Αθέμιτος ανταγωνισμός. Προστασία αυτού. Πρόκληση συγχύσεως ονόματος, επωνυμίας, διακριτικού γνωρίσματος. Έννοιες διακριτικού γνωρίσματος και επωνυμίας. Προϋποθέσεις αποζημίωσης λόγω αθέμιτου ανταγωνισμού. Πότε επέρχεται κίνδυνος συγχύσεως (Άρειος Πάγος, αριθμός απόφασης 1529/2008).

Περίληψη: Αθέμιτος ανταγωνισμός. Προστασία αυτού. Πρόκληση συγχύσεως ονόματος, επωνυμίας, διακριτικού γνωρίσματος. Εννοιες διακριτικού γνωρίσματος και επωνυμίας. Προϋποθέσεις αποζημίωσης λόγω αθέμιτου ανταγωνισμού. Πότε επέρχεται κίνδυνος συγχύσεως. .

[...] Κατά το άρθρο 1 του νόμου 146/1914 περί αθεμίτου ανταγωνισμού "απαγορεύεται κατά τας εμπορικάς, βιομηχανικός ή γεωργικός συναλλαγάς πάσα προς τον σκοπόν ανταγωνισμού γενομένη πράξις αντικείμενη εις τα χρηστά ήθη. Ο παραβάτης δύναται να εναχθεί προς παράλειψιν και προς ανόρθωσιν της προσγενομένης ζημίας" κατά δε το άρθρο 13 παρ. 1 και 4 του ίδιου νόμου "όστις κατά τας συναλλαγάς ποιείται χρήσιν ονόματος τίνος, εμπορικής επωνυμίας ή ιδιαιτέρου διακριτικού γνωρίσματος καταστήματος ή βιομηχανικής επιχειρήσεως ή εντύπου τίνος κατά τρόπον δυνάμενον να προκαλέσει σύγχυσιν με το όνομα, την εμπορικήν επωνυμίαν ή το ιδιαίτερον διακριτικόν γνώρισμα άτινα έτερος νομίμως μεταχειρίζεται δύναται να υποχρεωθεί υπό του τελευταίου εις παράλειψιν της χρήσεως. Ως ιδιαίτερον διακριτικόν γνώρισμα θεωρείται και ο ιδιαίτερος διασχηματισμός ή η ιδιαιτέρα διακόσμηση των εμπορευμάτων, της συσκευής ή του περικαλύματος αυτών εφ` όσον είναι γνωστά εις τους σχετικούς κύκλους των συναλλαγών ως διακριτικά σημεία των ομοίων εμπορευμάτων άλλου τίνος". Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι για την εφαρμογή του άρθρου 1 απαιτείται α) σκοπός ανταγωνισμού β) ανάπτυξη της ανταγωνιστής ενέργειας σε μια ευρύτερη σχετική αγορά και γ) αντίθεση της ανταγωνιστικής ενέργειας στα χρηστά ήθη, ως κριτήριο των οποίων χρησιμεύουν οι ιδέες του μέσου κοινωνικού ανθρώπου που κατά τη γενική αντίληψη σκέπτεται με χρηστότητα και φρόνηση και ότι για την ύπαρξη αθέμιτου ανταγωνισμού με τη χρήση ξένου διακριτικού γνωρίσματος απαιτείται δυνατότητα να προκληθεί σύγχυση, χωρίς την οποία αθέμιτος ανταγωνισμός δεν υπάρχει. Ως επωνυμία, κατά την έννοια της πρώτης των προαναφερομένων διατάξεων νοείται το υποχρεωτικό για τον έμπορο διακριτικό γνώρισμα του φορέα της επιχείρησης, το οποίο εντάσσεται στην ομάδα των διακριτικών γνωρισμάτων του προσώπου και με το οποίο συναλλάσσεται η επιχείρηση, και ως εκ τούτου διαφοροποιείται από το διακριτικό γνώρισμα είτε της επιχείρησης και του εμπορικού της καταστήματος (διακριτικός τίτλος), είτε των προϊόντων αυτής (σήμα και διασχηματισμός). Η απόκτηση του δικαιώματος στον διακριτικό τίτλο επέρχεται με μόνη την πραγματική χρήση αυτού στις συναλλαγές, ενώ η γραπτή αναγγελία αυτού, ή της περιέχουσας αυτόν επωνυμίας, στο οικείο εμπορικό και βιομηχανικό επιμελητήριο, σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. ν. 1089/1980 "περί εμπορικών και βιομηχανικών; επιμελητηρίων;·), έχει απλώς δηλωτική σημασία, για την κτήση δε δικαιώματος στο διακριτικό τίτλο ισχύει το ουσιαστικό σύστημα, δηλαδή το δικαίωμα αποκτάται με την πραγματική χρησιμοποίηση της σχετικής ένδειξης, που διαθέτει διακριτική δύναμη, στις εμπορικές συναλλαγές, αν όμως η σχετική ένδειξη δεν διαθέτει διακριτική δύναμη, για την προστασία, της ως διακριτικού τίτλου απαιτείται επικράτηση της στις συναλλαγές, γεγονός το οποίο συμβαίνει, όταν ένα, όχι ασήμαντο, μέρος των συναλλακτικών κύκλων εκτιμά ότι η συγκεκριμένη ένδειξη διακρίνει ορισμένη επιχείρηση ή το κατάστημα αυτής. Τα διακριτικά γνωρίσματα της επιχείρησης ή καταστήματος αυτής προστατεύονται με σκοπό την παρεμπόδιση της εκμετάλλευσης ξένης φήμης και συγχρόνως την προφύλαξη του καταναλωτικού κοινού από τον κίνδυνο σύγχυσης. Για την απόκτηση δικαιώματος στον διακριτικό τίτλο κεντρική σημασία έχει η διακριτική δύναμη της ένδειξης αυτή καθ` εαυτή, δηλαδή η πρωτοτυπία ή η ιδιορρυθμία της και η ονομαστική της ικανότητα, δηλαδή η ικανότητα της ένδειξης να αποτελεί όνομα για την επιχείρηση ή το κατάστημα. Τέτοια όμως διακριτική ικανότητα δεν έχουν ενδείξεις ως προς το είδος του παραγομένου εμπορεύματος ή της παρεχόμενης υπηρεσίας, ούτε τεχνικά στοιχεία ή επιστημονικές μέθοδοι που έχουν επιλεγεί για την κατασκευή του εμπορεύματος ή την παρεχόμενη υπηρεσία. Κίνδυνος σύγχυσης υπάρχει, όταν, λόγω της ομοιότητας δύο διακριτικών γνωρισμάτων είναι δυνατόν να προκληθεί παραπλάνηση στους συναλλακτικούς κύκλους ως προς την προέλευση των προϊόντων ή υπηρεσιών από μία συγκεκριμένη επιχείρηση, ως προς την ταυτότητα των φορέων της επιχείρησης ή της επιχείρησης ως οικονομικής οντότητας (κίνδυνος άμεσης σύγχυσης) ή ως προς την ύπαρξη οικονομικής συνεργασίας ή οργανωτικής σχέσης μεταξύ δύο επιχειρήσεων (κίνδυνος έμμεσης σύγχυσης).

Ο κίνδυνος σύγχυσης δεν αποκλείεται, όταν η χρησιμοποίηση της σχετικής ένδειξης γίνεται με μικρές παραλλαγές, ενώ δεν απαιτείται η επέλευση του, αλλά αρκεί η δυνατότητα να επέλθει, ούτε επίσης απαιτείται να συντρέχει κίνδυνος παραπλάνησης της πλειονότητας των καταναλωτών, αλλά αρκεί η ύπαρξη δυνατότητας σύγχυσης για ένα όχι εντελώς ασήμαντο τμήμα των συναλλασσομένων, αρκεί δηλαδή η παραπλάνηση να έχει έκταση εμπορικά αξιόλογη ή αισθητή (ΑΠ 1803/03, 1123/02). Το διακριτικό γνώρισμα προστατεύεται, όχι μόνο όταν με τη χρησιμοποίηση αυτού από άλλον υφίσταται κίνδυνος σύγχυσης, αλλά και όταν μολονότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, αυτό έχει αποκτήσει τέτοια φήμη στους σχετικούς συναλλακτικούς κύκλους, ως προς την ποιότητα του εμπορεύματος ή της παρεχόμενης υπηρεσίας, ώστε η χρησιμοποίηση αυτού από άλλον που παρέχει την ίδια υπηρεσία, υποδεέστερης όμως ποιότητας, δημιουργεί κίνδυνο να υποσκαφθεί η φήμη του προϊόντος ή της υπηρεσίας που παρέχει ο δικαιούχος. Περαιτέρω, ο διακριτικός τίτλος της επιχείρησης ή καταστήματος αυτής, σε αντίθεση με ότι ισχύει για το σήμα, μετά την έναρξη ισχύος του ν. 2239/1994, με το άρθρο 22 παρ. 2 του οποίου ορίζεται, ότι το δικαίωμα στο σήμα είναι μεταβιβαστό εν ζωή ή αιτία θανάτου ανεξάρτητα από τη μεταβίβαση της επιχείρησης, ακόμη και αν το σήμα αποτελείται από το όνομα φυσικού ή νομικού προσώπου, μεταβιβάζεται εν ζωή μαζί με την επιχείρηση ή το κατάστημα αυτής που διακρίνει, όχι όμως και χωρίς αυτή, διότι η άσκηση του επί του διακριτικού τίτλου δικαιώματος προϋποθέτει την εξακολούθηση λειτουργίας της αντίστοιχης επιχείρησης ή κλάδου ή καταστήματος αυτής σε ορισμένη γεωγραφική περιοχή και δεν νοείται χωρίς τη λειτουργία αυτών (ΑΠ 1483/04), τυχόν δε μεταβίβαση του διακριτικού τίτλου χωρίς την επιχείρηση, είναι δυνατό να αποτελέσει κίνδυνο σύγχυσης στους καταναλωτές σχετικά με την προέλευση του εμπορεύματος ή της παρεχόμενης υπηρεσίας από την επιχείρηση του μεταβιβάζοντος ή εκείνη του αποκτώντος. Τέλος, με το λόγο αναίρεσης από τον αριθμό 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ (παραβίαση κανόνα του ουσιαστικού δικαίου) ελέγχονται τα σφάλματα του δικαστηρίου κατά την εκτίμηση του νόμω βάσιμου της αγωγής ή των ισχυρισμών των διαδίκων, καθώς και τα νομικά σφάλματα κατά την έρευνα της ουσίας της διαφοράς. Ενώ κατά την έννοια της ΚΠολΔ 559 αριθ. 19, η απόφαση στερείται νομίμου βάσεως όταν στην ελάσσονα πρόταση της δεν αναφέρονται διόλου ή αναφέρονται ανεπαρκώς ή αντιφατικά τα πραγματικά περιστατικά, στα οποία το δικαστήριο της ουσίας στήριξε την κρίση του επί ουσιώδους για την έκβαση της δίκης ζητήματος και έτσι δεν μπορεί να ελεγχθεί αν στη συγκεκριμένη περίπτωση συνέτρεχαν οι όροι του κανόνα ουσιαστικού δικαίου που εφαρμόσθηκε ή δεν συνέτρεχαν οι όροι εκείνου που δεν εφαρμόσθηκε.

Στην προκειμένη περίπτωση όπως από την προσβαλλόμενη απόφαση του Εφετείου προκύπτει, αυτό δέχτηκε την έφεση των ήδη αναιρεσιβλήτων και αφού εξαφάνισε την εκκαλουμένη απέρριψε την αγωγή της ήδη αναιρεσείουας ως αβάσιμη, δεχόμενο, κατά την ανέλεγκτη κρίση του ως αποδειχθέντα τα εξής κρίσιμα πραγματικά περιστατικά: Οτι η ενάγουσα ΑΕ η οποία ιδρύθηκε το έτος 1997, έχει ως αντικείμενο την παροχή αισθητικών, κοσμητικών και άλλων ιατρικών υπηρεσιών, έχει δε περιλάβει στην επωνυμία της και χρησιμοποιεί ως διακριτικό τίτλο αυτής και των καταστημάτων της την ένδειξη "............", την οποία και χρησιμοποιεί στα καταστήματα της, με επιγραφή μεγάλων διαστάσεων με φόντο κόκκινου χρώματος και με αναγραφή της προαναφερόμενης ένδειξης με λευκού χρώματος γράμματα του λατινικού αλφαβήτου. Οτι από της ιδρύσεως της η ενάγουσα δραστηριοποιήθηκε έντονα στον τομέα της διαφήμισης των άνω υπηρεσιών της και εμφάνισε αλματώδη άνοδο στον κύκλο των εργασιών της, έχοντας αναπτύξει μέχρι σήμερα δίκτυο 17 συνολικώς καταστημάτων στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας (10 στην Αθήνα, 2 στη Θεσσαλονίκη, και από ένα στον Πειραιά, στην Πάτρα, στο Ηράκλειο, τα Χανιά και τη Λάρισα), όπου προσφέρει τις υπηρεσίες της με εξειδικευμένο προσωπικό, εφαρμόζοντας και την τεχνική των ακτινών "LASER" Οτι η εναγόμενη εταιρία, από της ιδρύσεως της το έτος 2001, ασκεί δραστηριότητα ομοειδή με εκείνη της ενάγουσας σε κατάστημα της στην Αθήνα, που βρίσκεται, στον πρώτο και τελευταίο όροφο της επί της Πλατείας ....... πολυκατοικίας. Την ομοειδή αυτή δραστηριότητα της ασκεί η εναγομένη με την επωνυμία "...... ΕΕ" ως διακριτικό δε τίτλο ίου καταστήματος της χρησιμοποιεί την ένδειξη "........." που είναι αποτυπωμένος σε μεγάλων διαστάσεων πινακίδα (1 Χ 15μ) σε επιφάνεια λευκού χρώματος επί της οποίας αναγράφονται με κεφαλαία λατινικά στοιχεία κόκκινου χρώματος οι άνω λεκτικές ενδείξεις, η οποία πινακίδα έχει αναρτηθεί κατά μήκος του εξώστη του έκτου ορόφου της άνω πολυκατοικίας, επί της..... . Οτι παράλληλα με την άνω πινακίδα του 6ου ορόφου η εναγομένη χρησιμοποιεί και ομοία, μικρότερων όμως διαστάσεων, που έχει τοποθετηθεί στον πρώτο όροφο της ίδιας οικοδομής, όπου και το κατάστημα αυτής. Οτι οι επιγραφές αυτές που χρησιμοποιεί η εναγομένη είχαν τοποθετηθεί εκεί (6° και 1° ορόφους) από την εταιρία με την επωνυμία ".......... ΕΕ", η οποία είχε ιδρυθεί την 20.10.1997, (πριν δηλαδή την ίδρυση της ενάγουσας και ήδη αναιρεσείουσας) είχε δε ως αντικείμενο της δραστηριότητας της το αυτό με εκείνο των ήδη διαδίκων, και χρησιμοποιούσε τους χώρους που χρησιμοποιεί ήδη η πρώτη αναιρεσίβλητη για την άσκηση αυτών, και η οποία εταιρία, χωρίς να μεταβιβάσει ή μισθώσει την επιχείρηση της, επώλησε τον εξοπλισμό του καταστήματος της στην πρώτη εναγομένη, και παραχώρησε το δικαίωμα της επί του άνω διακριτικού τίτλου, στην πρώτη εναγομένη και ήδη πρώτη αναιρεσίβλητη, η οποία έκτοτε ασκεί την προαναφερόμενη δραστηριότητα της στους χώρους αυτούς και χρησιμοποιεί τον διακριτικό τίτλο ως τίτλο του καταστήματος της. Περαιτέρω το Εφετείο δέχεται ότι η λεκτική ένδειξη "..............." που χρησιμοποιεί η εναγομένη ως διακριτικό τίτλο και η ενάγουσα με την προσθήκη της λέξης "........", σε πινακίδες διαφορετικού χρώματος, όπως παραπάνω, έχει περιγραφικό χαρακτήρα και προσδιορίζει το είδος των παρεχόμενων από αυτές υπηρεσιών και τη μέθοδο παροχής αυτών, ήτοι κλινική παροχής αισθητικών, κοσμητικών και άλλων ιατρικών υπηρεσιών, με τη χρήση ακτινών λέιζερ και ως εκ τούτου στερείται διακριτικής ικανότητας της επιχείρησης και του καταστήματός, τούτο δε αποδεικνύεται και από το ότι η φράση "............" χρησιμοποιείται ευρέως τόσο στην ημεδαπή όσο και στην αλλοδαπή, από όλες τις επιχειρήσεις εκείνες που μετέρχονται ως μέθοδο αισθητικής θεραπείας τη χρήση ακτινών λέιζερ, όπως και οι διάδικοι, όπως αποδεικνύεται από πίνακα δημοσιευμένο στην ιστιοσελίδα της Γενικής Γραμματείας του Υπουργείου Ανάπτυξης, από τον οποίο προκύπτει ότι έχουν καταχωρηθεί α) 19 ημεδαπά σήματα εταιριών αισθητικής και αδυνατίσματος (κλάση 42), β) 18 ημεδαπά σήματα (κλάσεις 3, 5, 10) που περιέχουν τη λέξη "LASER" και γ) κατάλογος 105 κοινοτικών σημάτων εταιριών παροχής υπηρεσιών αισθητικής που περιέχουν είτε ολόκληρη τη φράση "........" είτε μόνο τη λέξη LASER. Περαιτέρω το Εφετείο δέχεται ότι από τον κατά τον παραπάνω αναφερόμενο τρόπο χρησιμοποίησης του διακριτικού τίτλου (διαφορετικό χρώμα επιφάνειας πινακίδων και διαφορετικό χρώμα των γραμμάτων, καθώς και την προσθήκη της λέξης ......... στον τίτλο της ενάγουσας, δεν αποδεικνύεται ούτε απομίμηση του τίτλου αυτού από την εναγομένη, ώστε να προκύπτει κίνδυνος σύγχυσης ως προς την επιχείρηση, ούτε επίσης αποδεικνύεται κίνδυνος να υποσκαφθεί η φήμη των παρεχομένων από την ενάγουσα με τις άνω μεθόδους αισθητικών υπηρεσιών, λόγω κακής ποιότητας των παρεχομένων από την εναγομένη ιδίων υπηρεσιών.

Με βάση τις παραδοχές αυτές το Εφετείο δέχτηκε την έφεση των ήδη αναιρεσιβλήτων και αφού εξαφάνισε την απόφαση του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου απέρριψε την αγωγή της ήδη αναιρεσείουσας με την οποία αυτή ζήτησε να υποχρεωθεί η πρώτη εναγομένη, να παύσει να χρησιμοποιεί τον άνω διακριτικό τίτλο και να υποχρεωθούν επίσης οι εναγόμενοι, η δεύτερη και με προσωπική της κράτηση να της καταβάλλουν εις ολόκληρο το ζητούμενο με αυτή ποσό αποζημίωσης και χρηματικής ικανοποίησης. Ετσι που έκρινε το Εφετείο, με επάλληλες, πλήρεις, σαφείς και χωρίς αντιφάσεις αιτιολογίες δεν παραβίασε τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 1 και 13 ν. 147/14, 8 ν. 1089/80 σε συνδυασμό και με τα άρθρα 57-59 ΑΚ, δεχόμενο κυρίως, ότι οι ως άνω ενδείξεις που χρησιμοποιεί η ενάγουσα ως πινακίδες των καταστημάτων της, και οι οποίες περιέχονται και στην επωνυμία της, είναι περιγραφικός των χρησιμοποιουμένων μέσων για την παροχή των υπηρεσιών της (ακτίνες λέιζερ για παροχή αισθητικών και καλλωπιστικών υπηρεσιών), που χρησιμοποιούνται για την παροχή των ιδίων υπηρεσιών και από πολλές άλλες ομοειδείς επιχειρήσεις, στην ημεδαπή και την αλλοδαπή, όπως εκείνη της εναγομένης, και ως εκ τούτου στερούνται διακριτικής ικανότητας της επιχείρησης και των καταστημάτων της ενάγουσας, επικουρικώς δε ότι οι χρησιμοποιούμενες από την εναγομένη στις επί του καταστήματος της πινακίδες, δεν αποτελούν απομίμηση του τίτλου που χρησιμοποιεί η ενάγουσα, λόγω εμφανούς διαφοροποίησης ως προς τον χρωματισμό και τις χρησιμοποιούμενες λέξεις, με εκείνον της ενάγουσας και δεν προκύπτει κίνδυνος σύγχυσης ως προς την επιχείρηση που παρέχει τις σχετικές υπηρεσίες, ούτε τέλος υπάρχει κίνδυνος να υποσκαφθεί η φήμη των παρεχομένων από την ενάγουσα υπηρεσιών, λόγω κακής ποιότητας των παρεχομένων από την εναγομένη ομοίων. Επομένως όσα αντίθετα υποστηρίζει η αναιρεσείουσα με τους πρώτο και δεύτερο λόγους του κυρίου δικογράφου από τους αριθμούς 1 και 19 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, είναι απορριπτέα και οι λόγοι αυτοί απορριπτέοι ως αβάσιμοι. Από την προσβαλλόμενη απόφαση του Εφετείου αδίστακτος προκύπτει, ότι αυτό δέχτηκε την έφεση των ήδη αναιρεσιβλήτων και απέρριψε την αγωγή της αναιρεσείουσας, αφού έλαβε υπόψη και τις υπ` αριθμ. ......, ...... και ...... ένορκες βεβαιώσεις μαρτύρων ενώπιον της συμβολαιογράφου Αθηνών Σοφίας Τζοίτη, τις οποίες προσκόμισε η ήδη αναιρεσείουσα, και οι οποίες ρητώς μνημονεύονται στην προσβαλλόμενη, οι δε περιλαμβανόμενες σ` αυτές καταθέσεις αξιολογούνται μαζί με τα λοιπά αποδεικτικά μέσα, καθώς και όλα τα νομίμως προσκομιζόμενα από τους διαδίκους έγγραφα, μεταξύ των οποίων και οι από 15.10.2003 εξώδικες δηλώσεις της ....... Επομένως ο μοναδικός πρόσθετος λόγος από το άρθρο 559 αρ. 11 ΚΠολΔ είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ: Απορρίπτει την από 27.12.2006 αίτηση και τους από 30.11.2007 προσθέτους λόγους της εταιρίας με την επωνυμία "..........." για αναίρεση της υπ` αριθμ. 5.121/2006 απόφασης του Εφετείου Αθηνών. Και Καταδικάζει την αναιρεσείουσα στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσιβλήτων από ευρώ 1.800. (Επικυρώνει την υπ΄ αριθμ. 5.121/2006 απόφαση του Εφετείου Αθηνών).

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα