Πτώχευση - Διαδικασία Συνδιαλλαγής - Έργο Μεσολαβητή (Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, αριθμός απόφασης 1015/2011)

Περίληψη: Πτώχευση. Διαδικασία συνδιαλλαγής. Έργο μεσολαβητή. Τρόπος κατάρτισης συμφωνίας. Απαιτούνται συμπίπτουσες δηλώσεις βούλησης επί του ιδίου εγγράφου. Προϋποθέσεις δικαστικής επικύρωσης της συμφωνίας. Οι συμβληθέντες πιστωτές ενέχονται βάσει των όρων της συμφωνίας και πέραν του χρόνου διάρκειας της ισχύος της. Σε περίπτωση που λυθεί η συμφωνία για οποιονδήποτε λόγο, πλην της κήρυξης σε πτώχευση του οφειλέτη, οι πιστωτές εξακολουθούν να έχουν τα δικαιώματα που τους παρέχει η συμφωνία και μπορούν να προβούν σε αναγκαστική εκτέλεση βάσει της απόφασης επικύρωσης.

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 99 του ΠτΚ (Ν 3588/2007 ), κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ασκεί εμπορική δραστηριότητα, το οποίο αποδεικνύει οικονομική αδυναμία, παρούσα ή προβλέψιμη, μπορεί να ζητήσει από το πτωχευτικό δικαστήριο το άνοιγμά της διαδικασίας συνδιαλλαγής, υπό την προϋπόθεση ότι δεν βρίσκεται σε κατάσταση παύσης των πληρωμών του. Περαιτέρω, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 100 παρ. 1 του ΠτΚ, όπως τροποποιήθηκε με την διάταξη του άρθρου 34 παρ. 1α του Ν 3858/2010 , «Το πτωχευτικό δικαστήριο, εφόσον πιθανολογεί το βάσιμο της αίτησης και τη σκοπιμότητα της αιτούμενης συνδιαλλαγής, αποφασίζει το άνοιγμα της, ορίζοντας μεσολαβητή, που επιλέγει από τον κατάλογο πραγματογνωμόνων, για περίοδο όχι μεγαλύτερη των τεσσάρων (4) μηνών». Εξάλλου, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 101 παρ. 1 και 2 του ΠτΚ προβλέφθηκε: «Ο μεσολαβητής έχει ως αποστολή να επιτύχει τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών του που εκπροσωπούν τουλάχιστον την πλειοψηφία των απαιτήσεων κατ’ αυτού, όπως αυτές προκύπτουν από τα εμπορικά βιβλία του οφειλέτη, με σκοπό την άρση των οικονομικών δυσκολιών του οφειλέτη, τη συνέχιση της δραστηριότητας του και διατήρηση των θέσεων εργασίας, καθώς και να προτείνει λύσεις για τη διάσωση της επιχείρησης, ιδίως με μείωση των απαιτήσεων, παράταση του ληξιπρόθεσμου αυτών, αναδιάρθρωση της επιχείρησης, μετοχοποίηση των απαιτήσεων, εκποίηση της επιχείρησης ή κάθε άλλο πρόσφορο μέτρο». Ο μεσολαβητής δικαιούται, κατά παρέκκλιση από τις κείμενες διατάξεις, να ζητήσει και από πιστωτικά και χρηματοοικονομικά ιδρύματα κάθε πληροφορία σχετική με τη δραστηριότητα του οφειλέτη, πρόσφορη για την εκπλήρωση της αποστολής του. Ο μεσολαβητής έχει ως έργο την επιδίωξη σύναψης συμφωνίας μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών του που εκπροσωπούν τουλάχιστον την πλειοψηφία των απαιτήσεων κατ’ αυτού, όπως αυτές προκύπτουν από τα εμπορικά βιβλία του οφειλέτη, με σκοπό την άρση των οικονομικών δυσκολιών του οφειλέτη, τη συνέχιση της δραστηριότητας του και διατήρηση των θέσεων εργασίας, καθώς και να προτείνει λύσεις για τη διάσωση της επιχείρησης, ιδίως με μείωση των απαιτήσεων, παράταση του ληξιπρόθεσμου αυτών, αναδιάρθρωση της επιχείρησης, μετοχοποίηση των απαιτήσεων, εκποίηση της επιχείρησης ή κάθε άλλο πρόσφορο μέτρο (άρθρο 101 παρ. 1 του ΠτΚ). Το πλαίσιο ενεργειών του μεσολαβητή δεν είναι περιοριστικό αλλά ευρύτατου φάσματος πρωτοβουλιών, διότι μπορεί να συζητάει και να προτείνει λύσεις διατήρησης θέσεων εργασίας, διάσωσης και συνέχισης της δραστηριότητας μείωσης των απαιτήσεων, δομικές αναδιαρθρώσεις, μετοχοποιήσεις χρεών κ.λπ. Εξάλλου, στην συμφωνία μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών δεν αποκλείεται να περιληφθούν και άλλοι συναλλαγέντες με τον οφειλέτη, προμηθευτές κ.λπ. Το περιεχόμενο της συμφωνίας καθορίζεται με βάση την αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων πρέπει, όμως, να δίνει ένα τέλος ή διέξοδο στην οικονομική κρίση του οφειλέτη. Ο μεσολαβητής υπέχει υποχρέωση να υποβάλει στο δικαστήριο γνωμοδοτική έκθεση σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις (άρθρο 369 του ΚΠολΔ). Αν επιτευχθεί συμφωνία και υπογραφεί μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών που έχουν πλειοψηφία των απαιτήσεων, η συμφωνία εισάγεται στο πτωχευτικό δικαστήριο προς επικύρωση. Η αίτηση πρέπει να υποβληθεί από κοινού από τους συμβαλλομένους ή τον επιμελέστερο εξ αυτών μέσα σε ανατρεπτική προθεσμία δέκα (10) ημερών από την υπογραφή της (άρθρο 103 παρ. 1 του ΠτΚ). Η συμφωνία ως εκ της ανάγκης υπογραφής πρέπει να είναι έγγραφη δεδομένου ότι ο νόμος σε διάφορα σημεία αναφέρεται σε «υπογραφή» της συμφωνίας. Επομένως, η εν λόγω σύμβαση συνάπτεται με την θέση ιδιόχειρης υπογραφής εκάστου των συμβαλλομένων σε έγγραφο, και μάλιστα στο ίδιο έγγραφο (άρθρο 160 παρ. 2 του ΑΚ), χωρίς να είναι δυνατόν οι συμπίπτουσες δηλώσεις βουλήσεως να περιληφθούν σε χωριστά έγγραφα (Α. Γεωργιάδη, Σύντομη Ερμηνεία Αστικού Κώδικα, τόμος Ι, σελ. 294), παρά μόνο στην περίπτωση στην οποία έχουν συνταχθεί περισσότερα πρωτότυπα, οπότε για το κύρος της αρκεί η υπογραφή του κάθε μέρους στο έγγραφο που προορίζεται για το άλλο. Περαιτέρω, όπως κάθε σύμβαση και η συμφωνία συνδιαλλαγής καταρτίζεται, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 192 του ΑΚ, μόλις περιέλθει σε αυτόν που πρότεινε η δήλωση αποδοχής της προτάσεως του, ενώ εφαρμογή έχουν οι γενικές περί συνάψεως συμβάσεως διατάξεις των άρθρων 185-196 του ΑΚ. Ειδικότερα, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 185, 189, 192 και 195 του ΑΚ σαφώς προκύπτει ότι η πρόταση για την κατάρτιση συμβάσεως πρέπει να είναι πλήρης, δηλαδή να περιέχει όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για την σκοπούμενη σύμβαση, ιδιαιτέρως αφενός τα ουσιώδη στοιχεία και αφετέρου από τα επουσιώδη στοιχεία εκείνα, τα οποία ο προτείνων θεωρεί ότι πρέπει να επισημανθούν εμφατικά. Εξάλλου, από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 189, 191 εδ. α΄ και 195 του ΑΚ προκύπτει ότι η αποδοχή της πρότασης για την σύναψη συμβάσεως πρέπει να είναι σύμφωνη με το περιεχόμενο της πρότασης χωρίς επιφύλαξη ή τροποποίηση, να ακολουθεί την πρόταση και να περιέλθει σε αυτόν που πρότεινε με αφετηρία τον χρόνο της προτάσεως μέσα στην προθεσμία που ετάχθη με αυτήν ή με άλλον τρόπο γραπτώς ή προφορικώς ή, αν δεν τάχθηκε προθεσμία, έως την στιγμή που κατά τις περιστάσεις εκάστης περιπτώσεις απαιτείται και συνακόλουθα υποχρεούται να αναμένει αυτός που πρότεινε. Περαιτέρω, από την διάταξη του άρθρου 103 του ΠτΚ, που προαναφέρθηκε, προκύπτει ότι η συμφωνία συνδιαλλαγής αποτελεί, κατά την νομική της φύση, σύμβαση συμβιβασμού, ρυθμιζόμενη κατ’ αρχήν από τις διατάξεις των άρθρων 871 επ. του ΑΚ, όπως αυτές συμπληρώνονται από εκείνες των άρθρων 361 επ. του ΑΚ και 101 του ΠτΚ, η οποία αναπτύσσει συνέπειες σε τρίτους μη συμβληθέντες. Για τον λόγο αυτό ο Πτωχευτικός Κώδικας απαιτεί την επικύρωση της εν λόγω συμφωνίας από το, κατ’ άρθρο 54 παρ. 1 του ΠτΚ, πτωχευτικό δικαστήριο, προκειμένου να επέλθουν τα αποτελέσματά της. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το πτωχευτικό δικαστήριο με σχετική του απόφαση, η οποία δημοσιεύεται στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ταμείου Νομικών, δύναται να επικυρώσει συμφωνία συνδιαλλαγής και ακολούθως να αποφανθεί για το πέρας αυτής, εφόσον κρίνει ότι αυτή εξυπηρετεί πράγματι τους στόχους της ήδη ανοιγείσας διαδικασίας και αφετέρου ότι δεν συντρέχει στην συγκεκριμένη περίπτωση κάποιος από τους προβλεπόμενους στην διάταξη του άρθρου 103 παρ. 2 του ΠτΚ λόγους, η συνδρομή των οποίων αποτελεί αρνητική ουσιαστική προϋπόθεση της επικυρώσεως και επιβάλει την απόρριψη της σχετικής αιτήσεως, όπως συνάγεται από την αδιάστικτη διατύπωση της. Μεταξύ των άλλων αυτών, η διαπίστωση της συνδρομής των οποίων έχει ως συνέπεια την ουσιαστική αβασιμότητα της αιτήσεως περί επικυρώσεως της συμφωνίας συνδιαλλαγής, καταλέγεται και ο περί καθορισμού της διάρκειας ισχύος της για χρονικό διάστημα πέραν της διετίας από την επικύρωση της (άρθρο 103 παρ. 2 περ. δ του ΠτΚ). Θα πρέπει να σημειωθεί, δε, ότι τυχόν συνομολογηθέντες διακανονισμοί εξοφλήσεως των οφειλών με δόσεις, υπερβαίνουσες χρονικώς την διάρκεια ισχύος της συμφωνίας συνδιαλλαγής (η οποία δεν μπορεί κατά τον νόμο να υπερβεί τα δύο έτη από την επικύρωσή της) δεν επιδρούν στην νομιμότητα της, επειδή η διάρκεια αυτή αφορά μόνο τους μη συμβληθέντες πιστωτές και την άσκηση των δικαιωμάτων τους (άρθρο 104 του ΠτΚ). Αντιθέτως, οι συμβληθέντες πιστωτές, δηλαδή αυτοί που υπέγραψαν την συμφωνία, ενέχονται πλέον βάσει των όρων της και πέραν του χρόνου διάρκειας της ισχύος της, δυνάμενοι να προβούν επί μη εκπληρώσεως των όρων της εκ μέρους του οφειλέτη σε αναγκαστική εκτέλεση βάσει της αποφάσεως επικυρώσεως της (άρθρο 104 παρ. 2 του ΠτΚ), με κύρια εξαίρεση την περίπτωση πτωχεύσεως του οφειλέτη. Τούτο συνάγεται εξ αντιδιαστολής από την διάταξη του άρθρου 105 παρ. 7 του ΠτΚ, κατά την οποία «... οι συμβληθέντες πιστωτές αναλαμβάνουν πλήρως τις απαιτήσεις τους με τις εξασφαλίσεις που είχαν πριν το άνοιγμα της διαδικασίας συνδιαλλαγής ...» στην περίπτωση μόνο που η λύση της συμφωνίας έχει επέλθει λόγω της κήρυξης σε πτώχευση του οφειλέτη ή υπαγωγής του σε οποιαδήποτε διαδικασία αναδιοργάνωσης ή εκκαθάρισης της περιουσίας του. Επομένως, σε κάθε άλλη περίπτωση λύσεως της συμφωνίας συνδιαλλαγής από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 105 του ΠτΚ -και αυτής που οφείλεται στην πάροδο του ορισμένου χρόνου της διάρκειάς της- οι συμβληθέντες πιστωτές δεν αναλαμβάνουν τις πριν την επικύρωση της συμφωνίας απαιτήσεις τους, αλλά εξακολουθούν να έχουν τα δικαιώματα που η ίδια η συμφωνία τους παρέχει, δυνάμενοι να προβούν επί μη εκπληρώσεως του οφειλέτη σε αναγκαστική εκτέλεση βάσει της αποφάσεως επικυρώσεως [βλ. ΕφΑθ 1851/2010 αδημοσίευτη, την οποία προσκομίζει και επικαλείται η αιτούσα, Σ. Ψυχομάνη, Ζητήματα Προθεσμιών και περιεχομένου της συμφωνίας, συνδιαλλαγής στο πτωχευτικό δίκαιο (γνωμοδότηση), ΔΕΕ 2009,398). [...] Με αυτό τον τρόπο καταρτίσθηκαν συμβάσεις μεταξύ της αιτούσης και των προαναφερθέντων πιστωτών [Αγροτική Τράπεζα, Εθνική Τράπεζα, Κ. ΑΕ, Α. Σ., Π. ΕΛΛΑΣ ΑΕ, Α. ΑΕΒΕ (επιταγές σε Εθνική), Α. ΑΕΒΕ (επιταγές σε EUROBANK), Ε. ΑΕ, C. ΑΕ, Κ. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΑΕ, Πειραιώς factoring ΑΕ και Α. Σ.], στους οποίους οφείλεται το χρηματικό ποσό των εννέα εκατομμυρίων επτακοσίων εξήντα τεσσάρων χιλιάδων εκατόν δέκα έξι ευρώ και ενενήντα έξι λεπτών (9.764.116,96), το οποίο αντιστοιχεί στο 88,42% επί του συνόλου των χρηματικών υποχρεώσεων της αιτούσης. Το υπόλοιπο μέρος των οφειλών της αιτούσης, οι οποίες αντιστοιχούν στο 11,58% επί του συνόλου των χρηματικών υποχρεώσεων της αιτούσης, αποτελούν οφειλές προς πιστωτές. Προς τους προαναφερθέντες πιστωτές δεν πιθανολογείται ότι υπήρξε κάποια πρόταση εκ μέρους του μεσολαβητή για ρύθμιση των οφειλών τους ούτε έγγραφη συμφωνία τους με τέτοιο περιεχόμενο. Επίσης, δεν πιθανολογείται ότι έχουν λάβει χώρα καταβολές και συνακόλουθα εξόφληση είτε του συνόλου των αρρύθμιστων οφειλών, οι οποίες αντιστοιχούν σε ποσοστό 11,58% επί του συνόλου των χρηματικών υποχρεώσεων της αιτούσης, είτε μέρους αυτών καθώς δεν προσκομίζεται ούτε γίνεται επίκληση σχετικών εξοφλητικών αποδείξεων. Ενόψει των ανωτέρω αναφερθέντων, αποδεικνύεται ότι επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ της αιτούσας και των προμνημονευθέντων δώδεκα (12) πιστωτών της, που διατηρούν απαιτήσεις κατ’ αυτής συνολικού ύψους εννέα εκατομμυρίων επτακοσίων εξήντα τεσσάρων χιλιάδων εκατόν δέκα έξι ευρώ και ενενήντα έξι λεπτών (9.764.116,96), που αντιστοιχούν στο 88,42% επί του συνόλου των χρηματικών υποχρεώσεων της αιτούσης. Περαιτέρω, αποδεικνύεται ότι η αιτούσα κατά τον χρόνο σύναψης των επίδικων συμφωνιών δεν ευρισκόταν σε κατάσταση παύσεως πληρωμών καθώς εξακολουθούσε την εμπορική της δραστηριότητα, ήταν και εξακολουθεί να είναι φορολογικώς και ασφαλιστικώς ενήμερη, καταβάλει τις αποδοχές των εργαζομένων της, και έχει ήδη εξοφλήσει τις οφειλές της προς μέρος των πιστωτών της (Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, «Β. H. ΑΒΕΕ», «Σ. ΑΕ»). Άλλωστε, αποδεικνύεται ότι μεταξύ της αιτούσης και της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «F. ΑΕ» καταρτίσθηκε αφενός το από 24.6.2009 προσύμφωνο πωλήσεως μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας της αιτούσης, του οποίου οι όροι τροποποιήθηκαν με το από 29.3.2010 ιδιωτικό συμφωνητικό παράτασης διάρκειας προσυμφώνου πώλησης κινητών, και αφετέρου το από 24.6.2009 ιδιωτικό συμφωνητικό αποκλειστικής εκμετάλλευσης μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας, οι όροι του οποίου τροποποιήθηκαν με το από 29.3.2010 ιδιωτικό συμφωνητικό παράτασης διάρκειας αποκλειστικής εκμετάλλευσης εγκαταστάσεων, δυνάμει των οποίων η εταιρία «F. ΑΕ» ανέλαβε την υποχρέωση απέναντι στην αιτούσα να της παρέχει 300.000 τεμάχια γόνου ιχθύων για χρονικό διάστημα 6 (έξι) ετών, αρχής γενομένης από το έτος 2010. Εξάλλου, οι όροι των ανωτέρω συμφωνιών εξασφαλίζουν την διάρκεια της επιχειρηματικής της δραστηριότητας, τουλάχιστον για το χρονικό διάστημα της συμβατικής τους ισχύος και δεν θίγουν τα συμφέροντα των πιστωτών που δεν συνεβλήθησαν δεδομένου ότι προβλέπεται η εξόφληση τους στο εγγύς μέλλον. Επομένως, ενόψει των ανωτέρω αναφερθέντων, η υπό κρίση αίτηση θα πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή και ως ουσία βάσιμη και να επικυρωθούν οι ως άνω συμφωνίες συνδιαλλαγής μεταξύ της αιτούσης και των πιστωτών της, που εκπροσωπούν το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών της, να κηρυχθεί το πέρας της διαδικασίας συνδιαλλαγής και να διαταχθεί η δημοσίευση της παρούσας αποφάσεως στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ταμείου Νομικών. (Δέχεται εν μέρει την αίτηση.)

πηγή: nbonline.gr

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα