Αποκατάσταση ηθικής βλάβης Ανώνυμης Εταιρίας (Άρειος Πάγος, αριθμός απόφασης 179/2011)

Περίληψη: Προσβολή προσωπικότητας. Αξιώσεις για παύση της προσβολής, παράλειψής της στο μέλλον και αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις περί αδικοπραξιών. Ειδικότερα η αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης. Προσβολή της τιμής και της υπόληψης προσώπου με δημοσίευμα. Αντικειμενική ευθύνη του προσβάλλοντος ως προς τις αξιώσεις της παύσης και παράλειψης της προσβολής στο μέλλον. Αναληθείς ειδήσεις. Αξίωση αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης ν.π., ειδικότερα Α.Ε. Προϋποθέσεις αυτής της αξίωσης για αποζημίωση. Απλή ή συκοφαντική δυσφήμιση α.ε. Στοιχεία της υποκειμενικής και αντικειμενικής υποστάσεως των εγκλημάτων αυτών. Προϋποθέσεις με τις οποίες αίρεται ο άδικος χαρακτήρας της απλής δυσφήμισης και στο επίπεδο της αστικής ευθύνης (εν προκειμένω δικαιολογημένο ενδιαφέρον δημοσιογράφου για την πληροφόρηση του κοινού). Αστική ευθύνη του τύπου. Αντικειμενική ευθύνη του ιδιοκτήτη εντύπου ή σταθμού για πλήρη αποζημίωση. Προσβολή της φήμης μονάδας ηλικιωμένων. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση λόγω ελλιπών ή αντιφατικών αιτιολογιών ως προς το θέμα, αν η επίμαχη εκπομπή είναι αξιόποινη ή εντάσσεται στο πλαίσιο του δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος. (Αναιρεί την υπ΄ αριθμ. 6388/2006 απόφαση ΕφΑθ).

[...] Κατά την διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 1 του ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται μόνον αν παραβιάστηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών. Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται, αν δεν εφαρμοστεί ενώ συνέτρεχαν οι πραγματικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή του, ή αν εφαρμοστεί ενώ δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και αν εφαρμοστεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε με ψευδή ερμηνεία, είτε με κακή εφαρμογή, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή (Ολ.ΑΠ 7/2006, Ολ.ΑΠ 4/2005). Κατά δε τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 19 του ΚΠολΔ, που αποτελεί κύρωση της παράβασης του άρθρου 93 παρ. 3 του Συντάγματος, ο λόγος αναίρεσης για έλλειψη νόμιμης βάσης της απόφασης, ιδρύεται όταν δεν προκύπτουν σαφώς από το αιτιολογικό τα περιστατικά που είναι αναγκαία για την κρίση του δικαστηρίου στη συγκεκριμένη περίπτωση περί της συνδρομής των νόμιμων όρων και προϋποθέσεων της διάταξης που εφαρμόστηκε ή περί της μη συνδρομής τούτων, που αποκλείει την εφαρμογή τους, καθώς και όταν η απόφαση έχει ανεπαρκείς ή αντιφατικές αιτιολογίες ως προς το νομικό χαρακτηρισμό των περιστατικών που έγιναν δεκτά και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης (Ολ.Α.Π. 30/1997 και 28/1997). Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 57 του ΑΚ, όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον, ενώ αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται, κατά δε το άρθρο 59 ΑΚ και στην περίπτωση του άρθρου 57 ΑΚ, το δικαστήριο με την απόφασή του, ύστερα από αίτηση που έχει προσβληθεί και αφού έχει λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί. Η ικανοποίηση συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα, σε οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις. Με τις διατάξεις αυτές καθιερώνεται αντικειμενική ευθύνη του προσβάλλοντος ως προς την άρση της προσβολής, ενώ για την αξίωση αποζημίωσης και χρηματικής ικανοποίησης απαιτείται η παράνομη προσβολή να είναι και υπαίτια. Τέτοιο προστατευόμενο έννομο αγαθό είναι και η τιμή και η υπόληψη κάθε ανθρώπου. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 914 ΑΚ, όποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει, κατά δε το άρθρο 920 ΑΚ, όποιος, γνωρίζοντας ή υπαίτια αγνοώντας, υποστηρίζει ή διαδίδει αναληθείς ειδήσεις που εκθέτουν σε κίνδυνο την πίστη, το επάγγελμα ή το μέλλον άλλου, έχει την υποχρέωση να τον αποζημιώσει, ενώ κατά το άρθρο 932 ΑΚ, σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη, κατά την κρίση του, χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Ο παθών, και επί της αδικοπραξίας του άρθρου 920 του ΑΚ, δικαιούται να ζητήσει χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη από αναληθείς ειδήσεις (ΑΠ 408/2007). Αποκατάσταση της ηθικής βλάβης μπορούν να ζητήσουν και τα νομικά πρόσωπα και εν προκειμένω και οι ανώνυμες εταιρείες, αν με την εις βάρος τους αδικοπραξία προσβλήθηκε η εμπορική τους πίστη, η επαγγελματική τους υπόληψη και γενικά το εμπορικό τους μέλλον (ΑΠ 387/2005 και 6/2004). Για να γεννηθεί η αξίωση από την προσβολή της προσωπικότητας κατά τις διατάξεις των άρθρων 57, 59, 914, 920 και 932 του ΑΚ, θα πρέπει η προσβολή να είναι παράνομη, να αντίκειται δηλαδή σε διάταξη που απαγόρευε συγκεκριμένη έκφανση αυτής, είναι δε αδιάφορο, σε ποιο τμήμα του δικαίου βρίσκεται η διάταξη που απαγορεύει την προσβολή. Έτσι, η προσβολή μπορεί να προέλθει και από ποινικά κολάσιμη πράξη, όπως η εξύβριση, η απλή και συκοφαντική δυσφήμηση και η δυσφήμηση ανώνυμης εταιρείας. Ειδικότερα, σύμφωνα με την ΠΚ 361 παρ. 1 "όποιος, εκτός από τις περιπτώσεις της δυσφήμησης (άρθρα 362 και 363) προσβάλλει την τιμή άλλου με λόγο ή με έργο ή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, τιμωρείται ...", με την ΠΚ 362 "όποιος με οποιονδήποτε τρόπο ενώπιον τρίτου ισχυρίζεται ή διαδίδει για κάποιον άλλον γεγονός που μπορεί να βλάψει την τιμή ή την υπόληψή του τιμωρείται ...", και με την ΠΚ 363 "αν στην περίπτωση του άρθρου 362, το γεγονός είναι ψευδές και ο υπαίτιος γνώριζε ότι αυτό είναι ψευδές τιμωρείται ...". Εξάλλου, με την διάταξη του άρθρου 364 παρ. 1 και 3 ΠΚ θεσπίζεται ως ιδιαίτερο έγκλημα η απλή ή συκοφαντική δυσφήμηση ανώνυμης εταιρείας που προστατεύει την οικονομική πίστη και εμπιστοσύνη της. Ειδικότερα, από τις αμέσως ανωτέρω διατάξεις των άρθρων 362, 363 και 364 του ΠΚ, προκύπτει ότι για την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης Ανώνυμης Εταιρείας απαιτείται: α) ισχυρισμός ή διάδοση γεγονότος ενώπιον τρίτου σε βάρος ορισμένης ανώνυμης εταιρείας, β) το γεγονός να είναι δυνατόν να βλάψει την εμπιστοσύνη του κοινού στην εταιρεία και στις επιχειρήσεις της και να αφορά είτε στις επιχειρήσεις ή στην οικονομική κατάσταση ή γενικά στις εργασίες της εταιρείας είτε στα πρόσωπα που την διοικούν ή την διευθύνουν και γ) να είναι ψευδές και ο υπαίτιος να γνώριζε ότι αυτό είναι ψευδές. Ως ισχυρισμός θεωρείται η ανακοίνωση προερχομένη ή εξ ιδίας πεποιθήσεως ή γνώμης ή εκ μεταδόσεως από τρίτο πρόσωπο. Αντίθετα, διάδοση υφίσταται, όταν λαμβάνει χώρα μετάδοσή της από άλλον, γενομένης ανακοινώσεως. Ο ισχυρισμός ή η διάδοση επιβάλλεται να γίνεται ενώπιον τρίτου. Αυτό το οποίο αξιολογείται είναι το γεγονός, δηλαδή οποιοδήποτε συμβάν του εξωτερικού κόσμου, αναγόμενο στο παρόν ή παρελθόν, υποπίπτον στις αισθήσεις και δυνάμενο να αποδειχθεί, αντίκειται δε προς την ηθική και ευπρέπεια. Αντικείμενο προσβολής είναι και η υπόληψη του νομικού προσώπου, το οποίο είναι μέλος μιας οργανωμένης οικονομίας και κινείται στα πλαίσια της συναλλακτικής ευθύτητας, εκδηλώνεται δε με πράξεις ή παραλείψεις. Δεν αποκλείεται στην έννοια του γεγονότος να υπαχθούν η έκφραση γνώμης ή αξιολογικής κρίσης, ακόμη δε και χαρακτηρισμός οσάκις αμέσως ή εμμέσως υποκρύπτονται συμβάντα και αντικειμενικά εκδηλωτικά στοιχεία, τα οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση συνιστούν προσβολή της νομικής προσωπικότητας, με την έννοια που προαναφέρθηκε, δηλαδή μόνον όταν συνδέονται και σχετίζονται με το γεγονός κατά τέτοιον τρόπο, ώστε ουσιαστικώς να προσδιορίζουν την ποσοτική και ποιοτική του βαρύτητα, άλλως μπορεί να αποτελούν εξύβριση κατά την ΠΚ 361. Τέλος, κατά το άρθρο 367 παρ. 1 περ. α`-δ` ΠΚ, το άδικο των προβλεπομένων στα άρθρα 361 επ. του ιδίου Κώδικα πράξεων, στις οποίες περιλαμβάνεται και εκείνη του άρθρου 364 του ΠΚ, δηλαδή της απλής δυσφήμησης (όχι και της συκοφαντικής) ανώνυμης εταιρείας αίρεται, μεταξύ των άλλων περιπτώσεων που προβλέπονται στο άρθρο αυτό, και όταν πρόκειται για εκδηλώσεις που γίνονται για την εκτέλεση νομίμων καθηκόντων, την άσκηση νόμιμης εξουσίας ή για την διαφύλαξη (προστασία) δικαιώματος ή από άλλο δικαιολογημένο ενδιαφέρον ή σε ανάλογες περιπτώσεις (περ. γ` και δ`). Η τελευταία αυτή διάταξη (ΠΚ 367) για την ενότητα της έννομης τάξης εφαρμόζεται αναλογικά και στο χώρο του ιδιωτικού δικαίου, όπως αυτός οριοθετείται από τις προαναφερόμενες διατάξεις των άρθρων 57-39 και 914 επ. ΑΚ. Επομένως, αιρομένου του άδικου χαρακτήρα των προαναφερθεισών αξιόποινων πράξεων (με την επιφύλαξη, όπως κατωτέρω, της ΠΚ 367 § 2), αποκλείεται και το στοιχείο του παρανόμου της επιζήμιας συμπεριφοράς ως όρος της αντίστοιχης αδικοπραξίας του αστικού δικαίου. Έτσι, η προβολή περίπτωσης του άρθρου 367 § 1 του ΠΚ αποτελεί αυτοτελή ισχυρισμό καταλυτικό της αγωγής του προσβληθέντος από δημοσίευμα του τύπου προσώπου (ένσταση), λόγω άρσης του παρανόμου της προσβολής. Τέτοια άρση του άδικου της πράξης καθιερώνεται και με την διάταξη του άρθρου 364 παρ. 2 του ΠΚ. Δικαιολογημένο ενδιαφέρον, που πηγάζει από την συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία και την κοινωνική αποστολή του` τύπου (άρθρο 14 §§ 1-2 του Συντάγματος και άρθρο 10 § 1 εδ. α` και β` της ΕΣΔΑ), έχουν και τα πρόσωπα που συνδέονται με τη λειτουργία του, για τη δημοσίευση και προβολή - δημοσιοποίηση ειδήσεων και σχολίων σχετικών με τις πράξεις και τη συμπεριφορά φυσικών ή νομικών προσώπων ή ομάδων προσώπων, που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το κοινωνικό σύνολο. Γι` αυτό, μπορούν να δημοσιευθούν ειδήσεις και σχόλια για τη σχετική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και με οξεία ακόμη κριτική ή δυσμενείς χαρακτηρισμούς σε βάρος φυσικού ή νομικού προσώπου ατομικά. Όμως, ο άδικος χαρακτήρας του δημοσιεύματος, ως προς τις εξυβριστικές ή δυσφημιστικές εκφράσεις που περιέχει, δεν αίρεται, λόγω δικαιολογημένου ενδιαφέροντος κλπ, και συνεπώς παραμένει η ποινική ευθύνη των κατά το νόμο υπευθύνων, άρα και η υποχρέωσή τους προς αποζημίωση κατά το αστικό δίκαιο, όταν συντρέχει μία από τις περιπτώσεις της ΠΚ 367 § 2, δηλαδή, όταν οι επίμαχες κρίσεις περιέχουν τα συστατικά στοιχεία του αδικήματος της συκοφαντικής δυσφήμησης των άρθρων 363-362 ΠΚ, ή όταν από τον τρόπο εκδήλωσης, ή από τις περιστάσεις υπό τις οποίες τελέστηκε η πράξη προκύπτει σκοπός εξύβρισης, δηλαδή πρόθεση που κατευθύνεται ειδικά στην προσβολή της τιμής του άλλου. Η προβολή δε από τον προσβληθέντα ισχυρισμού από την ΠΚ 367 §2 αποτελεί αντένσταση κατά της εκ της ΠΚ 367 § 1 ένστασης. Τέτοιος τρόπος για την απόδειξη του σκοπού εξύβρισης συντρέχει ιδίως όταν αυτός δεν είναι αντικειμενικά αναγκαίος για την απόδοση της σκέψεως εκείνου που φέρεται ότι ενεργεί από δικαιολογημένο ενδιαφέρον, ο οποίος παρά ταύτα χρησιμοποίησε τον τρόπο αυτόν για να προσβάλλει την τιμή του άλλου (ΑΠ 1897/2006, 1573/2005, 346/2004). Το ζήτημα εάν οι εκδηλώσεις, που προαναφέρθηκαν, ήταν πρόσφορες και αναγκαίες αντικειμενικά για τη διαφύλαξη του δικαιώματος του εναγομένου και περί του κατά πόσον οι εκδηλώσεις αυτές υπερέβησαν τελικά το αναγκαίο μέτρο για τη διαφύλαξη του ίδιου δικαιώματος, αποτελεί νομική έννοια υποκείμενη στον έλεγχο του Αρείου Πάγου (ΑΠ 1030/2009). Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 914, 919 και 920 του ΑΚ καθόλου δεν συνάγεται ότι αποκλείεται ευθύνη του ιδιοκτήτη του εντύπου ή του συντάκτη δημοσιεύματος προς αποζημίωση ή χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη, σε περίπτωση που σε δημοσίευμα ή τηλεοπτική εκπομπή παραλείπονται στοιχεία, και από την αντίστοιχη παράλειψη προξενείται η προσβολή της υπόληψης άλλου (ΑΠ 6/2004). Εξάλλου, ο δημοσιογράφος οφείλει να εξακριβώνει πριν από τη δημοσίευση την αλήθεια των όλων δυσφημιστικών γεγονότων, χωρίς να μπορεί να θεωρηθεί, σε αντίθετη περίπτωση, ότι η παράδοση σε δημόσια ανυποληψία του δυσφημούμενου προσώπου τελεί σε αναλογία με την κοινωνική αποστολή του τύπου για ενημέρωση του κοινού, ή ότι αποτελεί αυτή το επιβεβλημένο μέσον άσκησης του έργου της ενημέρωσης, εάν δε συντρέχει τέτοια περίπτωση, ο άδικος χαρακτήρας της πράξης του δημοσιογράφου δεν αίρεται (ΑΠ 576/2006). Τέλος, κατά την παράγραφο 1 του μόνου άρθρου του Ν. 1178/1981 "περί αστικής ευθύνης του τύπου και άλλων τινών διατάξεων", ο ιδιοκτήτης κάθε εντύπου υποχρεούται σε πλήρη αποζημίωση για την παράνομη περιουσιακή ζημία, καθώς και σε χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που προξενήθηκαν υπαίτια με δημοσίευμα, το οποίο θίγει την τιμή ή την υπόληψη οποιουδήποτε ατόμου, έστω και αν η υπαιτιότητα κατά το άρθρο 914 ΑΚ, ή η πρόθεση κατά το άρθρο 919 ΑΚ και η γνώση ή υπαίτια άγνοια κατά το άρθρο 920 του ίδιου Κώδικα συντρέχει στον συντάκτη του δημοσιεύματος, ή, αν αυτός είναι άγνωστος, στον εκδότη ή στον νόμιμο εκπρόσωπο ή στον διευθυντή συντάξεως του εντύπου. Με τη διάταξη αυτή ρυθμίζεται αυτοτελώς η αστική ευθύνη του ιδιοκτήτη κάθε εντύπου για δημοσίευμα που θίγει την τιμή ή την υπόληψη οποιοδήποτε ατόμου. Η ευθύνη αυτή επιτάθηκε, διότι έγινε αντικειμενική και επιπλέον στην παράγραφο 2 του παραπάνω άρθρου, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 4 του άρθρου μόνου του Νόμου 2243/1994, ορίστηκαν τα αναφερόμενα όρια της οφειλόμενης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης του αδικηθέντος. Προϋπόθεση βέβαια της ως άνω αντικειμενικής ευθύνης του ιδιοκτήτη κάθε εντύπου είναι η συνδρομή υπαιτιότητας στο πρόσωπο του συντάκτη του επιλήψιμου δημοσιεύματος ή, αν αυτός (συντάκτης) είναι άγνωστος, στο πρόσωπο του εκδότη ή του διευθυντή συντάξεως του εντύπου. Περαιτέρω, η ίδια ως άνω αντικειμενική ευθύνη καθιερώνεται με την πιο πάνω διάταξη, όπως αυτή συμπληρώθηκε με το άρθρο 4 παρ. 10 του Ν. 2328/1995 "νομικό καθεστώς της ιδιωτικής τηλεόρασης και της τοπικής ραδιοφωνίας, ρύθμιση θεμάτων της τηλεοπτικής αγοράς και άλλες διατάξεις" και για τον ιδιοκτήτη τηλεοπτικού ή ραδιοφωνικού σταθμού, ο οποίος υποχρεούται σε πλήρη αποζημίωση για την παράνομη περιουσιακή ζημία, καθώς και σε χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης που προξένησαν υπαίτια, με δημοσίευμα το οποίο θίγει την τιμή και την υπόληψη του ατόμου, έστω και αν η κατά το άρθρο 914 υπαιτιότητα, ή η κατά το άρθρο 919 πρόθεση και η κατά το άρθρο 920 ΑΚ γνώση ή υπαίτια άγνοια συντρέχει στον συντάκτη (παραγωγό ή δημοσιογραφικό υπεύθυνο ή δημοσιογράφο ή παρουσιαστή της εκπομπής, ανάλογα με το είδος και τη δομή της εκπομπής), ή αν αυτός είναι άγνωστος, στον εκδότη ή στον νόμιμο εκπρόσωπο της αδειούχου εταιρείας ή στον υπεύθυνο του προγράμματος και, προκειμένου για ειδησεογραφική εκπομπή, τον διευθυντή του τμήματος ειδήσεων (ΑΠ 1395/2005, 387/2005, ΑΠ 1553/2004, ΑΠ 72/2004). Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη υπ` αριθ. 6388/2006 απόφαση του Εφετείου Αθηνών έγιναν δεκτά τα ακόλουθα, κατά την ανέλεγκτη επί της ουσίας εκτίμηση των αποδείξεων: "Η εκκαλούσα - εφεσίβλητη - ενάγουσα ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία "....... ΜΟΝΑΔΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ" και το διακριτικό τίτλο "........ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ" από το έτος 1991 ασκεί επιχείρηση φύλαξης και περίθαλψης ηλικιωμένων ατόμων. Για την άσκηση της επιχείρησής της αυτής η παραπάνω εταιρεία διατηρεί επί της οδού ... αριθ. 4 στο ... διώροφο κτίριο, το οποίο είναι διαμορφωμένο σε δωμάτια με δυναμικότητα εβδομήντα (70) κλινών. Η εκκαλούσα - εφεσίβλητη - πρώτη των εναγομένων ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία "......ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ" και το διακριτικό τίτλο "......CHANNEL A.E." είναι ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού "......", που κατέχει ειδική άδεια εκπομπής για το Νομό Αττικής, τα δε τηλεοπτικά του σήματα καλύπτουν αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Την 22-9- 2003 και κατά τις βραδινές ώρες ο πιο πάνω τηλεοπτικός σταθμός μετέδωσε τη διάρκειας δύο περίπου ωρών εκπομπή με τίτλο ".........", παραγωγός και παρουσιαστής της οποίας ήταν ο εκκαλών - εφεσίβλητος - τρίτος των εναγομένων δημοσιογράφος Ν. Ε.. Θέμα της εκπομπής αυτής ήταν οι συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας στους οίκους ευγηρίας καθώς και σε συναφή ιδρύματα (κλινικές, ψυχιατρεία). Κατά την παρουσίαση του θέματος αρχικά προβλήθηκαν εικόνες από διάφορα ιδρύματα, μεταξύ των οποίων και από τη μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων ατόμων της εκκαλούσας - εφεσίβλητης - ενάγουσας, στη συνέχεια δε επακολούθησε συζήτηση υπό τη διεύθυνση του εκκαλούντος-εφεσιβλήτου - τρίτου των εναγομένων δημοσιογράφου και με προσκεκλημένους ιατρούς, ψυχολόγους, ηθοποιούς και διάφορα πολιτικά πρόσωπα. Η εικόνα που προβλήθηκε από τον οίκο ευγηρίας της πρώτης αφορούσε σε δωμάτιο στο οποίο διέμενε ένα μη αυτοεξυπηρετούμενο μεγάλης ηλικίας άτομο και η κατάσταση σ` αυτό από πλευράς καθαριότητας και υγιεινής ήταν απαράδεκτη. Συγκεκριμένα, ο εν λόγω ηλικιωμένος παρουσιάστηκε ξαπλωμένος στο κρεβάτι του και σκεπασμένος με λερωμένα σεντόνια, ενώ δίπλα στο κρεβάτι και πάνω στο κομοδίνο του βρίσκονταν ένα άλλο ακάθαρτο σεντόνι, επί του οποίου είχε εναποτεθεί ένα ποτήρι με νερό, κάτω δε στο δάπεδο ήταν πεταμένη μία λερωμένη πάνα. Εξάλλου, πριν την προβολή της πιο πάνω εικόνας ο εκκαλών-εφεσίβλητος - τρίτος των εναγομένων δημοσιογράφος, κάνοντας μία εισαγωγή και απευθυνόμενος προς τους τηλεθεατές, ανέφερε κατά λέξη τα εξής: "... Αυτό που θα δείτε είναι σε μία κλινική ιδιωτική. Είναι μία κλινική γηροκομείο, ψυχιατρείο, πολλά μαζί ... τα οποία κανείς πληρώνει ... Παρακολουθείστε ...". Ακολουθεί η παρουσίαση του ρεπορτάζ με την προβολή της παραπάνω βιντεοσκοπημένης εικόνας από τον οίκο ευγηρίας "......Α.Ε.", ενώ ταυτόχρονα ακούγεται η φωνή της δημοσιογράφου Σ. Κ. (μη διαδίκου), που έχει επιμεληθεί το θέμα, να λέει "... Μία αποθήκη ανθρώπων ανοίγει διάπλατα τις πόρτες της. Όπως αναγράφει η ταμπέλα αυτού του οίκου ευγηρίας πρόκειται για μια πρότυπη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων, που θα δείτε σε αυτό το ρεπορτάζ. Σε αυτό το δωμάτιο μπήκαμε. Όπως αντιλαμβάνεστε, ο ηλικιωμένος δεν αντιλαμβάνεται την παρουσία μας. Όπως βλέπετε, βρίσκεται εκεί κατάκοιτος, ανήμπορος να αυτοεξυπηρετηθεί, αλλά και ξεχασμένος από εκείνους που θα έπρεπε να τον φροντίζουν. Παρατηρείστε τώρα το σεντόνι του. Το χρώμα του, από λευκό που ήταν κάποτε, έχει γίνει μαύρο. Οι ακαθαρσίες πάνω του μαρτυρούν ότι έχει να περάσει πάρα πολλές ημέρες νοσοκόμα για να τον αλλάξει. Ακριβώς δίπλα, μία δεύτερη φοβερή έκπληξη που και μόνο για να την αντικρίσεις χρειάζεται πολύ γερό στομάχι. Μία χρησιμοποιημένη, λερωμένη πάνα, πεταμένη στο πάτωμα ακριβώς δίπλα στο προσκέφαλο του γέροντα. Ποιος ξέρει για πόσες ημέρες μόνος. Ακούστε τώρα, πώς αντιλαμβάνεται η υπεύθυνη αυτού του γηροκομείου τις συνθήκες υγιεινής και το σεβασμό της αξιοπρέπειας των γερόντων". Ακούγεται η φωνή της προϊσταμένης να λέει: "Βλέπεις τώρα εδώ. Είναι ο άνθρωπός σου καθαρός, είναι ταϊσμένος. Εγώ σας είπα, κοιτάξτε και βγάλτε συμπεράσματα ..." και συνεχίζει η παραπάνω δημοσιογράφος σχολιάζοντας: "Ωστόσο, τα επιχειρήματα της προϊσταμένης δεν μπορούν να σκεπάσουν τις εικόνες ντροπής που κατέγραψε ο φακός". Η προβολή του βίντεο τελειώνει και η εικόνα επιστέφει στην αίθουσα της εκπομπής, όπου εμφανίζεται και πάλι ο εκκαλών -εφεσίβλητος - τρίτος των εναγομένων και ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος αυτού και της παραπάνω δημοσιογράφου: -Ν. Ε.: "Να δούμε την Σ." (παρουσιάζεται σε τηλεοπτικό παράθυρο η εν λόγω δημοσιογράφος). -Ν. Ε.: "Νομίζω ότι αυτό είναι στη …, για να πούμε τα πράγματα ακριβώς όπως έχουν...". -Σ.: "Να κάνω τη διόρθωση. Αυτό είναι στο …". -Ν. Ε.: "Στο …". -Σ. : "Είναι στα Νότια Προάστια. Μπορούμε να πούμε το όνομα. Τα στοιχεία είναι ... -Ν. Ε.: "Βεβαίως". -Σ.: "Πρόκειται για τον οίκο ευγηρίας ............ Για την ακρίβεια, η ταμπέλα έξω από τον οίκο λέει: Πρότυπη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων, αλλά όπως είδαμε όλοι, καθόλου πρότυπη Μονάδα ... ". -Ν. Ε.: "Εξαιρετικά πρότυπη ... Εξαιρετικά πρότυπη ... Λοιπόν". Ακόμη πρέπει να σημειωθεί ότι καθ` όλη τη διάρκεια της εκπομπής εμφανίζονταν στην οθόνη με κεφαλαία γράμματα ο τίτλος "ΠΟΣΟ ΚΟΣΤΙΖΕΙ Η ... ΝΤΡΟΠΗ". Η ενάγουσα ανώνυμη εταιρεία δεν αμφισβητεί την ακρίβεια της πραγματικής κατάστασης, που αποτυπώνεται στις παραπάνω εικόνες, την οποία προσπαθεί να αποδώσει στις κρίσεις και τα προβλήματα που δημιουργούσε το συγκεκριμένο ηλικιωμένο άτομο λόγω της γεροντικής άνοιας και των αλλεπαλλήλων εγκεφαλικών επεισοδίων, που είχε υποστεί. Περαιτέρω, η ίδια με την αγωγή της ισχυρίζεται ότι ο τρίτος των εναγομένων δημοσιογράφος με τις εκτιθέμενες αναφορές του στην πιο πάνω τηλεοπτική εκπομπή, για τις οποίες ευθύνεται αντικειμενικά και η πρώτη ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού, προέβησαν σε συκοφαντική δυσφήμηση αυτής (ενάγουσας) και διέδωσαν εν γνώσει τους σε βάρος της τις αναφερόμενες αναληθείς ειδήσεις και γεγονότα, δυσφημιστικά για την επιχείρηση και τις εργασίες της, τα οποία επιπλέον συνιστούν παράνομη και υπαίτια προσβολή της προσωπικότητάς της, καθόσον βλάπτουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εταιρεία και γενικότερα στις επιχειρήσεις της. Ειδικότερα δε, η ενάγουσα ισχυρίζεται ότι στην εν λόγω τηλεοπτική εκπομπή μεταδόθηκαν εικόνες βιντεοσκοπημένες από τον οίκο ευγηρίας που ανήκει στην ιδιοκτησία της, σκηνοθετημένες κατά τρόπον ώστε να μην αποτυπώνεται σ` αυτές η πραγματική κατάσταση, καθόσον παρουσιάστηκε η εικόνα ενός μεμονωμένου περιστατικού, με κατάλληλη μουσική επένδυση και συνοδευόμενη από τίτλους σχολιασμούς και φράσεις που δήλωναν σαφώς ότι το συγκεκριμένο γηροκομείο παραβαίνει στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, γεγονός που υποστηρίζει ότι είναι ψευδές, αφού στη μονάδα τηρούνται όλα τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας των χώρων του. Από το σύνολο των ως άνω αποδεικτικών μέσων όμως αποδείχθηκε ότι στις εικόνες που προβλήθηκαν στην παραπάνω εκπομπή και αφορούσαν στον οίκο ευγηρίας αυτής δεν υπήρχε καμία παραποίηση υλικού και αυτές ανταποκρίνονταν πλήρως στην πράγματι απαράδεκτη κατάσταση του συγκεκριμένου δωματίου και η οποία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από την κατάσταση της υγείας του ηλικιωμένου ασθενούς, αφού είναι φανερή η έλλειψη φροντίδας αυτού για αρκετό χρόνο. Εξάλλου, οι πιο πάνω περιορισμένοι χαρακτηρισμοί εκ μέρους του τρίτου των εναγομένων δημοσιογράφου για τον οίκο ευγηρίας της ενάγουσας είχαν ως αφορμή την ως άνω κατάσταση του συγκεκριμένου δωματίου, δεδομένου ότι δεν ήταν δυνατόν αυτός να έχει πλήρη εικόνα για την κατάσταση όλων των δωματίων και ως εκ τούτου δεν υπήρξε εκ μέρους του απόκρυψη της αλήθειας και εσφαλμένη ενημέρωση και πληροφόρηση του τηλεοπτικού κοινού, όπως αβάσιμα ισχυρίζεται η πρώτη. Περαιτέρω, οι χαρακτηρισμοί "κλινική, γηροκομείο" δεν είναι προσβλητικοί, δεδομένου ότι ανταποκρίνονται επακριβώς στην επαγγελματική δραστηριότητα της ενάγουσας, η οποία συνίσταται ακριβώς στη λειτουργία κλινικής περίθαλψης ηλικιωμένων ανθρώπων (οίκος ευγηρίας). Επιπλέον, ο χαρακτηρισμός "ψυχιατρείο" δεν έγινε για την επιχείρηση της ενάγουσας, αλλά αναφέρθηκε από παραδρομή με την πεποίθηση ότι θα εμφανίζονταν εικόνες από ψυχιατρείο στο .... Άλλωστε, μετά την προβολή του ρεπορτάζ που αφορούσε στην ενάγουσα, ο δημοσιογράφος προέβη σε άμεση διόρθωση της εσφαλμένης προαναγγελίας του. Με βάση αυτά τα πιο πάνω αναφερόμενα από τον εκκαλούντα - εφεσίβλητο - τρίτο των εναγομένων δημοσιογράφο Ν. Ε. στην τηλεοπτική εκπομπή αυτού στο σταθμό "...." της 22-9- 2003 ".........", που αφορούσαν στην ενάγουσα εταιρεία, ήσαν αληθή και δεν περιλαμβάνεται σ` αυτήν κανένας ισχυρισμός ή διάδοση ψευδούς γι` αυτήν γεγονότος, πρόσφορου να βλάψει τη φήμη και το κύρος της. Επιπλέον, οι πιο πάνω χαρακτηρισμοί και σχόλια είναι μεν έντονοι, πλην όμως δεν αποτελούν ανεπίτρεπτη και πέραν των επιτρεπομένων ορίων δημοσιογραφικής δεοντολογίας προσπάθεια μείωσης της προσωπικότητας της ενάγουσας, ενώ από το όλο περιεχόμενο και το ύφος της εκπομπής προκύπτει ότι με αυτήν ασκείτο θεμιτή έστω και οξεία κριτική στην ενάγουσα, όπως σε άλλους φορείς παρόμοιων ιδρυμάτων, που επιτελούσαν το τόσο σοβαρό και κοινωνικά ευαίσθητο έργο της περιθάλψεως και φροντίδας ηλικιωμένων και ασθενών ατόμων. Επίσης, η εκπομπή αυτή έγινε χωρίς σκοπό δυσφημήσεως ή εξυβρίσεως της ενάγουσας, αλλά από εύλογο και δικαιολογημένο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον του τρίτου των εναγομένων και κατ` ενάσκηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος μετάδοσης πληροφοριών δημοσίου ενδιαφέροντος και με αποκλειστικό σκοπό την ενημέρωση του κοινού του ανωτέρω τηλεοπτικού σταθμού για γεγονότα που ενδιαφέρουν το κοινωνικό σύνολο, συνιστούν δε όλα τα ως άνω αναφερθέντα δριμύ δημοσιογραφικό ύφος και όχι εξυβριστικό τρόπο εκδηλώσεως και συγχωρητώς χρησιμοποιούνται προς έλεγχο της ηθικής απαξίας ειδήσεως ή πράξεως. Με την παραπάνω δε εκπομπή, δεν παραβιάστηκε κάποια από τις διατάξεις που αναφέρονται στην αρχή της παρούσας, ώστε να δικαιολογείται η επιδίκαση στην ενάγουσα χρηματικής ικανοποίησης για ηθική βλάβη, την οποία δήθεν υπέστη απ` αυτήν (εκπομπή), η οποία αντιθέτως, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, έγινε με αποκλειστικό σκοπό την πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού, με δυσμενείς έστω έμμεσα για την ενάγουσα εκφράσεις, αλλά χωρίς παραμόρφωση του υλικού που συνιστούσε την είδηση. Έτσι, με βάση τα παραπάνω, λόγω της αλήθειας των ως άνω περιστατικών, δεν μπορεί να γίνει λόγος για συκοφαντική δυσφήμηση σε βάρος της ενάγουσας εκ μέρους του τρίτου των εναγομένων με την πιο πάνω εκπομπή. Εξάλλου, ανεξάρτητα από την αλήθεια ή μη των αναφερόμενων σ` αυτή γεγονότων, δεν μπορεί να θεμελιωθεί ούτε και η επικαλούμενη τέλεση από τον εναγόμενο αυτόν της αξιόποινης πράξης της δυσφήμησης, αφού στην περίπτωση αυτήν ο άδικος χαρακτήρας της πράξης του αίρεται κατ` εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 367 ΠΚ, καθόσον αυτή έγινε για τη διαφύλαξη (προστασία) νομίμου δικαιώματός του, χωρίς να υπερβαίνουν το προς τούτο αναγκαίο μέτρο. Επίσης, με βάση τα ως άνω εκτεθέντα, προέκυψε ότι ο πιο πάνω εναγόμενος δεν είχε σκοπό εξυβρίσεως της ενάγουσας, δηλαδή δεν προκύπτει πρόθεση αυτού που να κατευθύνεται στην προσβολή της φήμης και του κύρους της ενάγουσας. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι η προβολή των πιο πάνω εικόνων, που αφορούσαν στον οίκο ευγηρίας της τελευταίας, έγιναν μόνο μία φορά και χωρίς καμία επανάληψη, αποτελούσαν δε ένα πολύ μικρό μέρος του σχετικού θέματος από διάφορα ιδρύματα και κλινικές, ενώ σ` όλη τη διάρκεια της συζήτησης που επακολούθησε δεν έγινε καμία απολύτως αναφορά ή σχόλιο σχετικά με τη μονάδα αυτής (ενάγουσας). Έτσι, είναι φανερό ότι σκοπός της εκπομπής ήταν να προκαλέσει εποικοδομητικό δημόσιο διάλογο για την άσκηση ή μη αποτελεσματικής κρατικής εποπτείας στον τόσο ευαίσθητο κοινωνικά τομέα των συνθηκών διαβίωσης των ηλικιωμένων και ασθενών σε οίκους ευγηρίας και κλινικές, ιδιωτικές και δημόσιες, και όχι να προκαλέσει διατάραξη στο όνομα, την πίστη και την επαγγελματική φήμη της ενάγουσας. Επομένως, στην παρούσα περίπτωση δεν συντρέχουν στο πρόσωπο του εναγομένου αυτού τα ως άνω απαιτούμενα στοιχεία για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της συκοφαντικής δυσφημήσεως ή άλλης συναφούς πράξεως σε βάρος της ενάγουσας. Περαιτέρω, και αν ακόμη απαλειφθεί η ποινική πλευρά της υποθέσεως, ως γενεσιουργός λόγος της ποινικής ευθύνης του παραγωγού και παρουσιαστή της εκπομπής και επομένως υποχρέωσης και της πρώτης των εναγομένων ιδιοκτήτριας του τηλεοπτικού σταθμού προς αποζημίωση της ενάγουσας, η προς αποζημίωση της τελευταίας υποχρέωση της πρώτης (ιδιοκτήτριας) δεν μπορεί να ανακύψει ως βασιζόμενη σε ευθύνη του παραγωγού-παρουσιαστή ούτε και κατά τις διατάξεις των άρθρων 914, 919 και 920 ΑΚ. Τούτο δε διότι, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, ως προς τη διάταξη του άρθρου 914 ΑΚ, δεν αποδείχθηκε παράνομη συμπεριφορά του παραγωγού - παρουσιαστή της εκπομπής, αφού αυτό εντάσσεται στα πλαίσια της ασκήσεως του επαγγέλματός του ως δημοσιογράφου, αλλά ούτε και υπαιτιότητα με τη μορφή του δόλου ή της αμέλειας, εφόσον τα όργανα αυτών, καταβάλλοντας την απαιτούμενη από τον μέσο δημοσιογράφο επιμέλεια και προσοχή, δεν μπορούσαν να διαπιστώσουν την αλήθεια ή αναλήθεια των όσων από δημοσιογραφικό καθήκον ανέφεραν. Εξάλλου, ουδόλως αποδείχθηκε πρόθεση του εναγομένου αυτού να ζημιώσει την ενάγουσα είτε παράνομα (914 ΑΚ), είτε κατά τρόπο αντίθετο στα χρηστά ήθη (ΑΚ 919), δηλαδή ενεργώντας αντίθετα προς τις ιδέες που πρέπει να διέπουν κατά τη σύγχρονη γενική αντίληψη την κοινωνική συμπεριφορά του "χρηστώς και εμφρόνως" σκεπτόμενου ανθρώπου. Επίσης, δεν αποδείχθηκε ότι ο εναγόμενος αυτός ισχυρίστηκε ή διέδωσε αναληθείς ειδήσεις, ούτε σε κάθε περίπτωση είχε τη γνώση ή την υπαίτια άγνοια που απαιτεί το άρθρο 920 ΑΚ ως προς την ενδεχόμενη αναλήθεια των αναφερομένων στην παραπάνω εκπομπή. Τέλος, όσον αφορά στην εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 57 και 59 ΑΚ, προϋπόθεση της οποίας αποτελεί ο παράνομος χαρακτήρας της προσβολής της προσωπικότητας και η υπαιτιότητα στο πρόσωπο του δράστη, πρέπει να σημειωθεί ότι στην παρούσα περίπτωση δεν προέκυψε η συνδρομή περιστατικών που να θεμελιώνουν τις ως άνω προϋποθέσεις και συνεπώς η επικαλούμενη από την ενάγουσα οποιαδήποτε προσβολή της προσωπικότητάς της δεν δημιουργεί αξίωση αποζημιώσεως ή άλλης μορφής ικανοποίηση. Κατά συνέπεια τούτων, η πιο πάνω αγωγή είναι κατ` ουσίαν αβάσιμη και έπρεπε να απορριφθεί. Με βάση τα παραπάνω, το πρωτόδικο δικαστήριο, που με την εκκαλούμενη απόφασή του έκανε εν μέρει δεκτή ως βάσιμη και κατ` ουσίαν την αγωγή ως προς τους πρώτη και τρίτο των εναγομένων και ήδη εφεσιβλήτους-εκκαλούντες ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία ..............." και Ν. Ε. αντίστοιχα, στη συνέχεια δε αναγνώρισε ότι είναι υποχρεωμένοι να καταβάλουν, εις ολόκληρον ο καθένας, στην ενάγουσα και ήδη εκκαλούσα - εφεσίβλητη ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία "................." το ποσό των 30.000 ευρώ και επιπλέον ότι είναι υποχρεωμένοι αυτοί να μην επαναλάβουν στο μέλλον τους αναφερόμενους ψευδείς και συκοφαντικούς ισχυρισμούς τους, εσφαλμένα εφάρμοσε το νόμο και εκτίμησε τις προσαχθείσες ενώπιον αυτού αποδείξεις. Συνεπώς, οι λόγοι της υπ` αριθ. 333/2006 εφέσεως της ενάγουσας, με την οποία υποστηρίζει ότι έπρεπε να γίνει δεκτή στο σύνολό της η αγωγή, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι και ως εκ τούτου πρέπει να απορριφθεί η έφεση αυτή κατ` ουσίαν. Αντίθετα, οι λόγοι της υπ` αριθ. 3043/2006 εφέσεως της εκκαλούσας - πρώτης των εναγομένων ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία "..........ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ" καθώς και της υπ` αριθ. 3110/2006 εφέσεως του εκκαλούντος - τρίτου των εναγομένων Ν. Ε. περί εσφαλμένης εφαρμογής του νόμου και κακής εκτίμησης των αποδείξεων, είναι βάσιμοι κατ` ουσίαν. Ακολούθως, πρέπει να γίνουν δεκτές οι εφέσεις αυτές καθώς και οι πρόσθετοι λόγοι στην υπ` αριθ. 3043/2006 έφεση ως βάσιμοι και κατ` ουσίαν και να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη απόφαση ως προς τους διαδίκους αυτούς (πρώτη και τρίτο των εναγομένων). Περαιτέρω, πρέπει να κρατηθεί η υπόθεση στο Δικαστήριο αυτό, να εξεταστεί στην ουσία της η από 24-2-2004 αγωγή ως προς τους πιο πάνω εναγομένου (άρθρο 535 παρ.1 ΚΠολΔ) και να απορριφθεί αυτή ως κατ` ουσίαν αβάσιμη". Το Εφετείο, με το να δεχθεί με τις ανωτέρω σκέψεις τους αντίστοιχους λόγους των εφέσεων των αναιρεσιβλήτων κατά της αντιθέτως κρινάσης πρωτόδικης απόφασης, με την οποία έγινε δεκτή η αγωγή που είχε ασκήσει η αναιρεσείουσα ανώνυμη εταιρεία για επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης, παραβίασε ευθέως τις εφαρμοσθείσες ως άνω ουσιαστικές διατάξεις των άρθρων 57, 59, 914, 920, 932 ΑΚ, σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 361, 362, 363, 364 και 367 του ΠΚ, καθόσον τα ανελέγκτως πιο πάνω δεκτά γενόμενα ως αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά πληρούν το πραγματικό της νομικής έννοιας της συκοφαντικής δυσφήμησης ανώνυμης εταιρείας και δεν δικαιολογούν την απόρριψη της ένδικης αγωγής. Εξάλλου, από τις ίδιες πιο πάνω παραδοχές της προσβαλλόμενης απόφασης στο αποδεικτικό της πόρισμα, προκύπτει ότι δεν έχει νόμιμη βάση, και δη την απαιτούμενη αιτιολογία, γιατί δεν καλύπτεται χωρίς λογικά κενά και αντιφάσεις και με πληρότητα και σαφήνεια, το πραγματικό των εφαρμοστέων εδώ πιο πάνω κανόνων ουσιαστικού δικαίου, τους οποίους η προσβαλλόμενη απόφαση παραβίασε εκ πλαγίου με ανεπαρκείς και αντιφατικές αιτιολογίες, ενώ ήταν αναγκαία η παράθεση και άλλων. Επομένως, τα όσα συναφώς υποστηρίζουν οι αναιρεσείοντες με τους πρώτο, δεύτερο, πέμπτο και έκτο λόγους του αναιρετηρίου, με τους οποίους αποδίδονται στην προσβαλλόμενη απόφαση οι πλημμέλειες από τους αριθμούς 1 και 19 του άρθρου 559 του ΚΠολΔ (όπως παραδεκτά συμπληρώθηκαν από την εισήγηση κατ` άρθρο 562 παρ. 4 του ΚΠολΔ), κρίνονται βάσιμα, γιατί με μόνες τις προαναφερθείσες ελλιπείς και ανεπαρκείς αιτιολογίες, δεν καθίσταται εφικτός ο έλεγχος από το Δικαστήριο τούτο ως προς το εάν εφαρμόστηκαν ορθά οι πιο πάνω διατάξεις, κατά την έννοια που προαναφέρθηκε στη μείζονα νομική σκέψη της παρούσας. Ειδικότερα, με τις προαναφερθείσες επί της ουσίας παραδοχές της προσβαλλομένης, κρίθηκε αβάσιμος κατ` ουσίαν ο βασικός αγωγικός ισχυρισμός της αναιρεσείουσας (που παρατίθεται και στην προσβαλλόμενη απόφαση), ότι δηλαδή: "στην επίμαχη τηλεοπτική εκπομπή μεταδόθηκαν εικόνες βιντεοσκοπημένες από τον οίκο ευγηρίας, ιδιοκτησίας της, σκηνοθετημένες κατά τρόπον ώστε να μην αποτυπώνεται σ` αυτές η πραγματική κατάσταση όλης της επιχείρησής της, καθόσον παρουσιάστηκε σκόπιμα η εικόνα ενός μεμονωμένου ατυχούς περιστατικού, σε ένα δωμάτιο εκ των εβδομήντα συνολικά της επιχείρησής της, που νοσηλευόταν ηλικιωμένο άτομο που έπασχε από γεροντική άνοια, συνοδευόμενη (η εικόνα) με κατάλληλη μουσική επένδυση και από τίτλους και σχολιασμούς υπαινικτικούς και φράσεις "ΠΟΣΟ ΚΟΣΤΙΖΕΙ Η ΝΤΡΟΠΗ", που δήλωναν σαφώς ότι το συγκεκριμένο γηροκομείο παραβαίνει στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής και ασφαλείας στην καθόλου λειτουργία του, γεγονός που είναι ψευδές, αφού στη μονάδα τηρούνται όλα τα μέτρα υγιεινής και ασφαλείας, γεγονός που γνώριζε ο δεύτερος αναιρεσίβλητος παρουσιαστής αλλά και εύκολα μπορούσε να διαπιστώσει, όπως είχε και ανάλογη υποχρέωση". Απορρίφθηκε δε ο ερευνηθείς από το Εφετείο πιο πάνω βασικός αγωγικός ισχυρισμός για τον λόγο ότι: 1) "τα αναφερόμενα από τον δεύτερο αναιρεσίβλητο παρουσιαστή στην επίμαχη τηλεοπτική εκπομπή Ν. Ε. (που παρατίθενται σ` αυτήν) δεν ήταν ψευδή αλλά αληθή και δεν περιλαμβάνεται σ` αυτήν κανένας ισχυρισμός ή διάδοση ψευδούς για την αναιρεσείουσα γεγονότος, πρόσφορου να βλάψει τη φήμη και το κύρος της", 2) ότι: "δεν αποδείχθηκε ούτε καν υπαιτιότητα με τη μορφή του δόλου ή της αμέλειας του παραγωγού - παρουσιαστή της εκπομπής, εφόσον τα όργανά του (συνεργάτες του) καταβάλλοντας την απαιτούμενη από τον μέσο δημοσιογράφο επιμέλεια και προσοχή, δεν μπορούσαν να διαπιστώσουν την αλήθεια ή αναλήθεια των όσων από δημοσιογραφικό καθήκον ανέφεραν ή ισχυρίσθηκαν για την αναιρεσείουσα" και 3) ότι "οι πιο πάνω χαρακτηρισμοί εκ μέρους του αναιρεσιβλήτου δημοσιογράφου για τον οίκο ευγηρίας της αναιρεσείουσας είχαν ως αφορμή την ως άνω κατάσταση του συγκεκριμένου δωματίου, δεδομένου ότι δεν ήταν δυνατόν ο παρουσιαστής αναιρεσίβλητος να έχει πλήρη εικόνα για την κατάσταση όλων των δωματίων και ως εκ τούτου δεν υπήρξε εκ μέρους του απόκρυψη της αλήθειας και εσφαλμένη ενημέρωση και πληροφόρηση του τηλεοπτικού κοινού" και 4) ότι: "οι πιο πάνω χαρακτηρισμοί και σχόλια είναι μεν έντονα, πλην όμως δεν αποτελούν ανεπίτρεπτη και πέραν των επιτρεπομένων ορίων δημοσιογραφικής δεοντολογίας προσπάθεια μείωσης της προσωπικότητας της ενάγουσας, ενώ για το όλο περιεχόμενο και το ύψος της εκπομπής προκύπτει ότι με αυτήν ασκείτο θεμιτή και οξεία κριτική στην αναιρεσείουσα, όχι με εξυβριστικό τρόπο". Όμως, η πιο πάνω αιτιολογία της προσβαλλομένης, ότι η εκπομπή αυτή είχε αφορμή αποκλειστικά την περιγραφόμενη κατάσταση σε ένα μόνο δωμάτιο του οίκου ευγηρίας της αναιρεσείουσας, ενέχει πλήρη αντίφαση σε σχέση με την επίμαχη παρουσίαση, όπως περιγράφεται και στην προσβαλλομένη, η οποία (παρουσίαση) ως εκ του τρόπου μετάδοσης και των δυσμενών και επικριτικών σχολίων που την συνόδευαν, αλλά και τους τίτλους που εμφανίζονταν και στην οθόνη κατά τη διάρκεια της μετάδοσης, "Μία αποθήκη ανθρώπων ανοίγει διάπλατα τις πόρτες της" "καθόλου πρότυπη μονάδα" "πόσο κοστίζει η ..." αφορούσε, κατ` αντικειμενική κρίση, το σύνολο του οίκου ευγηρίας της αναιρεσείουσας, που εμφανιζόταν να δυσλειτουργεί, να μη φροντίζει τους οικοτρόφους ηλικιωμένους και να τους παραμελεί, αφήνοντάς τους βρώμικους και αβοήθητους. Εξάλλου, η αιτιολογία της προσβαλλομένης, ότι ο παρουσιαστής δεν ήταν δυνατόν να έχει πλήρη εικόνα για την κατάσταση όλων των δωματίων και δεν υπήρξε εκ μέρους του απόκρυψη της αληθείας, αφενός μεν είναι ανεπαρκής και ατελής, γιατί δεν διευκρινίζεται για ποιο λόγο ο δημοσιογράφος και οι συνεργάτες του δεν ήταν δυνατόν να είχαν πλήρη εικόνα όλων των δωματίων και χώρων της επιχείρησης της αναιρεσείουσας, αλλά και εάν επιχείρησαν ή όχι να πληροφορηθούν την όλη κατάσταση της επιχείρησης της αναιρεσείουσας, όπως άλλωστε είχαν υποχρέωση, ενώ με την ίδια ελλιπή αιτιολογία παραβιάστηκαν εκ πλαγίου οι ίδιες ουσιαστικές διατάξεις των άρθρων 57, 59, 914, 920, 932, 361, 362, 363, 364 και 367 του ΠΚ όσο η εφαρμογή τους ήταν συνυφασμένη με: 1) την τήρηση της υποχρέωσης εξακρίβωσης της βασιμότητας του δυσφημιστικού γεγονότος που συνδεόταν με την επίμαχη εφαρμογή και αφορούσε την καθόλου λειτουργία της επιχείρησης της αναιρεσείουσας και 2) την τήρηση της υποχρέωσης για τον παρουσιαστή δημοσιογράφο να μη μεσολαβεί παράλειψη στοιχείων σε εκπομπή ή προβολή (που είχαν σχέση με την καθόλου λειτουργία της επιχείρησης της αναιρεσείουσας) και με την οποία (παράλειψη) συνδέεται αιτιωδώς η επίμαχη προσβολή. Εξάλλου, το περιεχόμενο της πιο πάνω εκπομπής στο σύνολό της, και οι ειδήσεις και σχόλια που περιλαμβάνονται σ` αυτήν και αποδίδονται με αυτή στην αναιρεσείουσα κατά τις παραδοχές της προσβαλλομένης, που συνεπαγόνταν μάλιστα και θεμελίωση ποινικής ευθύνης σε βάρος των εκπροσώπων της αναιρεσείουσας σε σχέση με την καθόλου λειτουργία της, δεν αποτελούν, κατ` αντικειμενική κρίση, πρόσφορες και αναγκαίες αντικειμενικά εκδηλώσεις για τη θεμελίωση και διαφύλαξη του δικαιώματος του δευτέρου αναιρεσιβλήτου δημοσιογράφου στο να ασκήσει θεμιτή κριτική σε βάρος της αναιρεσείουσας, για την εικόνα του συγκεκριμένου δωματίου της αναιρεσείουσας, που επεξέτεινε στο σύνολό της επιχείρησής της. Μετά τα παραπάνω, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση κατά το μέρος της που αφορά την παραδοχή των εφέσεων των αναιρεσίβλητων και την αντίστοιχη απόρριψη της έφεσης της αναιρεσείουσας, να παραπεμφθεί η υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, αφού είναι δυνατή η σύνθεσή του από άλλους δικαστές (άρθρο 580 § 3 Κ.Πολ.Δ) και να καταδικαστούν οι αναιρεσίβλητοι στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσείουσας ( άρθρα 176 και 183 Κ.πολ.Δ) και για τις έγγραφες προτάσεις που κατέθεσε.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Αναιρεί την αριθ. 6388/2006 απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Παραπέμπει την υπόθεση, για περαιτέρω εκδίκαση, στο ίδιο Εφετείο, που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές. Καταδικάζει τους αναιρεσίβλητους στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσείουσας που ορίζει σε τρεις χιλιάδες (3000) ευρώ.

πηγή: nomos

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα