαιοδοσία. Κληρονομητήριο. Κληρονόμοι. Ιδιότητα διαδίκου στην εκούσια δικαιοδοσία. Αξίωση προς λύση με δικαστική διανομή της μεταξύ των κληρονόμων κοινωνίας επί των κληρονομιαίων ακινήτων. Δεν καθίσταται διάδικος εκείνος κατά του οποίου ο αιτών με δική του πρωτοβουλία, δηλαδή χωρίς να προβλέπεται από το νόμο ή να διαταχθεί η κλήτευση από το δικαστή, απευθύνει την αίτησή του έστω κι αν του κοινοποιήθηκε αυτή. Χορήγηση κληρονομητηρίου δικαιούται να ζητήσει και ο δανειστής της κληρονομίας ή του κληρονόμου καθ` όσον στην περίπτωση αυτή η αίτηση συνιστά άσκηση περιουσιακού δικαιώματος του κληρονόμου και συνεπώς δικαιούται να το ζητήσει πλαγιαστικώς. Δανειστής του κληρονόμου λογίζεται και αυτός που έχει εναντίον του αξίωση προς λύση με δικαστική διανομή της μεταξύ τους κοινωνίας. Η μνεία του ακινήτου στο κληρονομητήριο δεν είναι απαραίτητη ούτε για τη μεταγραφή του στο γραφείο μεταγραφών, ούτε για την έκδοση του κληρονομητηρίου.

[...] Στη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας την ιδιότητα του διαδίκου αποκτούν: α) εκείνος που υποβάλει σχετική αίτηση, β) εκείνος που κλητεύεται στη διαδικασία μετά από διαταγή του αρμοδίου δικαστηρίου, είτε κατά τον προσδιορισμό της δικασίμου είτε μεταγενέστερα, γ)ο προσεπικαλούμενος από τον διάδικο ή αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο και γ) ο κυρίως ή προσθέτως παρεμβαίνων. Αντίθετα, δεν καθίσταται διάδικος εκείνος κατά του οποίου ο αιτών, με δική του πρωτοβουλία, δηλαδή χωρίς να προβλέπεται από το νόμο ή να διαταχθεί η κλήτευση από το δικαστή, απευθύνει την αίτησή του, έστω και αν του κοινοποιήθηκε αυτή. Για να καταστεί ο τρίτος αυτός διάδικος, και αν ακόμη η εναντίον του απεύθυνση του δικογράφου της αιτήσεως και η κλήτευση του εκτιμηθεί ότι έχει την έννοια της προσεπικλήσεως, κατά το άρθρο 753 του Κώδικα αυτού, θα πρέπει να παρέμβει, είτε κυρίως, αλλά μόνο με δικόγραφο (αρθρ. 752 παρ. 1 ΚΠολΔ), είτε προσθέτως κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο και χωρίς προδικασία (ΑΠ 305/2005 ΕλλΔνη 2006. 1363, ΑΠ 41/2003 ΝοΒ 2003. 1619, ΑΠ 470/1973 ΝοΒ 1973.1335, ΕφΔωδ 61/2006 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕφΘεσ 186/1993 Αρμ 1994. 684, ΕφΑθ 3911/1970 Δ 2. 216). Περαιτέρω, η κατά το άρθρο 1960 ΑΚ αίτηση του ενός εκ των περισσοτέρων κληρονόμων για χορήγηση κοινού κληρονομητηρίου, δεν απαιτείται να στρέφεται κατά των λοιπών κληρονόμων, ούτε είναι απαραίτητη η κλήτευση τους, εκτός αν ορίσει διαφορετικά το δικαστήριο (πρβλ. Κλαμαρή στον ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθοπούλου, άρθ. 1960 αρ. 17 σελ. 518). Ετσι, η απεύθυνση και κοινοποίηση της αιτήσεως στους λοιπούς κληρονόμους από τον αιτούντα αυτοβούλως, χωρίς δικαστική επιταγή, δεν καθιστά αυτούς διαδίκους ούτε τους προσδίδει την ιδιότητα των καθ` ων η αίτηση, με την έννοια του άρθρου 761 ΚΠολΔ στη σχετική δίκη (πρβλ. ΕφΘεσ 186/1993 Αρμ 1994.684, ΕφΑθ 6284/1987 ΕλλΔνη 1988. 348).

Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από το δικόγραφο της κρινόμενης αίτησης και από τις προσκομιζόμενες από τους αιτούντες υπ` αριθμ. 11230γ`/ 24-09-2007 και 925δ`/07-10-2008 εκθέσεις επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Αθηνών Ηλία Ζαχάκου, η υπό κρίση κατ` άρθρο 1960 ΑΚ αίτηση και η κλήση επαναφοράς προς συζήτηση απευθύνθηκε και κοινοποιήθηκε προς την ............. του ................. και της .................., η οποία κατά τα εκτιθέμενα στην αίτηση φέρει την ιδιότητα του συγκληρονόμου (μαζί με τους αιτούντες) του αποβιώσαντος ............................. Ωστόσο, η απεύθυνση και κοινοποίηση της αιτήσεως σε αυτήν έγινε από τους αιτούντες αυτοβούλως, χωρίς δικαστική επιταγή κατά τον προσδιορισμό της αιτήσεως και χωρίς αυτό να επιβάλλεται από τον νόμο, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν, και, συνεπώς, η ................ του ............... και της ..................., η οποία δεν εμφανίσθηκε κατά τη συζήτηση της αίτησης ούτε εξάλλου παρενέβη στην παρούσα δίκη, δεν έχει καταστεί διάδικος αυτής. Κατ` ακολουθίαν, δεν συντρέχει περίπτωση ερημοδικίας της τελευταίας κατ` άρθρο 754 ΚΠολΔ. Περαιτέρω, κατά τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 1956 έως 1961 του ΑΚ, οι οποίες τροποποιήθηκαν με τις διατάξεις των άρθρων 819 επ. του ΚΠολΔ, το δικαστήριο της κληρονομιάς ύστερα από αίτηση του κληρονόμου του παρέχει πιστοποιητικό για το κληρονομικό του δικαίωμα και για την μερίδα που του αναλογεί (κληρονομητήριο) υπό την προϋπόθεση της αποδεδειγμένης συνδρομής των προϋποθέσεων που ορίζονται προς τούτο στις διατάξεις που προαναφέρθηκαν. Στις διατάξεις αυτές ο όρος "κληρονόμος" κείται υπό την αυστηρή τεχνική έννοια αυτού που δεν δικαιολογεί την εις άλλο πρόσωπο (πλην των εις το νόμο οριζομένων, βλ. σχετ. άρθ. 819 ΚΠολΔ) επέκταση του δικαιώματος προς έκδοση κληρονομητηρίου.

Γίνεται όμως δεκτό από την ερμηνεία των σχετικών διατάξεων ότι ο δανειστής της κληρονομιάς ή του κληρονόμου μπορεί, εφόσον αποδείξει ότι ο κληρονόμος απέκτησε την κληρονομιά, να ζητήσει την επ` ονόματι αυτού του κληρονόμου χορήγηση κληρονομητηρίου, καθόσον στην περίπτωση αυτή, η αίτηση αυτή, συνιστά άσκηση περιουσιακού δικαιώματος του κληρονόμου και συνεπώς δικαιούται να ασκήσει τούτο πλαγιαστικώς ο δανειστής κατ` άρθ. 69 και 71 ΚΠολΔ, ενώ δεν δικαιούται να προβεί αυτός πλαγιαστικώς της δήλωσης αποδοχής κληρονομιάς για λογαριασμό του κληρονόμου, γιατί τούτο είναι προσωπικό δικαίωμα του κληρονόμου (Μπαλή Κληρ. Δικ. § 25 έκδ. γ, ΕφΑθ 5458/75 ΑρχΝ 27.515). Ως δανειστής της κληρονομιάς ή του κληρονόμου νοείται όποιος έχει οποιαδήποτε απαίτηση και έννομο συμφέρον να επιδιώξει το δικαίωμα τούτο του κληρονόμου (πρβλ. σχετικώς ΑΠ 335/1955 ΝοΒ 3.776). Επομένως δανειστής του κληρονόμου λογίζεται και αυτός που έχει εναντίον αυτού αξίωση προς λύση με δικαστική διανομή της μεταξύ των υπαρχούσης κοινωνίας επί κληρονομιαίου πράγματος, δυνάμενος στην περίπτωση αυτή να ζητήσει την έκδοση κληρονομητηρίου επ` ονόματι του ιδίου του κληρονόμου καθώς επίσης και επ` ονόματι του υπό τούτου κληρονομηθέντος ως κληρονόμου άλλου, για την ενέργεια της μεταγραφής αυτού (κληρονομητηρίου) και την επιδίωξη περαιτέρω της διανομής του επικοίνου κληρονομιαίου ακινήτου (ΕφΑθ 2734/2005 ΕλλΔνη 2005. 1140). Ο δανειστής, ζητώντας κατά τα ανωτέρω την παροχή κληρονομητηρίου, πρέπει να επικαλεσθεί και ν` αποδείξει εκτός των λοιπών εις τον νόμον αναφερομένων στοιχείων και την αποδοχή της κληρονομιάς υπό του κληρονόμου. Περαιτέρω, αυτός που επιδιώκει την έκδοση κληρονομητηρίου γιατί έχει αξίωση προς λύση με δικαστική διανομή της υφισταμένης κοινωνίας επί κληρονομιαίου ακινήτου, πρέπει, για την νομιμοποίηση του, να μνημονεύει στην αίτηση για τη χορήγηση κληρονομητηρίου και το φερόμενο ως επίκοινο ακίνητο (ΕφΑθ 4416/1999 ΕλλΔνη 1999. 1608, ΕφΘεσ 1169/79 ΝοΒ 28. 54).

Ωστόσο στο κληρονομητήριο δεν απαιτείται να μνημονεύεται το εν λόγω ακίνητο (αντιθ. ΕφΑθ 4416/1999 όπ.π., ΕφΘεσ 1169/79 όπ.π.), διότι το κληρονομητήριο είναι πιστοποιητικό, το οποίο παρέχεται για το κληρονομικό δικαίωμα του κληρονόμου και για τη μερίδα που του αναλογεί όχι δε πιστοποιητικό για τα καθέκαστον στοιχεία της κληρονομιάς, εκτός αν υπάρχει διαδοχή εκ διαθήκης η οποία περιέχει διατάξεις περί εγκαταστάσεως επί δήλου ή κληροδοσίας ή καταπιστεύματος (βλ. Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας (-Αρβανιτάκης), ΚΠολΔ II (2000) 820 αριθ. 1, Σπυριδάκης "Το κληρονομητήριο", εκδ. 1998, σελ.75-76, Παπαδόπουλος Αγωγές κληρονομικού δικαίου, 1995, τόμος β`, σελ. 189). Εξάλλου, η μνεία του ακινήτου στο κληρονομητήριο δεν είναι απαραίτητη ούτε για τη μεταγραφή αυτού στο γραφείο μεταγραφών, με την οποία (μεταγραφή) ο κληρονόμος αποκτά κυριότητα επί του ακινήτου (ΑΚ 1845, 1198, βλ. και ΑΠ 179/1992 ΕΕΝ 1993. 262), αφού σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1195 και 1197 ΑΚ, ναι μεν η μεταγραπτέα αποδοχή κληρονομιάς πρέπει να προκύπτει από δημόσιο έγγραφο, ωστόσο εάν από την τελευταία δεν προκύπτει η ταυτότητα του ακινήτου ή το εμπράγματο δικαίωμα που αφορά η αποδοχή, ο αιτών τη μεταγραφή παραδίδει στο γραφείο μεταγραφών έκθεση που υπογράφεται από αυτόν και περιέχει και τα στοιχεία αυτά (ΑΠ 624/2001 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΚαρδ 232/1988 ΑρχΝ 1988. 518). Το ίδιο γίνεται δεκτό και για την περίπτωση μεταγραφής κληρονομητηρίου από το οποίο δεν προκύπτει η ταυτότητα του ακινήτου (βλ. Φίλη στον ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλο αρθρ. 1197).

Εν προκειμένω, με την υπό κρίση αίτηση τους, οι αιτούντες ζητούν να τους χορηγηθεί (κοινό) κληρονομητήριο, το οποίο να πιστοποιεί το κληρονομικό τους δικαίωμα και την μερίδα που τους αναλογεί από την κληρονομιά του πατέρα τους, ............... του ..................... και της ................., κατοίκου όσο ζούσε Νίκαιας, ο οποίος απεβίωσε στη Νίκαια, στις 18-10-1998, χωρίς ν` αφήσει διαθήκη, όπως επίσης και το κληρονομικό δικαίωμα και τη μερίδα που αναλογεί στην καθ` ης η αίτηση ................ του .............. και της .........., θυγατέρα του αποβιώσαντος και στην .............. το γένος ........... και ........................., σύζυγο του αποβιώσαντος. Περαιτέρω, οι αιτούντες επικαλούμενοι έννομο συμφέρον ενόψει του ότι έχουν εναντίον της προαναφερόμενης .................... του .............. και της ............. αξίωση προς λύση με δικαστική διανομή της υφιστάμενης μεταξύ τους κοινωνίας επί των αναφερομένων και λεπτομερώς περιγραφόμενων στην αίτηση ακινήτων που περιλαμβάνονται στην κληρονομιαία περιουσία, ζητούν το αιτούμενο κληρονομητήριο να πιστοποιεί το κληρονομικό δικαίωμα και την κληρονομική μερίδα των ως άνω κληρονόμων επί των εν λόγω ακινήτων προκειμένου να μεταγραφεί τούτο (κληρονομητήριο) στα οικεία βιβλία μεταγραφών και να επιδιωχθεί περαιτέρω η διανομή των επικοίνων κληρονομιαίων ακινήτων. Τέλος, ζητούν την καταδίκη της καθ` ης η αίτηση στα δικαστικά τους έξοδα. Με αυτό το περιεχόμενο και αίτημα η αίτηση παραδεκτώς και αρμοδίως εισάγεται για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, (άρθρα 739, 740 παρ. 1, 810 και 819 ΚΠολΔ, ΕισΝΑΚ 120, 121) είναι δε νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1710, 1813, 1820, 1956, 1957, 1960 ΑΚ, σε συνδυασμό και μ` εκείνες των άρθρων 819 επ. ΚΠολΔ, πλην α) του αιτήματος πιστοποιηθεί με το κληρονομητήριο το κληρονομικό δικαίωμα επί των αναφερόμενων στην αίτηση ακινήτων, το οποίο πρέπει να απορριφθεί σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στη μείζονα σκέψη και β) του αιτήματος να καταδικασθεί η καθ` ης αίτηση στα δικαστικά έξοδα των αιτούντων, διότι η υπό κρίση αίτηση έχει υποβληθεί και για το συμφέρον των ίδιων των αιτούντων (ΚΠολΔ 746). Πρέπει, επομένως, η αίτηση να ερευνηθεί περαιτέρω κατ` ουσίαν κατά το μέρος που κρίθηκε νόμιμη.

Από όλα τα έγγραφα που προσκομίζουν οι αιτούντες και ειδικότερα από: α) την υπ` αριθμ. 158/ΙΑ/έτους 1998 ληξιαρχική πράξη θανάτου του .............. του ............... και της ............, που συνέταξε η Ληξίαρχος Νίκαιας, β) το υπ` αριθμ. πρωτ. 12371/1999 πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών του ως άνω αποβιώσαντος, που εξέδωσε ο Δήμαρχος Νίκαιας, γ) τα υπ` αριθμ. 13813/ 25-11-2008 και 2372/12-01-2009 πιστοποιητικά της Γραμματέως του Πρωτοδικείου Πειραιώς και Αθηνών, αντίστοιχα, περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης, δ) το υπ` αριθμ. 213/12-01-2009 πιστοποιητικό του Γραμματέως του Πρωτοδικείου Πειραιώς περί μη καταθέσεως αγωγής κατά των αιτούντων, κατά της ................ του ............. και της .......... ή κατά της ............ το γένος ......... και ..............., σχετικά με αμφισβήτηση του κληρονομικού τους δικαιώματος στην κληρονομιά του ως άνω αποβιώσαντος, ε) το υπ` αριθμ. 4804/25-11-2008 πιστοποιητικό της Γραμματέως του Πρωτοδικείου Πειραιώς περί μη αποποιήσεως κληρονομιάς, στ) την υπ` αριθμ. 11964/20-10-2006 πράξη αποδοχή κληρονομιάς του συμβολαιογράφου Κυπαρισσίας Αθανασίου Δάβανου, με το πιστοποιητικό μεταγραφής της στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Δωρίου, ζ) το υπ` αριθμ. 11965/20-10-2006 συμβόλαιο γονικής παροχής του συμβολαιογράφου Κυπαρισσίας Αθανασίου Δάβανου με το πιστοποιητικό μεταγραφής του στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Δωρίου και η) το από 24-11-2008 πιστοποιητικό του Υποθηκοφυλακείου Δωρίου, αποδεικνύονται τα ακόλουθα:

Ο ........, κάτοικος όσο ζούσε Νίκαιας, απεβίωσε στη Νίκαια στις 20-10-1998. Ο προαναφερόμενος αποβιώσας άφησε, κατά τον χρόνο του θανάτου του, ως πλησιέστερους συγγενείς του 1) τη νόμιμη σύζυγο του ........... το γένος ............... και ......., 2) τον υιό του ..................... του .............. και της .........., 3) την κόρη του ........ του ............ και της ....... και 4) τον υιό του ............. του ........ και της .......... Μέχρι και την ημέρα συζήτησης της κρινόμενης αιτήσεως δεν δημοσιεύθηκε στα Πρωτοδικεία Πειραιώς και Αθηνών διαθήκη του ως άνω αποβιώσαντος ούτε και υπάρχει εκκρεμής δίκη, με διαδίκους τους εξ αδιαθέτου κληρονόμους του, η οποία να αφορά την κληρονομιά του. Οι ανωτέρω έγιναν οριστικοί εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του αποβιώσαντος ως μη αποποιηθέντες την επαχθείσα σε αυτούς κληρονομιά κατά ποσοστό: 1) η σύζυγος του ............. το γένος ........ και ................... 1/4 εξ αδιαιρέτου και 2) τα τέκνα του ..............., ............. και .............. 1/4 εξ αδιαιρέτου το καθένα. Μάλιστα, εκ των ανωτέρω κληρονόμων η σύζυγος του αποβιώσαντος ........... το γένος .............. και ............. καθώς και οι αιτούντες ............... και ..................., τέκνα του αποβιώσαντος, προέβησαν σε ρητή αποδοχή της κληρονομιάς του αποβιώσαντος συνταχθείσας προς τούτο της υπ` αριθμ. 11964/20-10-2006 πράξης αποδοχής κληρονομιάς του συμβολαιογράφου Κυπαρισσίας Αθανασίου Δάβανου. Κατόπιν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση ως βάσιμη και από ουσιαστική άποψη και να διαταχθεί η χορήγηση κληρονομητηρίου στους αιτούντες, όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ:

ΔΕΧΕΤΑΙ, την αίτηση.

ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ τον Γραμματέα του Δικαστηρίου αυτού να χορηγήσει στους αιτούντες κληρονομητήριο, το οποίο να πιστοποιεί ότι μοναδικοί εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του .............. του ................. και της .............., κατοίκου όσο ζούσε Νίκαιας, που απεβίωσε στη Νίκαια στις 18-10-1998, είναι 1) η σύζυγος του ............ το γένος ........ και ..........., 2) ο υιός του .......... του ......... και της .........., 3) η κόρη του ........... του ........ και της .... και 4) ο υιός του .......... του ......... και της ......... κατά ποσοστό 1/4 εξ αδιαιρέτου έκαστος των ανωτέρω στο σύνολο της κληρονομιαίας περιουσίας του αποβιώσαντος.

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης και Συνεργάτες, Δικηγορικό Γραφείο, Θεσσαλονίκη - Αθήνα