Απόπειρα κατασκοπείας από ανήλικο (Μονομελές Δικαστήριο Ανηλίκων Θεσσαλονίκης, αριθμός απόφασης 2145/2011)

Διατάξεις: άρθρα 146 [παρ. 1], 148 ΠΚ

Περίληψη: Απόπειρα παραβίασης μυστικών της Πολιτείας. Απόπειρα κατασκοπείας. Το Δικαστήριο κρίνει ότι ο κατηγορούμενος ανήλικος δεν τέλεσε τις πράξεις που του αποδίδονται, ήτοι απόπειρα παραβίασης μυστικών της Πολιτείας και απόπειρα κατασκοπείας. Συγκεκριμένα δέχεται ότι στην επίμαχη ιστοσελίδα δεν περιέχονται μυστικά του Κράτους, γεγονός για το οποίο κατέθεσε και ο μάρτυρας κατηγορίας ο οποίος κατά το χρονικό αυτό διάστημα ήταν ειδικός σύμβουλος του Πρωθυπουργού. Σε κάθε δε περίπτωση, ακόμα και αν στο εν λόγω δίκτυο υπήρχαν μυστικά από εκείνα που προβλέπονται στο άρθρο 146 παρ. 1 ΠΚ, ο κατηγορούμενος ενήργησε από περιέργεια αναγόμενη στο ενδιαφέρον του για την επιστήμη της πληροφορικής, χωρίς να γνωρίζει ότι η ως άνω ιστοσελίδα συνδεόταν με το πολιτικό γραφείο του Πρωθυπουργού και ότι μάλιστα στο εν λόγω δίκτυο υπήρχε περίπτωση να βρίσκονται μυστικά του Κράτους, τα οποία είχε σκοπό να περιέλθουν στην κατοχή του.

[...] Κατά τη διάταξη του άρθρου 146 παρ. 1 ΠΚ, όποιος με πρόθεσή του και παράνομα παραδίδει ή αφήνει να περιέλθουν στην κατοχή ή τη γνώση άλλου έγγραφα, σχέδια ή άλλα πράγματα ή ειδήσεις που τα συμφέροντα της Πολιτείας ή των συμμάχων της επιβάλλουν να τηρηθούν απόρρητα απέναντι σε ξένη κυβέρνηση, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών. Αντικείμενο προστασίας της διάταξης αυτής είναι τα κρατικά μυστικά, στρατιωτικά ή μη. Ως «μυστικό» νοείται κάθε περιστατικό που υλοποιείται σε έγγραφα, σχέδια ή άλλα πράγματα ή ειδήσεις, αναγόμενο στη διεθνή θέση της Πολιτείας από στρατιωτική και πολιτική άποψη (κατά συνέπεια όχι συναρτώμενο με την εσωτερική έννομη τάξη) και του οποίου τη γνώση η Κυβέρνηση δεν επιθυμεί να επεκτείνει πέραν του κύκλου των προσώπων, τα οποία κατ' ανάγκη το γνωρίζουν υπηρεσιακώς και του οποίου η γνώση πραγματικά περιορίζεται στον κύκλο αυτό. Επομένως, για να υπάρχει «μυστικό» της Πολιτείας, απαιτούνται δύο στοιχεία και ειδικότερα ένα υποκειμενικό, συνιστάμενο στη θέληση της Κυβέρνησης να περιορισθεί η γνώση του, και ένα αντικειμενικό, δηλαδή ο πραγματικός περιορισμός της γνώσης του. Αν το περιστατικό είναι ήδη γνωστό στις ξένες Κυβερνήσεις, έναντι των οποίων σκοπείται η τήρησή του ως απορρήτου, δεν πρόκειται για «μυστικό» και επομένως δεν είναι «μυστικό» κάθε έγγραφο, είδηση κ.λπ. που χαρακτηρίζεται ως «απόρρητο» ή «εμπιστευτικό», εάν παράλληλα δεν συντρέχουν οι προαναφερθείσες προϋποθέσεις ή όταν αυτό δεν αναφέρεται στο ελληνικό, αλλά σε αλλοδαπό κράτος και η δημοσιοποίησή του δεν βλάπτει τα ελληνικά συμφέροντα. Ούτε αρκεί μόνη η αναγραφή στο έγγραφο της ένδειξης «απόρρητο» ή «ειδικού χειρισμού», για να χαρακτηρισθεί αυτό ως απόρρητο, αλλά πρέπει επιπλέον η τήρηση του απορρήτου έναντι της ξένης Κυβέρνησης να επιβάλλεται από τα συμφέροντα του Κράτους ή των συμμάχων του, τα οποία θα μπορούσαν να διακινδυνεύσουν από τη μετάδοση ή την ανακοίνωση του μυστικού αμέσως ή εμμέσως ή σε μεταγενέστερο χρόνο, ενώ αρμόδια να κρίνει, αν επιβάλλεται από τα συμφέροντα της Πολιτείας η διατήρηση της μυστικότητας του εγγράφου, είναι η Κυβέρνηση. Για τη στοιχειοθέτηση δε της αντικειμενικής υπόστασης του συγκεκριμένου εγκλήματος απαιτείται η από τον υπαίτιο παράδοση ή ανακοίνωση σε άλλον ή αναμετάδοση μυστικών του Κράτους, δημοσίως ή προφορικώς ή διά του Τύπου και είναι αδιάφορο το πώς περιήλθε σε γνώση του υπαιτίου το μυστικό, ενώ για την πλήρωση της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος απαιτείται δόλος, ο οποίος ενέχει τη γνώση ότι η τήρηση των μυστικών είναι αναγκαία χάριν των συμφερόντων του Κράτους, χωρίς να απαιτείται σκοπός βλάβης αυτού, αρκεί δε και ενδεχόμενος δόλος (ΑΠ 1535/2008 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 2400/1998 ΠοινΧρ Ν΄, 359, Η. Γάφος, Ποιν. Δικ. Τεύχος Β΄, σελ. 40-42, Α. Μπουρόπουλος, Ερμην. Ποιν. Δικ. τ. Β΄, σελ. 32-36, Τούσης/Γεωργίου, Ποιν. Κωδ. τ. Α΄, σελ. 413-415). Περαιτέρω, το προβλεπόμενο στη διάταξη του άρθρου 148 ΠΚ έγκλημα της κατασκοπείας είναι έγκλημα στρεφόμενο κατά της εξωτερικής ασφαλείας του Κράτους, μεταξύ δε αυτού και εκείνου της διάταξης του άρθρου 146 ΠΚ δεν υφίσταται φαινομένη, αλλά αληθής συρροή, δεδομένου ότι μεταξύ τους δεν υπάρχει σχέση ειδικότητας, απορρόφησης ή επικουρικότητας (Γ-Α. Μαγκάκης, Ποινικό Δίκαιο, Διάγραμμα Γενικού Μέρους, έκδ. Γ΄, σελ. 438 επ.) Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου αυτού, κατασκοπεία («απλή») υφίσταται, όταν κάποιος από πρόθεση και παρανόμως επιτυγχάνει –με κάποια θετική ενέργειά του που τείνει στο σκοπό αυτό– να περιέλθουν στην κατοχή ή τη γνώση του αντικείμενα ή ειδήσεις εκ των αναφερομένων στο άρθρο 146 ΠΚ, ώστε δεν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 148 ΠΚ, εάν το μυστικό περιήλθε εκ τύχης στη γνώση του υπαιτίου (ΣυμβΠλημΑθ 2169/1998 , σελ. 6). Ενεργητικό υποκείμενο του εγκλήματος –όπως και εκείνου του άρθρου 146 ΠΚ– μπορεί να είναι ο καθένας (ημεδαπός ή αλλοδαπός, ιδιώτης ή δημόσιος υπάλληλος). Η κατοχή του κρατικού μυστικού αναφέρεται στην απόκτηση του σώματος αυτού, η δε γνώση στην απόκτηση του πνευματικού περιεχομένου του, χωρίς να ενδιαφέρει ο τρόπος απόκτησής του, που μπορεί να είναι και απαγορευμένη πράξη (λ.χ. κλοπή, υπεξαίρεση κ.λπ.). Η κατοχή ή η γνώση πρέπει να είναι παράνομη, να μη γίνεται δηλαδή σε εκτέλεση καθήκοντος ή ενάσκηση δικαιώματος, άλλως η πράξη του υπαιτίου δεν είναι άδικη. Για την πλήρωση της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος απαιτείται δόλος, περιλαμβάνων τη γνώση της παράνομης απόκτησης της κατοχής ή της παράνομης γνώσης του μυστικού με τη συνείδηση ότι πρόκειται περί μυστικού, αρκεί δε και ο ενδεχόμενος δόλος. Άλλωστε, η απλή κατασκοπεία μεταβάλλεται σε «προδοτική» (άρθρο 148 παρ. 2 ΠΚ), όταν υπάρχει η πρόθεση να χρησιμοποιήσει ο δράστης την κατοχή ή τη γνώση του μυστικού για περαιτέρω μεταβίβαση ή ανακοίνωση, δυνάμενη να εκθέσει σε κίνδυνο το συμφέρον του Κράτους και την (εξωτερική) ασφάλεια αυτού ή κάποιων από τους συμμάχους του, χωρίς να απαιτείται όμως και να επέλθει ο κίνδυνος. Απαιτείται δόλος που περιλαμβάνει και τη συνείδηση ότι η ανακοίνωση ή η μεταβίβαση πρόκειται να γίνει σε ξένη Κυβέρνηση –έναντι της οποίας επιβάλλεται η τήρηση του απορρήτου– αρκεί δε και ο ενδεχόμενος τοιούτος (βλ. ΕφΑθ 2400/1998 ΝΟΜΟΣ, ΣυμβΕφΑθ 2400/1998 , ό.π., σελ. 16, ΣυμβΠλημΑθ 2169/1998 , ό.π., σελ. 7, Η. Γάφος, Ποιν.Δικ. τ. Α΄, σελ. 43-46, Α. Μπουρόπουλος, ό.π., σελ. 37-40, Α. Κονταξής, ό.π., σελ. 801-802).

Επειδή από την κύρια αποδεικτική διαδικασία γενικά, τα έγγραφα που αναγνώστηκαν στο ακροατήριο, τις μαρτυρίες των μαρτύρων κατηγορίας και υπερασπίσεως που εξετάσθηκαν ένορκα στο ακροατήριο, σε συνδυασμό και με την απολογία του κατηγορουμένου, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα: Ο κατηγορούμενος, ο οποίος ενδιαφέρεται για τα συστήματα πληροφορικής και ασχολείται με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, πληροφορήθηκε από το διαδίκτυο ότι θα λειτουργούσε η ιστοσελίδα « www.cyberanarchy . gr» μέσω της οποίας θα γινόταν ενημέρωση των χρηστών αυτής, σχετικά με τα θέματα ασφαλείας των υπολογιστών. Λίγες ημέρες πριν ο κατηγορούμενος επισκεφθεί την ανωτέρω σελίδα, ενημερώθηκε από σχετικά άρθρα σε εφημερίδες ότι υπήρχαν πολλά κενά ασφαλείας στην επίσημη ιστοσελίδα του Πρωθυπουργού της Ελλάδας. Κατόπιν τούτου, κινούμενος από περιέργεια χρησιμοποίησε το πρόγραμμα «ACUNETIX» προκειμένου να διαπιστώσει εάν πράγματι το συγκεκριμένο site ήταν ασφαλές, χωρίς να γνωρίζει ότι η εν λόγω ιστοσελίδα συνδεόταν με το δίκτυο Η/Υ του πολιτικού γραφείου του Πρωθυπουργού. Όπως περαιτέρω αποδείχθηκε, στην ως άνω ιστοσελίδα δεν περιέχονται μυστικά του κράτους, όπως η έννοια αυτών αναφέρεται στη μείζονα σκέψη της παρούσας, γεγονός για το οποίο κατέθεσε και ο μάρτυρας κατηγορίας ο οποίος κατά το ως χρονικό διάστημα ήταν ειδικός σύμβουλος του Πρωθυπουργού. Εξάλλου, ο ως άνω μάρτυρας κατά την κατάθεσή του ανέφερε ότι υπήρχαν εν γένει μυστικά του κράτους στο ανωτέρω δίκτυο και απόρρητα ένγραφα, χωρίς όμως να αναφέρει ότι τα εν λόγω μυστικά αφορούσαν τη διεθνή θέση της Πολιτείας από στρατιωτική και πολιτική άποψη. Σε κάθε δε περίπτωση, ακόμη και αν στο εν λόγω δίκτυο υπήρχαν μυστικά από εκείνα που προβλέπονται από το άρθρο 146 παρ. 1 του ΠΚ, όπως προαναφέρθηκε, ο κατηγορούμενος ενήργησε από περιέργεια αναγόμενη στο ενδιαφέρον του για την επιστήμη της πληροφορικής, χωρίς να γνωρίζει ότι η ως άνω ιστοσελίδα συνδεόταν με το δίκτυο του πολιτικού γραφείου του Πρωθυπουργού και ότι μάλιστα στο εν λόγω δίκτυο υπήρχε περίπτωση να βρίσκονται μυστικά του κράτους, τα οποία είχε σκοπό να περιέλθουν στην κατοχή του. Άλλωστε, με το ως άνω πρόγραμμα «ACUNETIX», που χρησιμοποίησε δεν θα μπορούσε να λάβει γνώση τέτοιων μυστικών. Συνεπώς, ενόψει των παραπάνω αποδειχθέντων πραγματικών περιστατικών, το Δικαστήριο κρίνει ότι ο κατηγορούμενος δεν τέλεσε τις πράξεις που του αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς: Δικάζει με παρόντα τον κατηγορούμενο ... , κάτοικο ... οδός ... Δέχεται ότι ο κατηγορούμενος δεν τέλεσε τις πράξεις για τις οποίες κατηγορείται και ειδικότερα του ότι: Στη θεσσαλονίκη, κατά την 1η Δεκεμβρίου του έτους 2007, με περισσότερες πράξεις τέλεσε ισάριθμα αδικήματα και ειδικότερα: A) Eνώ ήταν ανήλικος (γεννηθείς κατά την 6.2.1991), έχοντας αποφασίσει με πρόθεση και παράνομα να παραδώσει ή να αφήσει να περιέλθουν στην κατοχή άλλων έγγραφα, σχεδία ή ειδήσεις, που τα συμφέροντα της Πολιτείας επέβαλαν να τηρηθούν απόρρητα έναντι των ξένων κυβερνήσεων, επιχείρησε πράξη που περιέχει τουλάχιστον αρχή εκτέλεσης χωρίς όμως η πράξη του αυτή να ολοκληρωθεί, όχι από δική του βούληση αλλά από εξωτερικά αίτια. Ειδικότερα, από τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις με τα στοιχεία … και …, οι οποίες ανήκουν στην εταιρία παροχής υπηρεσιών «FORTHNET», τις οποίες χρησιμοποιούσε υπό το ψευδώνυμο «…» και ενώ ήταν εν μέρει διαχειριστής της ιστοσελίδας ..., πραγματοποίησε ηλεκτρονικές επιθέσεις τόσο στην επίσημη σελίδα του Πρωθυπουργού της Ελλάδος (...) όσο και στο δίκτυο Η/Υ του πολιτικού γραφείου του Πρωθυπουργού, με την αποστολή μεγάλου αριθμού ηλεκτρονικών μηνυμάτων που περιείχαν γραμμές εκτελέσιμου κώδικα που στόχο είχαν το σπάσιμο της ασφάλειας του υπολογιστή που φιλοξενούσε τη συγκεκριμένη ιστοσελίδα (web server) του πολιτικού γραφείου του Πρωθυπουργού και την εντεύθεν υποκλοπή και διαρροή μυστικών της Πολιτείας που βρίσκονται αποθηκευμένα εντός των δικτύων των υπολογιστών. Τα συμφέροντα του ελληνικού κράτους επιβάλλουν τα μυστικά αυτά (ήτοι περιστατικά που υλοποιούνται σε έγγραφα, σχέδια ή ειδήσεις, αναγόμενα στη διεθνή θέση της Πολιτείας από στρατιωτική και πολιτική άποψη) να τηρηθούν απόρρητα έναντι των ξένων κυβερνήσεων, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα μπορούσαν να εκθέσουν σε κίνδυνο τα συμφέροντα του Ελληνικού Κράτους και ιδίως την ασφάλεια αυτού, ενώ με την ανωτέρω πράξη του επιχείρησε να αφήσει να περιέλθουν στην κατοχή και γνώση άλλων μυστικά της ελληνικής Πολιτείας, καθώς αυτά θα ήταν προσβάσιμα σε απεριόριστο αριθμό χρηστών του διαδικτύου που δεν δικαιούνται να γνωρίζει τα μυστικά, πλην όμως η πράξη του αυτή δεν ολοκληρώθηκε όχι από δική του θέληση αλλά διότι εντοπίστηκαν οι διευθύνσεις από τις οποίες γινόταν οι επιθέσεις από το σύστημα ασφαλείας του γραφείου του Πρωθυπουργού. Β) Ενώ ήταν ανήλικος (γεννηθείς κατά την 6.2.1991), έχοντας αποφασίσει με πρόθεση να επιτύχει όπως περιέλθουν στην κατοχή ή τη γνώση του αντικείμενα ή ειδήσεις εκ των αναφερομένων στο άρθρο 146 ΠΚ, ήτοι αντικείμενα ή ειδήσεις που τα συμφέροντα της Πολιτείας επέβαλαν να τηρηθούν απόρρητα έναντι των ξένων κυβερνήσεων, επιχείρησε πράξη που περιέχει τουλάχιστον αρχή εκτέλεσης χωρίς όμως η πράξη του αυτή να ολοκληρωθεί όχι από δική του βούληση αλλά από εξωτερικά αίτια. Ειδικότερα, από τις ίδιες παραπάνω ηλεκτρονικές διευθύνσεις με τα στοιχεία … και …, οι οποίες ανήκουν στην εταιρία παροχής υπηρεσιών «FORTHNET», τις οποίες χρησιμοποιούσε υπό το ψευδώνυμο «…» και ενώ ήταν εν μέρει διαχειριστής της ιστοσελίδας ..., πραγματοποίησε ηλεκτρονικές επιθέσεις τόσο στην επίσημη σελίδα του Πρωθυπουργού της Ελλάδος (...) όσο και στο δίκτυο Η/Υ του πολιτικού γραφείου του Πρωθυπουργού, με την αποστολή μεγάλου αριθμού ηλεκτρονικών μηνυμάτων που περιείχαν γραμμές εκτελέσιμου κώδικα που στόχο είχαν το σπάσιμο της ασφάλειας του υπολογιστή που φιλοξενούσε τη συγκεκριμένη ιστοσελίδα (web server) του πολιτικού γραφείου του Πρωθυπουργού και την εντεύθεν υποκλοπή και διαρροή μυστικών της Πολιτείας που βρίσκονται αποθηκευμένα εντός των δικτύων των υπολογιστών. Τα συμφέροντα του ελληνικού κράτους επιβάλλουν τα μυστικά αυτά (ήτοι περιστατικά που υλοποιούνται σε έγγραφα, σχέδια ή ειδήσεις, αναγόμενα στη διεθνή θέση της ελληνικής Πολιτείας από στρατιωτική και πολιτική άποψη) να τηρηθούν απόρρητα έναντι των ξένων κυβερνήσεων, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα μπορούσαν να εκθέσουν σε κίνδυνο τα συμφέροντα του Ελληνικού Κράτους και ιδίως την ασφάλεια αυτού, ενώ με την ανωτέρω πράξη του επιχείρησε να αφήσει να περιέλθουν στην κατοχή και γνώση του μυστικά της ελληνικής Πολιτείας, πλην όμως δεν κατέστη δυνατή η περιέλευση των ως άνω μυστικών στην κατοχή και γνώση του, παρά το γεγονός ότι με την ανωτέρω ενέργειά του, μέσω των ηλεκτρονικών επιθέσεων τέθηκε σε θέση να αποκτήσει τα μυστικά αυτά, όχι από δική του θέληση αλλά διότι εντοπίστηκαν οι διευθύνσεις από τις οποίες γίνονταν οι επιθέσεις από το σύστημα ασφαλείας του γραφείου του Πρωθυπουργού. […]

πηγή: nbonline.gr

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, Δικηγόρος, Θεσσαλονίκη – Αθήνα