Κώδικας Ποινικής Δικονομίας - Τα ποινικά δικαστήρια

Πταισματοδικεία. Αρθρο 3. 1. Κάθε ειρηνοδικείο είναι ταυτόχρονα και πταισματοδικείο, με την προϋπόθεση ότι στην ίδια περιφέρεια δεν υπάρχει ειδικό πταισματοδικείο. 2. Ο πταισματοδίκης: α) δικάζει τα πταίσματα, εκτός από εκείνα που υπάγονται με ειδικές διατάξεις σε άλλο δικαστήριο ή δημόσιο όργανο. β) ενεργεί προανάκριση για κάθε έγκλημα σύμφωνα με τις διατάξεις αυτού του κώδικα. γ) ενεργεί προκαταρκτική εξέταση ύστερα από παραγγελία του εισαγγελέα (άρθρα 31 και 33 παρ.1).

Δικαστήρια των πλημμελειοδικών. Αρθρο 4. 1. Κάθε δικαστήριο πρωτοδικών είναι ταυτόχρονα και δικαστήριο πλημμελειοδικών. 2. Στη δικαιοδοσία των δικαστηρίων των πλημμελειοδικών ανήκει: α) η ανάκριση. Ανακριτές διορίζονται ένας ή περισσότεροι πλημμελειοδίκες σύμφωνα με τις διατάξεις του οργανισμού των δικαστηρίων. Σε έναν από τους ανακριτές, που ορίζεται ειδικά γι`αυτό το σκοπό, ανατίθεται η ανάκριση κατά ανηλίκων (άρθρο 7). β) η άσκηση της εξουσίας του δικαστικού συμβουλίου. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ) τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Τριμελή πλημμελειοδικεία. Αρθρο 5. 1. Το δικαστήριο των πλημμελειοδικών αποτελείται από τρεις τακτικούς δικαστές. Επιτρέπεται η αναπλήρωση ενός μόνο δικαστή από πάρεδρο στο πρωτοδικείο, από πταισματοδίκη ή από ειρηνοδίκη, όταν για οποιονδήποτε λόγο είναι αδύνατη αυτή η σύνθεση. Αν ο πρόεδρος προβλέπει ότι κάποια δίκη θα διαρκέσει πολύ, μπορεί να προσλάβει έως δύο συμπαρεδρεύοντες δικαστές για την αναπλήρωση εκείνων των δικαστών για τους οποίους τυχόν θα προκύψει κώλυμα κατά τη διάρκεια της δίκης. Σε περίπτωση κωλύματος του προέδρου, την προεδρία την αναλαμβάνει ο αρχαιότερος από αυτούς που απομένουν, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται και οι συμπαρεδρεύοντες. 2. Η εκδίκαση των πλημμελημάτων, των πταισμάτων και των εφέσεων που αναφέρονται στο άρθρο 112 ανήκει στη δικαιοδοσία του τριμελούς πλημμελειοδικείου. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ)τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Μονομελή πλημμελειοδικεία. Αρθρο 6. Το μονομελές πλημμελειοδικείο συγκροτείται από ένα πλημμελειοδίκη, που ορίζεται κάθε τρίμηνο από την ολομέλεια του δικαστηρίου μαζί με έναν ή περισσότερους αναπληρωτές από τους πλημμελειοδίκες. Ο πρόεδρος των πρωτοδικών μπορεί να δικάσει ως μόνος πλημμελειοδίκης. Η δικαιοδοσία του μονομελούς πλημμελειοδικείου ορίζεται στο άρθρο 114. Στο ίδιο δικαστήριο πλημμελειοδικών είναι δυνατό να λειτουργούν και περισσότερα μονομελή. Ως τόπος συνεδριάσεων του μονομελούς, όταν συνεδριάζει εκτός έδρας, ορίζεται πάντοτε κάποια έδρα ειρηνοδικείου με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης και μετά γνωμοδότηση της ολομέλειας του αρμοδίου δικαστηρίου πρωτοδικών και του εισαγγελέα εφετών. Με την ίδια διαδικασία μπορεί να οριστεί και άλλος τόπος συνεδριάσεων, εκτός έδρας ειρηνοδικείου, αν υπάρχουν σ` αυτόν οι κατάλληλες συνθήκες για συνεδρίαση δικαστηρίου και συζήτηση των υποθέσεων. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ) τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Δικαστήρια ανηλίκων. Αρθρο 7. 1. Το μονομελές δικαστήριο ανηλίκων συγκροτείται από έναν πρωτοδίκη σε κάθε πρωτοδικείο, ο οποίος ορίζεται μαζί με έναν αναπληρωτή για δύο χρόνια, με απόφαση του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου και μετά πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης. Προτιμώνται όσοι εχουν ειδικές γνώσεις και γνωρίζουν, αν είναι δυνατό, μία από τις γλώσσες αγγλική, γαλλική, γερμανική ή ιταλική. 2. Η θητεία των δικαστών ανηλίκων μπορεί να ανανεώνεται με τον ίδιο τρόπο, πάντοτε όμως με τη συναίνεσή τους. Κατά τη διάρκεια της θητείας τους επιτρέπεται η αντικατάστασή τους με τον ίδιο πάλι τρόπο, μετά όμως σύμφωνη και ειδικά αιτιολογημένη γνώμη του προέδρου και του εισαγγελέα εφετών. 3. Το τριμελές δικαστήριο ανηλίκων συγκροτείται από το δικαστή ανηλίκων που αναφέρεται στην παράγραφο 1 και από δύο πλημμελειοδίκες, που ορίζονται από τον πρόεδρο πρωτοδικών. Στο δικαστήριο αυτό προεδρεύει, αν είναι δυνατό, ο δικαστής ανηλίκων. Το εφετείο ανηλίκων συγκροτείται από έναν εφέτη και έναν αναπληρωτή του, που ορίζονται σε κάθε εφετείο σύμφωνα με όσα αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου αυτού, και από δύο άλλους εφέτες, που ορίζονται ως δικαστές ανηλίκων από τον πρόεδρο των εφετών. Στο δικαστήριο αυτό προεδρεύει, αν είναι δυνατό, ο εφέτης δικαστής ανηλίκων. Η παράγραφος 2 του άρθρου 9 εφαρμόζεται και στην περίπτωση αυτή. 4. Η δικαιοδοσία των δικαστηρίων ανηλίκων ορίζεται στο άρθρο 113. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ)τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Δικαστήρια που δικάζουν τα κακουργήματα. Αρθρο 8. 1. Τα δικαστήρια που δικάζουν τα κακουργήματα συγκροτούνται ως εξής: α) Το μεικτό ορκωτό δικαστήριο συγκροτείται από τον πρόεδρο πρωτοδικών ή τον αναπληρωτή του, δύο πρωτοδίκες και τέσσερις ενόρκους. β) Το μεικτό ορκωτό εφετείο συγκροτείται από πρόεδρο εφετών, δύο εφέτες και τέσσερις ενόρκους. γ) Το τριμελές εφετείο συντίθεται από τον πρόεδρο εφετών ή τον αναπληρωτή του και από δύο εφέτες. δ) Το πενταμελές εφετείο συντίθεται από πρόεδρο εφετών και από τέσσερις εφέτες. ***Τα εδάφια γ`και δ` αντικαταστάθηκαν ως άνω με το άρθρο 14 του Ν.1649/1986 (ΦΕΚ Α 149) 2. Το μεικτό ορκωτό δικαστήριο συγκροτείται στην έδρα κάθε πρωτοδικείου, και το μεικτό ορκωτό εφετείο στην έδρα κάθε εφετείου. 3. Το τριμελές και το πενταμελές εφετείο λειτουργούν στην έδρα κάθε εφετείου. ***Η παρ.3 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 14 του Ν.1649/1986 (ΦΕΚ Α 149) 4. Ο εισαγγελέας των εφετών (ή άλλος εισαγγελέας ή αντιεισαγγελέας του ίδιου εφετείου) ασκεί καθήκοντα εισαγγελέα στο μεικτό ορκωτό εφετείο της έδρας του και στα μεικτά ορκωτά δικαστήρια της έδρας και της περιφέρειάς του, στα οποία προσδιορίζει και τις υποθέσεις μπορεί επίσης να αναθέτει σε εισαγγελέα ή αντιεισαγγελέα πρωτοδικών να εκτελεί καθήκοντα εισαγγελέα στα μεικτά ορκωτά δικαστήρια της έδρας και της περιφέρειάς του. 5. Καθήκοντα γραμματέα στο μικτό ορκωτό δικαστήριο εκτελεί υπάλληλος της γραμματείας του πρωτοδικείου, ενώ στο μεικτό ορκωτό εφετείο υπάλληλος της γραμματείας του εφετείου. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ)τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Εφετείο. Αρθρο 9. 1. Το συμβούλιο των εφετών και το δικαστήριο των εφετών συντίθεται από τον πρόεδρο εφετών ή τον αναπληρωτή του και από δύο εφέτες. Οταν το δικαστήριο των εφετών δικάζει εφέσεις κατά αποφάσεων του τριμελούς εφετείου, συντίθεται από πρόεδρο εφετών και από τέσσερις εφέτες. ***Η παρ.1 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 14 του Ν.1649/1986 (ΦΕΚ Α 149) 2. Αν για οποιονδήποτε λόγο είναι αδύνατη αυτή η σύνθεση, επιτρέπεται η αναπλήρωση ενός μόνο εφέτη στο τριμελές (δικαστήριο ή συμβούλιο) και δύο το πολύ εφετών στο πενταμελές από προέδρους πρωτοδικών ή από πλημμελειοδίκες που έχουν τουλάχιστον πενταετή υπηρεσία πλημμελειοδικών. 3. Αν ο πρόεδρος προβλέπει ότι κάποια δίκη θα διαρκέσει πολύ, μπορεί να προσλάβει έως δύο συμπαρεδρεύοντες δικαστές, όταν το εφετείο αποτελείται από τρεις δικαστές, και έως τρεις όταν αποτελείται από πέντε δικαστές για να αναπληρώσουν αυτούς που θα έχουν τυχόν κώλυμα κατά τη διάρκεια της δίκης. Σε περίπτωση κωλύματος του προέδρου την προεδρία την αναλαμβάνει ο αρχαιότερος μεταξύ αυτών που απομένουν, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται και οι συμπαρεδρεύοντες. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ) τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Ο Αρειος Πάγος. Αρθρο 10. Ο Αρειος Πάγος ως ακυρωτικό δικαστήριο δικάζει τις αιτήσεις αναίρεσης κατά των αποφάσεων και βουλευμάτων και αποτελείται από επτά δικαστές. Στην περίπτωση της αίτησης αναίρεσης υπέρ του νόμου και στην περίπτωση του άρθρ. 513 παρ. 1 το δικαστήριο δικάζει με την ολομέλειά του. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ)τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Διαίρεση σε τμήματα. Αρθρο 11. 1. Στο Εφετείο Αθηνών και στα Πρωτοδικεία Αθηνών, Πειραιώς και Θεσ/νίκης καθορίζεται από την ολομέλεια των δικαστηρίων αυτών υποχρεωτικά ιδιαίτερο ποινικό τμήμα. Ο καθορισμός γίνεται με ειδικό κανονισμό, που εκδίδεται μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου κάθε χρόνου και εγκρίνεται μέσα στον ίδιο μήνα από τον Υπουργό της Δικαιοσύνης, ο οποίος έχει το δικαίωμα και να τον τροποποιεί ύστερα από γνώμη του προέδρου και του εισαγγελέα του δικαστηρίου. Ορίζονται επίσης, με τον ίδιο κανονισμό, ο πρόεδρος και οι δικαστές του ποινικού τμήματος, οι οποίοι θ` απασχολούνται αποκλειστικά σ` αυτό για όλο το χρόνο, καθώς και τρεις το πολύ ανα- πληρωτές. Δεν επιτρέπεται να οριστούν μέλη του ποινικού τμήματος οι πάρεδροι στο πρωτοδικείο, ειρηνοδίκες ή πταισματοδίκες, που αναπληρώνουν τους δικαστές κατά τις κείμενες διατάξεις. 2. Σε κάθε δικαστικό έτος αντικαθίστανται υποχρεωτικά οι μισοί μόνο από τους δικαστές που υπηρετούν στο ποινικό τμήμα. Δεν επιτρέπεται όμως σε καμμιά περίπτωση ένας δικαστής να υπηρετήσει σ` αυτό περισσότερο από δύο χρόνια συνεχώς, αν άλλοι δικαστές που ανήκουν στο ίδιο δικαστήριο δεν υπηρέτησαν για μια συνεχή διετία στο ποινικό τμήμα. 3. Στις ποινικές συνεδριάσεις του δικαστηρίου και του δικαστικού συμβουλίου μετέχουν υποχρεωτικά αυτοί που ανήκουν στο ποινικό τμήμα. Δεν θίγονται οι διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1 και 9 παρ. 2 του κώδικα, οι σχετικές με την αναπλήρωση των δικαστών που έχουν κώλυμα. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ)τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Δικαστικός γραμματέας. Αρθρο 12. 1. Στις δημόσιες συνεδριάσεις των δικαστηρίων παρευρίσκεται πάντοτε ένας δικαστικός γραμματέας, ο οποίος συντάσσει τα πρακτικά με ευθύνη δική του και του δικαστή που διευθύνει τη συνεδρίαση. 2. Οταν ο γραμματέας απουσιάζει ή έχει κώλυμα, τον αναπληρώνει ένας υπογραμματέας ή γραφέας. Στη διάρκεια της συνεδρίασης μπορεί με απόφαση του δικαστηρίου ν` αναπληρώσει κάποιος άλλος το γραμματέα, όταν του παρουσιάζεται κώλυμα. Για την απόφαση αυτή δεν χρειάζεται σύμπραξη γραμματέα. 3. Ο δικαστικός γραμματέας συμμετέχει και στην συνεδρίαση του δικαστικού συμβουλίου και αναπληρώνεται σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο 2. ***Το άρθρο "111" (πρώην 113) του Ν. 1756/1988 (Α 35), "Κώδικας Οργανισμού δικαστηρίων και κατάσταση δικαστικών λειτουργών", ορίζει ότι: "Από την έναρξη της ισχύος του Κώδικα αυτού καταργούνται: ζ)τα άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 305 παρ. 1 και 316 παρ. 1 του Κ.Ποιν.Δ., όπως έχουν αντικατασταθεί, τροποποιηθεί ή συμπληρωθεί, αναφορικά με τη συγκρότηση των ποινικών δικαστηρίων και συμβουλίων".

Σχέση της εισαγγελίας και των δικαστηρίων με άλλες αρχές. Αρθρο 13. Οι αστυνομικές αρχές και η χωροφυλακή οφείλουν να εκτελούν χωρίς καμμία χρονοτριβή τις παραγγελίες των δικαστικών και των εισαγγελικών αρχών. Σε περίπτωση ανάγκης οι δικαστικές και οι εισαγγελικές αρχές εχουν το δικαίωμα να ζητούν τη βοήθεια της αστυνομίας και της χωροφυλακής, ακόμη και τη βοήθεια της ένοπλης δύναμης, απευθείας και χωρίς τη μεσολάβηση των προϊσταμένων τους.

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα