Ποινική Δικονομία - Έξοδα της ποινικής διαδικασίας

Προκαταβολή των εξόδων. Αρθρο 581. 1. Το δημόσιο καταβάλλει κάθε δαπάνη που απαιτείται για να λειτουργήσει η ποινική δικαιοσύνη. 2. Οι μάρτυρες που αυτεπαγγέλτως κλητεύονται να εμφανιστούν σε δικαστήρια και σε ανακριτές και εισαγγελικές αρχές, οι μάρτυρες που προσκαλούνται κατά το άρθρο 327 παρ. 2 να εμφανιστούν σε δικαστήριο που συνεδριάζει, εκείνοι που διορίζονται από τις ίδιες αρχές ως Πραγματογνώμονες, διερμηνείς, φύλακες πραγμάτων που κατασχέθηκαν και μεσεγγυούχοι, έχουν δικαίωμα σε αποζημίωση και στα έξοδα γι`αυτή τους την απασχόληση. Τα ποσά των αποζημιώσεων και των εξόδων και γενικά οι προϋποθέσεις πληρωμής τους, καθώς και η διαδικασία για την αναγνώριση του δικαιώματος και της πληρωμής, καθορίζονται με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών. Με τις ίδιες αποφάσεις μπορεί να τάσσεται αποκλειστική προθεσμία υποβολής των παρα- πάνω αξιώσεων, όπως επίσης και να ορίζεται ότι οι μάρτυρες που κατοικούν στον τόπο που πρέπει να εμφανιστούν, καθώς και σε απόσταση έως 30 χιλιόμετρα από αυτόν, δεν έχουν δικαίωμα ούτε σε αποζημίωση ούτε στα έξοδα. 3. Για την πληρωμή των δαπανών της λειτουργίας της ποινικής δικαιοσύνης και ιδιαίτερα για την πληρωμή των αποζημιώσεων και εξόδων που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο μπορούν να υπάρχουν πάγιες προκαταβολές που ρυθμίζονται από τις διατάξεις της νομοθεσίας "περί δημοσίου λογιστικού".

Εξοδα σε βάρος των κατηγορουμένων που καταδικάστηκαν. Αρθρο 582. 1. Κάθε κατηγορούμενος που καταδικάζεται σε ποινή καταδικάζεται ταυτόχρονα με την ίδια απόφαση και στα έξοδα της ποινικής διαδικασίας. 2. Το ποσό των εξόδων ορίζεται με την καταδικαστική απόφαση. ***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:Για τα εκάστοτε ισχύοντα έξοδα και τέλη της ποινικής δίκης βλ. τα άρθρα 3 και 4 του ν. 663/1977 (ΦΕΚ Α` 215) καθώς και το άρθρο 28 του Κώδικα περί Τελών Χαρτοσήμου (ΠΔ της 28-7-1931).

Εξοδα σε περίπτωση απόρριψης ένδικων μέσων, ενστάσεων και αιτήσεων. Αρθρο 583. "1. Οταν η απόφαση απορρίπτει εξ ολοκλήρου την έφεση ή την αίτηση αναίρεσης ή επανάληψης διαδικασίας ή ακύρωσης της απόφασης (`αρθρο 430) ή ακύρωσης της διαδικασίας (άρθρο 341), τα έξοδα επιβΑλλονται σε καθέναν από εκείνους που άσκησαν το ένδικο μέσο ή την αίτηση. 2. Οταν με την απόφαση απορρίπτονται ενστάσεις ή άλλες αιτήσεις που υποβΑλλονται από οποιονδήποτε διάδικο κατά τη διΑρκεια της συζήτησης ποινικών υποθέσεων,δεν επιβάλλονται έξοδα." *** Το άρθρο 583 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 55 Ν.3160/2003, ΦΕΚ Α 165/30.6.2003 ***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:Για τα εκάστοτε ισχύοντα έξοδα και τέλη της ποινικής δίκης βλ. τα άρθρα 3 και 4 του ν. 663/1977 (ΦΕΚ Α` 215) καθώς και το άρθρο 28 του Κώδικα περί Τελών Χαρτοσήμου (ΠΔ της 28-7-1931).

