Ανώνυμη εταιρεία. Εκλογή του Δ.Σ. με απόφαση της Γ.Σ. Απαιτείται πλειοψηφία θετικών ψήφων. Πότε παραμένουν τα προηγούμενα μέλη και πότε διορίζεται προσωρινή διοίκηση (Εφετείο Αθηνών, αριθμός απόφασης 4765/2010)

Περίληψη: Ανώνυμη εταιρεία. Εκλογή του Δ.Σ. με απόφαση της Γ.Σ. Απαιτείται πλειοψηφία θετικών ψήφων. Πότε παραμένουν τα προηγούμενα μέλη και πότε διορίζεται προσωρινή διοίκηση. Αποφάσεις της Γ.Σ. Διάκριση αυτών σε άκυρες, ακυρώσιμες ή ανυπόστατες. Η παραβίαση των διατάξεων περί πλειοψηφία καθιστά την απόφαση ακυρώσιμη. Δημοσιότητα των πράξεων της Α.Ε. Εχει βεβαιωτικό χαρακτήρα και δεν θεραπεύει τυχόν ελαττώματα (της εκλογής των μελών του Δ.Σ.). εν προκειμένω. Πότε ολοκληρώνεται η εκλογή. Παρεμπίπτων έλεγχος από το ΜΠρ που εξετάζει το διορισμό μελών του Δ.Σ., να κρίνει και τη νομιμότητα της απόφασης της Γ.Σ.

[...] Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 33 και 34 παρ. 1 περ. β` του ΚΝ 2190/1920 η γενική συνέλευση των μετόχων είναι το ανώτατο όργανο της εταιρίας, και δικαιούται να αποφασίζει περί πάσης εταιρικής υποθέσεως των αποφάσεων αυτής υποχρεουσών και απόντες ή διαφωνούντες μετόχους, είναι δε η μόνη αρμόδια να αποφασίζει περί της εκλογής των μελών του διοικητικού συμβουλίου και των ελεγκτών. Κατά δε τις διατάξεις των άρθρων 31 παρ. 1 και 32 ιδίου Νόμου οι αποφάσεις της γενικής συνελεύσεως λαμβάνονται κατ` απόλυτη πλειοψηφία των εν εαυτή εκπροσωπουμένων ψήφων και καταχωρίζονται περιληπτικώς σε ειδικό βιβλίο. Ως απόφαση νοείται η έκφραση της Βουλήσεως του νομικού προσώπου προς τον σκοπό παραγωγής εννόμων αποτελεσμάτων, είναι δε αδιάφορο εάν η αυτή διατυπώνεται θετικώς ή αρνητικώς ως απόρριψη προτάσεως (Κ. Καραβάς, Εγχειρίδιον θεωρητικόν και πρακτικόν περί Ανωνύμων Εταιριών, τόμος Β`, Αθήνα 1938 παρ. 1101,1. Πασσιάς, Το Δίκαιον της ανωνύμου εταιρίας, τόμος δεύτερος, Αθήνα 1969, παρ. 455, 459). Επομένως, όταν η γενική συνέλευση κληθεί να λάβει απόφαση επί κάποιας προτάσεως, διενεργείται για τον λόγο αυτό ψηφοφορία των μετόχων και εφόσον δεν σχηματίζεται η προβλεπόμενη νόμιμη ή καταστατική πλειοψηφία επί της προτάσεως, όπως συμβαίνει στην περίπτωση κατά την οποία οι ψήφοι διχάζονται και η πρόταση συγκεντρώνει θετικές υπέρ αυτής το ήμισυ των εκπροσωπούμενων ψήφων και αρνητικές κατά αυτής το υπόλοιπο ήμισυ των εκπροσωπουμένων ψήφων, η πρόταση θεωρείται ότι απερρίφθη και δεν λαμβάνεται απόφαση που να παράγει διαφορετικά έννομα αποτελέσματα, του νομικού καθεστώτος παραμένοντος αμεταβλήτου (Εφθεσ 2070/1999 Αρμ 2000,1497, Κ. Kαραβάς, ό.π., σελ. 1061, Ι. Πασσιάς, ό.π., σελ. 434, Λ.Ν. Γεωργακόπουλος Εγχειρίδιο Εμπορικού Δικαίου, τόμος 1 - τεύχος 2, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα 1985 στη σελ. 242, Β.Γ. Αντωνόπουλος, Δίκαιο ΑΕ και ΕΠΕ, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα 2009, στην παρ. 29 πλαγιαριθμ. 46 επ.).

Ειδικότερα, δε, στην περίπτωση ισοψίας επί προτάσεως εκλογής μελών- διοικητικού συμβουλίου, δεν λαμβάνεται θετική απόφαση εκλογής με συνέπεια να παρίσταται ανάγκη για το διορισμό προσωρινής διοικήσεως από το δικαστήριο (Εφθεσ 2070/1999, ό.π., Ι. Πασσιάς, ό.π., σελ. 434). Σε κάθε περίπτωση το δικαστήριο, από το οποίο ζητείται ο διορισμός διοικητικού συμβουλίου, έχει την εξουσία να εξετάσει παρεμπιπτόντως το κύρος της αποφάσεως της γενικής συνελεύσεως περί εκλογής του τυχόν υφισταμένου (ΜΠρΑΘ 309/2003 ΔΕΕ 2003,301). Περαιτέρω, σύμφωνα με τις διατάξεις της πρώτης, της τρίτης και της εβδόμης παραγράφου του άρθρου 35α` του ΚΝ 2190/1920, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 42 Ν 3604/2007, με την επιφύλαξη των άρθρων 35Β και 35γ, απόφαση της γενικής συνελεύσεως, που λήφθηκε με τρόπο που δεν είναι σύμφωνος με το νόμο ή το καταστατικό, καθώς και απόφαση που έλαβε μη νομίμως συγκληθείσα ή συγκροτηθείσα γενική συνέλευση, ακυρώνεται από το δικαστήριο, κατόπιν ασκήσεως αγωγής ακυρώσεως της αποφάσεως εντός αποσβεστικής προθεσμίας τριών (3) μηνών από την υποβολή του σχετικού πρακτικού στην αρμόδια αρχή ή, εάν η απόφαση υποβάλλεται σε δημοσιότητα, από την καταχώριση της στο μητρώο. Κατά δε τη διάταξη της πέμπτης παραγράφου του ιδίου άρθρου η απόφαση της γενικής συνελεύσεως δεν μπορεί να ακυρωθεί εξαιτίας, μεταξύ άλλων: «β) ακυρότητας ή ακυρωσίας επί μέρους ψήφων, εκτός εάν οι ψήφοι αυτές ήταν αποφασιστικές για την επίτευξη πλειοψηφίας». Σύμφωνα με τις διατάξεις της πρώτης, τέταρτης και της πέμπτης παραγράφου του άρθρου 356 του ΚΝ 2190/1920, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 43 Ν 3604/2007, η ακυρότητα αποφάσεως γενικής συνελεύσεως μετόχων ανώνυμης εταιρίας, η οποία ακυρότητα υφίσταται σε περίπτωση που δεν υπήρξε σύγκληση της γενικής συνελεύσεως ή το περιεχόμενο της αποφάσεως της είναι αντίθετο στον νόμο ή το καταστατικό, μπορεί να προβληθεί από κάθε πρόσωπο που έχει έννομο συμφέρον, εντός προθεσμίας ενός (1) έτους από την υποβολή του σχετικού πρακτικού στην αρμόδια αρχή ή, εάν η απόφαση υποβάλλεται σε δημοσιότητα, από την καταχώρηση της στο μητρώο, ενώ η προβολή της ακυρότητας δεν υπόκειται σε προθεσμία, εφόσον με τροποποίηση του καταστατικού ο σκοπό της εταιρίας καθίσταται παράνομος ή αντικείμενος στη δημόσια τάξη, καθώς και όταν από την απόφαση προκύπτει διαρκής παραβίαση διατάξεων αναγκαστικού δικαίου. Το δικαστήριο δύναται και αυτεπαγγέλτως να λάβει υπόψη του την ακυρότητα αυτή υπό τις ίδιες προϋποθέσεις.

Οι ανωτέρω διατάξεις δεν εφαρμόζονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 35γ ΚΝ 2190/1920, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 44 Ν 3604/2007, στις ανυπόστατες αποφάσεις, ήτοι στις αποφάσεις που λαμβάνονται με τις ψήφους προσώπων τα οποία δεν είχαν μετοχική ιδιότητα ή είχαν αρυσθεί το δικαίωμα ψήφου από πρόσωπα που είχαν μετοχική ιδιότητα. Από τις ανωτέρω διατάξεις των άρθρων 35α, 35Β και 35γ, όπως αυτές ισχύουν μετά την αντικατάσταση με τα άρθρα 42-44 Ν 3604/2007, αναμορφώθηκε το καθεστώς της ακυρότητας, της ακυρωσίας και του ανυπόστατου των αποφάσεων της γενικής συνελεύσεως των μετόχων ανώνυμης εταιρίας [άρθρο 42 Αιτιολογικής Εκθέσεως στο σχέδιο νόμου «Αναμόρφωση και τροποποίηση του κωδικοποιημένου νόμου 2190/1920 Περί ανωνύμων εταιριών - Ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο των Οδηγιών α) 2006/68/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Σεπτεμβρίου 2006 και β) 2003/58/ ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 15ης Ιουλίου 2003»] με τον επαναπροσδιορισμό των ελαττωμάτων που επιφέρουν την ακυρότητα της αποφάσεως ή την ακυρωσία αυτής. Έτσι, σύμφωνα με την κατά τα ανωτέρω νέα διάταξη του άρθρου 35α του ΚΝ 2190/1920 η ακυρωσία επιφυλάσσεται στις αποφάσεις που έχουν ληφθεί κατά τρόπο που δεν είναι σύμφωνος με το νόμο ή το καταστατικό ή από γενική συνέλευση που δεν είχε νόμιμα συγκληθεί ή συγκροτηθεί. Ακυρώσιμη, επομένως, είναι κατ` αρχήν εκείνη η απόφαση, η οποία ελήφθη κατά παράβαση των διατάξεων που αφορούν την διαδικασία λήψεως της (άρθρο 42 Αιτιολογικής Εκθέσεως). Τέτοια παράβαση συνιστά και η λήψη αποφάσεως κατά παράβαση των περί πλειοψηφίας διατάξεων του νόμου ή των σχετικών προβλέψεων του καταστατικού, όπως σαφώς συνάγεται από το νομοθετικό περιορισμό της δυνατότητας ακυρώσεως αποφάσεως, λόγω ακυρότητας ή ακυρωσίας ψήφου ή ψήφων, στις περιπτώσεις εκείνες που οι ελαττωματικές ψήφοι καθορίζουν τον σχηματισμό της πλειοψηφίας (άρθρο 35α παρ. 5). Αντιθέτως, με την κατά τα ανωτέρω νέα διάταξη του άρθρου 35Β του ΚΝ 2190/1920 ακυρότητα πάσχουν οι αποφάσεις που κατά το περιεχόμενο τους αντιτίθενται στο νόμο ή το καταστατικό, ήτοι όταν ελήφθησαν κατά παράβαση διατάξεων ουσίας (άρθρο 43 Αιτιολογικής Εκθέσεως). Με τις προεκτεθείσες νομοθετικές μεταβολές η παράβαση των περί πλειοψηφίας διατάξεων δεν καθιστά πλέον την απόφαση της γενικής συνελεύσεως άκυρη, όπως όριζε η διάταξη του άρθρου 35α παρ. 1 ΚΝ 2190/1920 ως ίσχυε πριν τροποποιηθεί με το άρθρο 42 Ν 3607/2007, ακυρότητα την οποία το δικαστήριο είχε την εξουσία, εφόσον τούτο προβαλλόταν, να λάβει υπόψη του και αυτεπαγγέλτως κατ` άρθρο 180 ΑΚ εξετάζοντας παρεπιπτόντως, σύμφωνα με το άρθρο 284 ΚΠολΔ, το κύρος της αποφάσεως της γενικής συνελεύσεως (ΑΠ Ολ 18/2001 ΕΕμπΔ 2007,74, ΕφΑΘ 1491/2007 Αρμ 2008,1057, ΕφΑΘ 1282/2007 ΕλλΔνη 2007,894, ΕφΑΘ 7894/2003 ΔΕΕ 2004,278, ΕφΑΘ 4393/1999 ΕλλΔνη 2006,903, Εφθεσ 2401/1998 Αρμ 1998,1496), αλλά ακυρώσιμη, ελάττωμα που δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη από το δικαστήριο αυτεπαγγέλτως. Η κατά τα ανωτέρω ελαττωματικότητα αποφάσεως γενικής συνελεύσεως μπορεί να προβληθεί με τις προαναφερόμενες προϋποθέσεις και στην περίπτωση κατά την οποία πρόκειται για αρνητική απόφαση αυτής, ήτοι όταν απορρίπτεται πρόταση τεθείσα σε ψηφοφορία, υπό την πρόσθετη προϋπόθεση ότι πρέπει να δικαιολογείται προς τούτο έννομο συμφέρον, μη αρκούσης μόνο της ιδιότητας του μετόχου (I. Πασσίας, ό.π., σελ. 459). Εξάλλου, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 7α παρ. 1 περ. γ` και 7Β παρ. 1 ΚΝ 2190/1920 συνάγεται ότι σε δημοσιότητα υποβάλλονται, μεταξύ άλλων πράξεων ημεδαπών ανωνύμων εταιριών, ο διορισμός και η για οποιονδήποτε λόγο παύση των προσώπων, με τα στοιχεία ταυτότητας τους, τα οποία ασκούν τη διαχείριση της εταιρίας, έχουν την εξουσία να την εκπροσωπούν από κοινού ή μεμονωμένα και είναι αρμόδια να ασκούν τον τακτικό της έλεγχο, η δε δημοσιότητα πραγματοποιείται αφενός με την καταχώριση, ύστερα από έλεγχο, των πράξεων και στοιχείων στο μητρώο ανωνύμων εταιριών, που τηρείται αρμοδίως, και αφετέρου με την δημοσίευση στο τεύχος Ανωνύμων Εταιριών και Εταιριών Περιορισμένης Ευθύνης της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, ανακοινώσεως για την καταχώριση στο οικείο μητρώο ανωνύμων εταιριών της πράξεως του διορισμού προσώπων της διοικήσεως.

Από δε τις διατάξεις των παρ. 10 και 11 του άρθρου 78 ιδίου Νόμου, όπως αυτές αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 9 παρ. 3 του Ν 3604/2007, σε συνδυασμό με τη διάταξη του άρθρου 7ε του ιδίου Νόμου συνάγεται, περαιτέρω, ότι η ανωτέρω δημοσίευση του διορισμού προσώπων διοικήσεως της εταιρίας δεν έχει συστατικό, αλλά βεβαιωτικό ή δηλωτικό χαρακτήρα, που σημαίνει ότι η εκλογή διοικήσεως στην ανώνυμη εταιρία ολοκληρώνεται με τη λήψη της περί εκλογής αποφάσεως από το αρμόδιο όργανο και την αποδοχή της, έστω και σιωπηρώς, από τους εκλεγόμενους ως μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ανώνυμης εταιρίας (ΑΠ 916/2004 Νοmos, ΑΠ 307/2003 ΕλλΔνη 2004,457, ΕφΑΘ 806/2005 ΔΕΕ 2006,390). Έκτοτε οι τρίτοι μπορούν να επικαλεσθούν κατά της ανώνυμης εταιρίας την ύπαρξη διοικήσεως, ακόμη και αν δεν τηρήθηκαν στη συνέχεια οι διατυπώσεις δημοσιότητας, η εταιρία όμως δεν μπορεί να επικαλεσθεί έναντι τρίτων την ύπαρξη διοικήσεως της μη δημοσιευμένης, εκτός αν αποδείξει ότι αυτοί γνώριζαν την εκλογή της και τη συγκρότηση της σε σώμα (ΑΠ 307/2003, ό.π., ΕφΑΘ 806/2005, ό.π.). Εξ αυτών παρέπεται ότι η τήρηση της κατά νόμο δημοσιότητας της αποφάσεως περί εκλογής μελών διοικητικού συμβουλίου δεν θεραπεύει τυχόν ελαττώματα της εκλογής τους, όπως είναι κάθε νομικός λόγος που καθιστά την εκλογή άκυρη, ανυπόστατη ή ανενεργό, απλώς τέθηκε για την προστασία των καλόπιστων τρίτων που συναλλάσσονται με την εταιρία (βλ. Αντωνόπουλο, ό.π., 28, VII, πλαγιαριθ. 52 επ., ιδίως 54-55). [...] Από το άρθρο 69 ΑΚ συνάγεται ότι για να διορισθεί από το δικαστήριο προσωρινή διοίκηση σε νομικό πρόσωπο (ιδιωτικού δικαίου) και επομένως και στις ανώνυμες εταιρίες {Μπέης, Εκούσια Δικαιοδοσία, ειδικό μέρος II Α` 1992 σελ. 546-547, ΑΠ 1688/1998 ΕλλΔνη 40,118, Εφθεσ 2401/1997 Αρμ 1998,1946, ΕφΑΘ 2424/1991 ΕλλΔνη 34,617), πρέπει να λείπουν τα πρόσωπα της τακτικής ή προσωρινής διοικήσεως. Ειδικότερα επί των ανωνύμων εταιριών συντρέχει περίπτωση διορισμού προσωρινού διοικητικού συμβουλίου και όταν το διοικητικό συμβούλιο που υπάρχει διορίσθηκε με άκυρη απόφαση της Γενικής Συνελεύσεως (ΑΠ Ολ 18/2001 ΕλλΔνη 43,76, Εφθεσ 2401/1998 ΕπισκΕΔ 1999,236). Η ακυρότητα αυτή υφίσταται αυτοδικαίως και έχει σαν συνέπεια, σύμφωνα με το άρθρο 180 ΑΚ, ότι η άκυρη απόφαση της Γενικής Συνελεύσεως θεωρείται σαν να μην έγινε δεδομένου ότι δεν εφαρμόζεται στις ΑΕ το άρθρο 101 ΑΚ (Γεωργακόπουλου, Δίκαιο Εταιριών, τομ. II, έκδοση 1974, σελ. 337 επ.. Μάρκου, ΝοΒ 1978,289, Πασσιάς, Το δίκαιο της ΑΕ, τόμος Β, έκδ. 1969, σελ. 386, Tσιριντάνης, Στοιχεία Εμπορικού Δικαίου, τεύχος Β`, Εμπορική Εταιρία, έκδ. 6η/1964, σελ. 151, ΑΠ Ολ 18/2001, αντίθετα Μπέης σε Δ 19,132 επ. ιδίως σελ. 135 υπό στοιχ. 4, 2, 6, Η. Xαρίσης - Στάμος, ΕΕμπΔ 30,581.

Το Μονομελές Πρωτοδικείο στην περίπτωση αυτή, από το οποίο ζητείται ο διορισμός ΔΣ έχει την εξουσία να εξετάσει παρεμπιπτόντως το κύρος της αποφάσεως της Γενικής Συνέλευσης περί εκλογής Διοικητικού Συμβουλίου από απόψεως τηρήσεως των διατάξεων που αφορούν τη συγκρότηση της υπό την προϋπόθεση ότι η σχετική αίτηση έχει υποβληθεί πριν περάσει η προβλεπόμενη από το άρθρο 35α παρ. 2 Ν 2190/1920 διετής αποσβεστική προθεσμία (Ε Αλεξανδρίδου, Δίκαιο Εμπορικών Εταιριών, τεύχος Β`, Κεφαλαιουχικές εταιρίες Ανώνυμη Εταιρία, έκδ. Σάκκουλα, έκδ. Β`, θεσσαλονίκη 2000 σελ. 96, ΑΠ 48/2001, Εφθεσ 2401/1998. [...]

(Απορρίπτει την έφεση.)