Στρατιωτικό Ποινικό - Εγκλήματα κατά της στρατιωτικής πειθαρχίας

Αρθρο 46. Στάση. 1. Σε κατάσταση ένοπλης στάσης βρίσκονται οι στρατιωτικοί όταν, τρεις ή περισσότεροι ενωμένοι, ενώ τελούν υπό τα όπλα ή λαμβάνουν χωρίς άδεια τα όπλα, βιαιοπραγούν κατά προσώπων ή προβαίνουν σε καταστροφή πραγμάτων ή διαταράσσουν την κοινή ειρήνη και αρνούνται να υπακούσουν σε πρώτη πρόσκληση των αρχηγών τους ή σε κάποιο πρόσωπο από τα ασκούντα την εκτελεστική εξουσία σύμφωνα με το άρθρο 26 παρ. 2 του Συντάγματος, ή καθιστούν με οποιονδήποτε τρόπο αδύνατο σε αυτούς να απευθύνουν τέτοια πρόσκληση. 2. Οι υποκινητές και όσοι τέθηκαν επικεφαλής της στάσης, καθώς και ο ανώτερος κατά βαθμό συμμέτοχος στρατιωτικός, τιμωρούνται με θάνατο ή ισόβια κάθειρξη. Οι λοιποί στασιαστές τιμωρούνται με ισόβια κάθειρξη ή με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. 3. Αν η πράξη της παραγράφου 1 τελέσθηκε χωρίς όπλο, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. ***Με το άρθρο δεύτερο (εδάφ.ε`) Ν.3289/2004, "Κύρωση του Πρωτοκόλλου αριθ. 13 στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των θεμελιωδών Ελευθεριών, σχετικά με την κατάργηση της θανατικής ποινής σε όλες τις περιστάσεις. ΦΕΚ Α 227/26.11.2004,ορίζεται ότι: "Όπου στις διατάξεις του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα προβλέπεται για ορισμένη αξιόποινη πράξη η ποινή του θανάτου διαζευκτικά με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, νοείται ότι απειλείται μόνον η τελευταία".

Αρθρο 47. Ομαδική απείθεια. 1. Σε κατάσταση ομαδικής απείθειας βρίσκονται οι στρατιωτικοί οι οποίοι, εκτός από τις περιπτώσεις του άρθρου 46, τρεις ή περισότεροι ενωμένοι: α) Αρνούνται σε πρώτη πρόσκληση να υπακούσουν στις διαταγές των αρχηγών τους. β) Υποβάλλουν ομαδικά ή χωριστά αλλά μετά προηγούμενη συμφωνία παράπονο, αίτηση ή αναφορά, προφορικά ή γραπτά, συνδέοντας την ικανοποίηση του αιτηματός τους με την εκτέλεση των καθηκόντων τους ή κατά τρόπο που επιδρά στην εκτέλεση των καθηκόντων τους ή στην πειθαρχία του στρατεύματος. γ) Ενώ είναι βαθμοφόροι, υποβάλλουν ομαδικά ή χωριστά αλλά μετά προηγούμενη συμφωνία την παραίτηση τους από την υπηρεσία, με το σκοπό να εκβιάσουν την αρχή να πάρει ορισμένες αποφάσεις ή να παρεμποδίσουν την ομαλή λειτουργία της στρατιωτικής υπηρεσίας. 2. Οι υποκινητές της ομαδικής απείθειας τιμωρούνται σε ειρηνική περίοδο με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και σε πολεμική περίοδο με κάθειρξη, οι λοιποί υπαίτιοι τιμωρούνται σε ειρηνική περίοδο με φυλάκιση μέχρι τριών ετών και σε πολεμική περίοδο με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. 3. Μένει ατιμώρητος όποιος στις περιπτώσεις της παρ.1 στοιχ. α` υπάκουσε στην πρώτη πρόσκληση και αποχώρησε. Αν ήταν υποκινητής και υπακούοντας στην πρώτη πρόσκληση αποχώρησε προτρέποντας και τους άλλους να αποχωρήσουν, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών.

Αρθρο 48. `Ενωση για στάση. 1. Αν τρεις ή περισσότεροι στρατιωτικοί συναποφάσισαν τη διάπραξη στάσης, τιμωρούνται με την ποινή που απειλείται για την ολοκληρωμένη πράξη, ελαττωμένη κατά το άρθρο 83 του Π.Κ.. 2. Ατιμώρητος μένει ο υπαίτιος που απέχει από τη συμφωνημένη πράξη πριν από την έναρξη εκτέλεσής της και πληροφορεί έγκαιρα τις αρχές κατά τρόπο που να καθιστά δυνατή την πρόληψή της.

Αρθρο 49. Μη αναγγελία στάσης. Στρατιωτικός που λαμβάνει κατά οποιονδήποτε τρόπο γνώση ότι προπαρασκευάζεται ή αποφασίσθηκε στάση και παραλείπει να ενημερώσει έγκαιρα την προισταμένη του αρχή, τιμωρείται σε ειρηνική περίοδο με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και σε πολεμική περίοδο με κάθειρξη.

Αρθρο 50. Παράλειψη καταστολής στάσης ή ομαδικής απείθειας. 1. Αξιωματικός που είναι παρών σε στάση στρατιωτικών και δεν πράττει ό,τι μπορεί για να την καταστείλει ή να εμποδίσει την επέκτασή της, τιμωρείται με φυλάκιση. Αν πρόκειται για ομαδική απείθεια (άρθρο 47 παρ.1 στοιχ.α`), επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι ενός έτους. 2. Στρατιωτικός αρχηγός, που κατά οποιονδήποτε τρόπο λαμβάνει γνώση στάσης που αποφασίσθηκε ή προπαρασκευάζεται και δεν πράττει ότι επιβάλλεται για την πρόληψη ή την καταστολή της, τιμωρείται σε ειρηνική περίοδο με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και σε πολεμική περίοδο σε ισόβια κάθειρξη.

Αρθρο 51. Αντίσταση. 1. Στρατιωτικός που καθίσταται υπαίτιος αντίστασης τιμωρείται: α) Με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και αν ήταν ένοπλος με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών. β) Αν η αντίσταση τελέσθηκε από τρεις ή περισσότερους, με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και αν ήταν ένοπλοι, με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών. 2. Το κατώτατο όριο της ποινής της φυλακίσεως διπλασιάζεται για τους υποκινητές, τους επαφαλής και το συμμέτοχο στρατιωτικό με τον ανώτερο βαθμό.

Αρθρο 52. Παράλειψη καταστολής αντίστασης. Αξιωματικός που είναι παρών σε αντίσταση στρατιωτικών και δεν πράττει ό,τι μπορεί για να την καταστείλει ή να εμποδίσει την επέκταση της, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών.

Αρθρο 53. Ανυπακοή. 1. Στρατιωτικός που λαμβάνει προσταγή από τον αρχηγό του να εκτελέσει οποιαδήποτε υπηρεσία και αρνείται να υπακούσει ή παραλείπει την εκτέλεση της, τιμωρείται: α) Σε ειρηνική περίοδο, με φυλάκιση. β) Σε πολεμική περίοδο, με κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη και αν η πράξη τελέσθηκε ενώπιον του εχθρού, με θάνατο ή ισόβια κάθειρξη. 2. Η πράξη δεν είναι άδικη, αν η προσταγή ή η υπηρεσία είναι προδήλως παράνομη. ***Με το άρθρο δεύτερο (εδάφ.ε`) Ν.3289/2004, "Κύρωση του Πρωτοκόλλου αριθ. 13 στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των θεμελιωδών Ελευθεριών, σχετικά με την κατάργηση της θανατικής ποινής σε όλες τις περιστάσεις. ΦΕΚ Α 227/26.11.2004,ορίζεται ότι: "Όπου στις διατάξεις του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα προβλέπεται για ορισμένη αξιόποινη πράξη η ποινή του θανάτου διαζευκτικά με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, νοείται ότι απειλείται μόνον η τελευταία".

Αρθρο 54. Ανυπακοή σε διαταγή για αναχώρηση. Στρατιωτικός που λαμβάνει προσταγή από τον αρχηγό του να παρευρεθεί σε ορισμένο χρόνο και τόπο για να λάβει φύλλο πορείας ή για να συμπεριληφθεί σε στρατιωτικό τμήμα που πρόκειται να οναχωρήσει και δεν είναι παρών, τιμωρείται: α) Σε ειρηνική περίοδο, με φυλάκιση. β) Σε πολεμική περίοδο, με κόθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη.

Αρθρο 55. Παράβαση και εκβίαση στρατιωτικής εντολής. 1. Στρατιωτικός που παραβαίνει στρατιωτική εντολή ή εξαναγκάζει ή παραπλανά άλλο στρατιωτικό σε παράβαση τέτοιας εντολής τιμωρείται: α) Σε ειρηνική περίοδο, με φυλάκιση μέχρι τριών ετών και αν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις, με φυλάκιση. β) Σε πολεμική περίοδο, με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών ή φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και αν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις, με κάθειρξη. Αν η πράξη τελέσθηκε ενώπιον του εχθρού, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. 2. Ως επιβαρυντικές περιστάσεις θεωρούνται: α) Η τέλεση της πράξης σε οχυρωμένη θέση, ναύσταθμο, αεροδρόμιο ή αποθήκη εκρηκτικών υλών. β) Η τέλεση της πράξης από αρχηγό θέσης. γ) Η χρησιμοποίηση όπλου για εξαναγκασμό σε παράβαση της εντολής.

Αρθρο 56. Παράβαση στρατιωτικής εντολής από αμέλεια. Στρατιωτικός που από αμέλεια παραβαίνει στρατιωτική εντολή και προξενεί έτσι σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια της χώρας ή τη μαχητική ικανότητα του στρατού ή τη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα στρατιωτικών, τιμωρείται: α) Σε ειρηνική περίοδο, με φυλάκιση μέχρι δύο ετών. β) Σε πολεμική περίοδο, με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους.

Αρθρο 57. Βιαιοπραγία, εξύβριση και δυσφήμηση του Προέδρου της Δημοκρατιας. Στρατιωτικός που: α) Βιαιοπραγεί κατά του προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας ή εκείνου που ασκεί την προεδρική εξουσία, τιμωρείται με ισόβια ή πρόσκαιρη κάθειρξή. β) Εξυβρίζει ή δυσφημεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή εκείνον που ασκεί την προεδρική εξουσία, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών.

Αρθρο 58. Προσβολή σημαίας ή στρατού. Στρατιωτικός που δημόσια με λόγο ή έργο ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο εκδηλώνει καταφρόνηση για τη σημαία, το στρατό ή διακριτικό σήμα του στρατού ή σώματος αυτού, τιμωρειται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών.

Αρθρο 59. Βιαιοπραγία κατά ανωτέρου ή κατωτέρου. 1. Στρατιωτικός που βιαιοπραγεί: α) Κατά του ανωτέρου του, τιμωρείται: αα) Με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών ή φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, αν η πράξη τελέσθηκε κατά την υπηρεσία ή για λόγους που έχουν σχέση με αυτήν. ββ) Με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών, αν η πράξη δεν τελέσθηκε κατά την υπηρεσία ούτε για λόγους που έχουν σχέση με αυτήν. β) Κατά του κατωτέρου του, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών. 2. Οι παραπάνω ποινές επιβάλλονται αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. 3. Δεν ειναι άδικη η πράξη της παρ.1 στοιχ. β`, καθώς και των άρθρων 3Ο8Α, 310 παρ.1 και 311 εδ. α` Π.Κ., στην περίπτωση ανάγκης αναχαίτισης στρατιωτικών που φεύγουν ενώπιον του εχθρού ή σε περίπτωση ανάγκης για παρεμπόδιση διαρπαγής ή καταστροφής.

Αρθρο 60. Εξύβριση ανωτέρου ή κατωτέρου. 1. Στρατιωτικός που εξυβρίζει ανώτερο ή κατώτερό του με λόγια, έργα ή απειλές ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, τιμωρείται: α) Με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών, αν η πράξη τελέσθηκε κατά την υπηρεσία ή για λόγους που εχουν σχέση με αυτή. β) Με φυλάκιση μέχρι δύο ετών, σε κάθε άλλη περίπτωση. 2. Αν η εξύβριση της παρ. 1 τελέσθηκε χωρις πρόκληση από τον παθόντα, επιβάλλεται: α) Στην περίπτωση του στοιχ. α`, φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. β) Στην περίπτωση του στοιχ. β`, φυλάκιση τριών μηνών μέχρι τριών ετών.

Αρθρο 61. Λόγος μη επιβολής ποινής. Το δικαστήριο μπορεί να κρίνει ατιμώρητη την πράξη των άρθρων 59 παρ.1 και 60 παρ.1, αν αυτή οφείλεται σε αμέσως προηγούμενη ιδιαίτερα σκληρή ή βάναυση συμπεριφορά του παθόντος.

Αρθρο 62. Δυσφήμηση ανωτέρου ή κατωτέρου. Στρατιωτικός που δυσφημεί ανώτερο ή κατώτερό του τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών. Αν η δυσφήμηση είναι συκοφαντική, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.

Αρθρο 63. Γενική διάταξη. Στις περιπτώσεις των άρθρων 46, 47, 48, 49, 50 παρ. 3, 53, 55 παρ.1 στοιχ. β` και 5β, αν ο υπαίτιος είναι αξιωματικός και η ποινή που επιβλήθηκε δεν επιφέρει καθαίρεση, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει και έκπτωση.

Δημήτριος Χ. Καραγιάννης, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη - Αθήνα