Εξοδα σε περίπτωση που ανακαλείται η έγκληση. Αρθρο 584. 1. Σε περίπτωση που ανακαλείται η έγκληση, εκείνος που την ανακαλεί καταδικάζεται με την ίδια απόφαση ή με το βούλευμα στα έξοδα της ποινικής διαδικασίας. 2. Η διάταξη του άρθρου 582 παρ. 2 εφαρμόζεται ανάλογα και σ` αυτή την περίπτωση. ***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:Για τα εκάστοτε ισχύοντα έξοδα και τέλη της ποινικής δίκης βλ. τα άρθρα 3 και 4 του ν. 663/1977 (ΦΕΚ Α` 215) καθώς και το άρθρο 28 του Κώδικα περί Τελών Χαρτοσήμου (ΠΔ της 28-7-1931).

Εξοδα σε βάρος εκείνων που έκαναν ψευδή έγκληση ή μήνυση. Αρθρο 585. 1. Τα δικαστικά συμβούλια και τα ποινικά δικα- στήρια, όταν αποφαίνονται για υποθέσεις όπου η δίωξη έγινε με έγκληση ή με μήνυση, επιβάλλουν τα δικαστικά έξοδα σε βάρος καθενός από εκείνους που έκαναν τη μήνυση ή την έγκληση, αν πειστούν ότι η μήνυση ή έγκληση ήταν εντελώς ψευδής και έγινε με δόλο ή βαριά αμέλεια ή ότι παραμορφώθηκαν μ` αυτήν δολίως τα πράγματα, ώστε να δοθεί στην πράξη βαρύτερος χαρακτηρισμός ή να συμπεριληφθούν στη δίωξη πρόσωπα εντελώς αμέτοχα στην αξιόποινη πράξη. Η απαλλαγή ή η επιβολή πρέπει ειδικά να αιτιολογείται. 2. Το ποσό των εξόδων που κατά την προηγούμενη παράγραφο επιβάλλεται σε βάρος καθενός από εκείνους που έκαναν ψευδή έγκληση ή μήνυση είναι ίσο με το ποσό που επιβάλλεται στον κατηγορούμενο που καταδικάζεται. Το ποσό των εξόδων που επιβάλλεται από το δικαστικό συμβούλιο είναι ίσο με εκείνο που επιβάλλεται από το αντίστοιχο δικαστήριο. 3. Η διάταξη του άρθρου 582 παρ. 2 εφαρμόζεται ανάλογα και σ` αυτή την περίπτωση. ***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:Για τα εκάστοτε ισχύοντα έξοδα και τέλη της ποινικής δίκης βλ. τα άρθρα 3 και 4 του ν. 663/1977 (ΦΕΚ Α` 215) καθώς και το άρθρο 28 του Κώδικα περί Τελών Χαρτοσήμου (ΠΔ της 28-7-1931). "4. Ο εισαγγελέας όταν αρχειοθετεί τη μήνυση (Αρθρο 43) ή απορρίπτει την έγκληση (Αρθρο 47) επιβάλλει τα δικαστικά έξοδα σε βάρος του μηνυτή ή του εγκαλούντος,αν πειστεί ότι η μήνυση ή η έγκληση ήταν εντελώς ψευδής και έγινε από δόλο. Το ποσό των εξόδων είναι ίσο με εκείνο που επιβάλλεται στον κατηγορούμενο που καταδικάζεται από το μονομελές πλημμελειοδικείο." *** Η παρ.4 προστέθηκε με το άρθρο 55 Ν.3160/2003,ΦΕΚ Α 165/30.6.2003

Προσφυγή του προσώπου που έχει ασκήσει τη μήνυση ή την έγκληση. Αρθρο 586. 1. Το δευτεροβάθμιο δικαστήριο ή το συμβούλιο που θα ασχοληθεί με την υπόθεση ερευνά αυτεπαγγέλτως και το κεφάλαιο της απόφασης ή του βουλεύματος που αφορά την καταδίκη στα έξοδα της δίκης εκείνου που έχει ασκήσει τη μήνυση ή την έγκληση. 2. Οποιος καταδικάστηκε στα έξοδα κατά το προηγούμενο άρ- θρο, αν δεν υπήρξε περίπτωση εφαρμογής της προηγούμενης παραγράφου, μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο ή στο συμβούλιο που τον καταδίκασε μέσα σε προθεσμία τριών ημερών από την Επίδοση της απόφασης ή του βουλεύματος. Η προθεσμία αυτή παρεκτείνεται εξαιτίας της απόστασης κατά το άρθρο 166. Η προσφυγή ασκείται σύμφωνα με τις διατάξεις για την έφεση και δικάζεται χωρίς πρόσκληση εκείνου που την ασκεί, ο οποίος έχει δικαίωμα να παραστεί στη δίκη και να αναπτύξει προφορικά τις απόψεις του. Οταν πρόκειται για αποφάσεις του μεικτού ορκωτού δικαστηρίου, αρμόδιο για την εκδίκαση της προσφυγής είναι το συμβούλιο εφετών με τριμελή σύνθεση. 3. Δικαίωμα προσφυγής δεν υπάρχει, αν το δικαστήριο ή το συμβούλιο, προκειμένου να καταδικάσει στα έξοδα, ακούσει ειδικά γι` αυτό το σκοπό τις απόψεις του καταδικασμένου. Η απόφαση που εκδίδεται για την προσφυγή, καθώς και η αναφερόμενη στην παρ. 1 αυτού του άρθρου, είναι αμετάκλητες ως προς την καταδίκη στα έξοδα. ***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:Για τα εκάστοτε ισχύοντα έξοδα και τέλη της ποινικής δίκης βλ. τα άρθρα 3 και 4 του ν. 663/1977 (ΦΕΚ Α` 215) καθώς και το άρθρο 28 του Κώδικα περί Τελών Χαρτοσήμου (ΠΔ της 28-7-1931). "4. Η πρΑξη αρχειοθέτησης με την οποία επιβΑλλονται έξοδα μαζί με την επικύρωσή της από τον εισαγγελέα εφετών επιδίδονται στο μηνυτή. Ο μηνυτής ή ο εγκαλών στους οποίους επιβλήθηκαν έξοδα μπορούν να προσφύγουν στο συμβούλιο πλημμελειοδικών μέσα σε προθεσμία πέντε ημερών από την Επίδοση της σχετικής πρΑξης αρχειοθέτησης ή της διάταξης μετά την επικύρωσή τους από τον εισαγγελέα εφετών." *** Η παρ.4 προστέθηκε με το άρθρο 55 Ν.3160/2003,ΦΕΚ Α 165/30.6.2003

Μερική καταδίκη στα έξοδα. Αρθρο 587. 1. Το δικαστήριο ή το συμβούλιο στις περιπτώ- σεις των προηγούμενων άρθρων 582 έως 586 μπορεί να μειώσει το ποσό των εξόδων έως το μισό, αν κρίνει ότι λόγοι επιείκειας επιβάλλουν αυτή τη μείωση. 2. Η ύπαρξη λόγων επιείκειας πρέπει να αιτιολογείται ειδικά στην απόφαση ή στο βούλευμα ***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:Για τα εκάστοτε ισχύοντα έξοδα και τέλη της ποινικής δίκης βλ. τα άρθρα 3 και 4 του ν. 663/1977 (ΦΕΚ Α` 215) καθώς και το άρθρο 28 του Κώδικα περί Τελών Χαρτοσήμου (ΠΔ της 28-7-1931).

Είσπραξη και βεβαίωση εξόδων. Αρθρο 588. 1. Η διάταξη της απόφασης για την καταδίκη στα έξοδα είναι εκτελεστή από τότε που είναι εκτελεστή και η διάταξη για την ποινή σε κάθε άλλη περίπτωση η διάταξη της απόφασης ή του βουλεύματος για την καταδίκη στα έξοδα είναι εκτελεστή από τότε που αυτά γίνονται αμετάκλητα. 2. Το ανασταλτικό αποτέλεσμα από την άσκηση ένδικων μέσων ή από την προθεσμία για την άσκησή τους επεκτείνεται και στην διάταξη για τα έξοδα. 3. Οι γραμματείς των ποινικών δικαστηρίων οφείλουν μέσα στον επόμενο μήνα από τότε που οι αποφάσεις ή τα βουλεύματα γίνονται αμετάκλητα να βεβαιώσουν στο δημόσιο ταμείο τα ποσά των εξόδων που έχουν επιβληθεί και δεν έχουν ακόμα εισπραχθεί. 4. Με απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών ρυθμίζεται η διαδικασία για τη βεβαίωση και την είσπραξη των εξόδων. Για ορισμένες κατηγορίες από αυτά μπορεί αντί για τη βεβαίωση να καθορίζεται άλλος τρόπος είσπραξης. 5. Αν η καταδίκη στα έξοδα έγινε κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο και η απόφαση γι` αυτήν είναι εκτελεστή κατά τις δια- τάξεις αυτού του άρθρου, ο οικείος εισαγγελέας φροντίζει να εκτε- λεστεί η διάταξη για τα έξοδα και με προσωπική κράτηση του οφειλέτη σύμφωνα με τις διατάξεις του κώδικα για την είσπραξη των δημόσιων εσόδων. 6. Η οφειλή για τα έξοδα εξαφανίζεται ολικά ή μερικά με την προσωπική κράτηση του οφειλέτη ανάλογα με το χρόνο της διάρκειάς της. Ο χρόνος υπολογίζεται με βάση το πηλίκο της διαίρεσης του οφειλόμενου ποσού δια του ορίου του ποσού των δραχμών που ισχύει κάθε φορά για την μετατροπή της φυλάκισης σε χρηματική ποινή. Αν η οφειλή προέρχεται από καταδίκη για πταίσμα, ο υπολογισμός αυτός στηρίζεται στο ελάχιστο όριο δραχμών που ορίζεται για τη μετατροπή της κράτησης σε πρόστιμο. Κλάσμα μικρότερο από μία ημέρα παραλείπεται. Η διάταξη αυτής της παραγράφου δεν αποκλείει να εφαρμοστεί - με αίτηση του οφειλέτη - κάθε άλλη ευνοϊκότερη γι` αυτόν διάταξη σχετικά με το ανώτατο όριο της προσωπικής κράτησης. 7. Για την πληρωμή των εξόδων κατά δόσεις εφαρμόζονται οι διατάξεις της νομοθεσίας "περί εισπράξεως δημοσίων εσόδων". ***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:Για τα εκάστοτε ισχύοντα έξοδα και τέλη της ποινικής δίκης βλ. τα άρθρα 3 και 4 του ν. 663/1977 (ΦΕΚ Α` 215) καθώς και το άρθρο 28 του Κώδικα περί Τελών Χαρτοσήμου (ΠΔ της 28-7-1931).

Επιστροφή των ποσών που καταβλήθηκαν. Αρθρο 589. 1. Αν εκείνος που καταδικάστηκε κατέβαλε το ποσό των δικαστικών εξόδων που του επιβλήθηκε, έπειτα όμως ασκώντας ένδικο μέσο αθωώθηκε, ο εισαγγελέας του οικείου δικαστηρίου φροντίζει αυτεπαγγέλτως για την επιστροφή του ποσού που καταβλήθηκε. Το ίδιο ισχύει και αν συντρέχει περίπτωση επιστροφής μέρους του ποσού των εξόδων που καταβλήθηκε. 2. Το ποσό που κατατέθηκε από τον ίδιο τον καταδικασμένο ως εγγύηση για την προσωρινή απόλυσή του από τις φυλακές μπορεί, ύστερα από ειδική γραπτή δήλωσή του και παραίτησή του από τα ένδικα μέσα, να συμψηφιστεί με την οφειλή του για έξοδα. Το ίδιο ισχύει και για εγγύηση που κατατέθηκε από τρίτον, ύστερα από γραπτή συναίνεσή του που μπορεί να προκύπτει και από το γραμμάτιο της εγγύησης. 3. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι οικείες διατάξεις "περί δημοσίων εσόδων και πληρωμής δαπανών του Κράτους." 4. Οι διατάξεις των παραγράφων 1 έως 3 αυτού του άρθρου αρχίζουν να εφαρμόζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών, η οποία ρυθμίζει και τις λεπτομέρειες εκτέλεσής τους. ***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:Για τα εκάστοτε ισχύοντα έξοδα και τέλη της ποινικής δίκης βλ. τα άρθρα 3 και 4 του ν. 663/1977 (ΦΕΚ Α` 215) καθώς και το άρθρο 28 του Κώδικα περί Τελών Χαρτοσήμου (ΠΔ της 28-7-1931).

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα