Περίληψη: Αναγνώριση σωματείου με μέλη του αλλοδαπούς. Μή ορθή διεύρυνση των φορέων του δικαιώματος συνένωσης του άρθρου 12 του Συντάγματος ώστε να συμπεριλαμβάνει και τους αλλοδαπούς. Παροχή μείζονος προστασίας στο δικαίωμα συνένωσης των αλλοδαπών, βάσει των άρθρων 11, 14 της ΕΣΔΑ, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2 παρ. 1 και 22 του ΔΣΑΠΔ, οπότε και καθιερώνεται ρητά η χωρίς διάκριση ισότητα ως προς την απόλαυση του ως άνω δικαιώματος. Πριν την κύρωση του ΔΣΑΠΔ με το Ν. 2462/1997 και μόνο μέσα στα πλαίσια ανάπτυξης πολιτικής δραστηριότητας θα μπορούσε να περιορισθεί η άσκηση του ως άνω δικαιώματος επί των αλλοδαπών, δυνάμει του άρθρου 107 ΕισΝΑΚ, το οποίο πλέον παραμερίζεται ως αντικείμενο στις διατάξεις της ΕΣΔΑ και του ΔΣΑΠΔ, που έχουν άμεση και υπερνομοθετική ισχύ.
[...] Φορείς του δικαιώματος ή της ελευθερίας της συνένωσης (του συνεταιρίζεσθαι κατά την ορολογία των προϊσχυσάντων Συνταγμάτων) είναι σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφο 1 του ισχύοντος Συντάγματος μόνο οι Ελληνες, χωρίς, βέβαια, να απαγορεύεται η αναγνώριση του δικαιώματος αυτού και στους αλλοδαπούς. Η επέκταση του ως άνω δικαιώματος στους τελευταίους, ενδεχομένως και με κάποιους περιορισμούς στην άσκησή του, αποτελεί αντικείμενο ρύθμισης κανόνων δικαίου κατώτερης του Συντάγματος τυπικής ισχύος (βλ. ΠολΠρΑθ 4311/1984 ΝοΒ 1985.1222, Π. Δ. Δαγτόγλου, Ατομικά Δικαιώματα, Τόμος Β`, β` έκδ., 2005, σελ. 883, Αντ. Μανιτάκη, Το υποκείμενο των συνταγματικών δικαιωμάτων, 1981, σελ. 233 επ., Κ. Χ. Χρυσόγονο, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, 2η έκδ., 2002, σελ. 53,469, Φ. Σπυρόπουλο σε Κασιμάτη/Μαυριά, ΕρμηΣ, Αρθρο 12 παρ. 1-3, αρ. περιθ. 36, Αρ. Μάνεση, Συνταγματικά Δικαιώματα, α`, Ατομικές Ελευθερίες, δ` έκδ., 1982, σελ. 44, 72, 107-108, Σ. Κ. Ορφανουδάκη, Η ελευθερία της συνένωσης, 1996, σελ. 72 επ., Ι. Χ. Βούλγαρη, Η συνταγματική προστασία του αλλοδαπού, στον τόμο Πέντε Χρόνια Εφαρμογής του Συντάγματος του 1975, 1981, σελ. 144, Β. Κ. Καράκωστα, Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και η δικαστική κρίση του, Δίκη 1994.706, 709). Αντίθετα, δεν είναι ορθή η διεύρυνση των φορέων του δικαιώματος συνένωσης του άρθρου 12 Σ., ώστε να συμπεριλάβει και τους αλλοδαπούς, μέσω της συνδυαστικής ερμηνείας των άρθρων 12, 25 παρ. 1 και 5 παρ. 2 Σ. (βλ. Π. Δ. Δαγτόγλου, όπ.π., σελ. 884 υποσ. 123, Κ. Χ. Χρυσόγονο, Η ενσωμάτωση της ΕΣΔΑ στην εθνική έννομη τάξη, 2001, σελ. 282, Σ. Κ. Ορφανουδάκη, όπ.π., σελ. 87-88).
Εξάλλου, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 4, 78 επ., 92 ΑΚ και 107 ΕισΝΑΚ προκύπτει ότι επιτρέπεται καταρχήν η ίδρυση σωματείου όπου μετέχουν αποκλειστικά αλλοδαποί, αρκεί να περιλαμβάνεται στο καταστατικό όρος, σύμφωνα με τον οποίο τα πρόσωπα που θα διοικούν δεν θα είναι μεν μέλη του σωματείου, θα είναι, όμως, όλοι Ελληνες (βλ. ΠολΠρΑθ 2449/1986 ΝοΒ 1987.401, ΠολΠρΑθ 4311/1984 όπ.π., Ι. Καποδίστρια σε ΕρμΑΚ, άρθρο 107 ΕισΝΑΚ, αρ. 16). Περαιτέρω, από το συνδυασμό των άρθρων 11, 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), 2 παρ. 1 και 22 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ΔΣΑΠΔ), που κυρώθηκαν με το ν.δ. 53/1974 (βλ. και ν. 2400/1996) και το ν. 2462/1997 αντίστοιχα, και έχουν σύμφωνα με το άρθρο 28 παρ. 1 Σ. αυξημένη έναντι των κοινών νόμων τυπική ισχύ, συνάγεται ότι καθιερώνεται ρητά η χωρίς διάκριση ισότητα στην απόλαυση του δικαιώματος της συνένωσης. Οι περιορισμοί των άρθρων 11 παρ. 2 ΕΣΔΑ και 22 παρ. 2 ΔΣΑΠΔ δεν επιτρέπουν διάκριση βάσει του φορέα απόλαυσης του δικαιώματος, αλλά προϋποθέτουν αντίθεση της λειτουργίας του σωματείου η των επιδιωκόμενων από αυτό σκοπών με την εθνική και δημόσια ασφάλεια, τη δημόσια τάξη, την προστασία της δημόσιας υγείας και των χρηστών ηθών η την προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών τρίτων, ανεξάρτητα από το αν τα μέλη του είναι ημεδαποί η αλλοδαποί, όπως, άλλωστε, συνάγεται σαφώς και από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων με τα άρθρα 14 ΕΣΔΑ και 2 παρ. 1 ΔΣΑΠΔ. Τούτο, διότι στοιχείο του δικαιώματος που προστατεύουν οι ως άνω διεθνείς συμβάσεις είναι και οι θεμιτοί περιορισμοί τους. Γι` αυτό η επιβολή τέτοιων περιορισμών πρέπει να συνάδει με την αρχή της μη διάκρισης που καθιερώνουν τα άρθρα 14 ΕΣΔΑ και 2 παρ. 1 ΔΣΑΠΔ (βλ. Φ. Βεγλερή, Τα δικαιώματα του ανθρώπου και οι περιορισμοί τους, Β` Μέρος, Το σύστημα των διεθνών συμβάσεων, ΤοΣ 1981. 193, 206). Η μόνη περίπτωση που επιτρέπεται τέτοια διάκριση προβλέπεται στο άρθρο 16 ΕΣΔΑ και αφορά την πολιτική δραστηριότητα των ξένων (βλ. Donna Gomien-David Harris-Leο Zwaak, Η ΕΣΔΑ και ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης, μετάφρ. Εφης Τσατσαρέλη, 2001, σελ. 562). Υποστηρίχθηκε, λοιπόν, ότι, μετά την κύρωση της ΕΣΔΑ, μόνο μέσα στα πλαίσια ανάπτυξης πολιτικής δραστηριότητας θα μπορούσε να περιορισθεί η άσκηση του δικαιώματος της συνένωσης επί των αλλοδαπών βάσει του άρθρου 107 ΕισΝΑΚ (βλ. ΜονΠρΘεσ 5251/2004, Αρμεν 2004.987, Π. Δ. Δαγιόγλου, όπ.π., σελ. 884, Φ. Σπυρόπουλο, όπ.π., Ν. Αντωνόπουλου, Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση περί προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ΕΕΝ 1964.144, 153).
Διάταξη, πάντως, αντίστοιχη του άρθρου 16 ΕΣΔΑ δεν υπάρχει στο ΔΣΑΠΔ και συνεπώς, μετά την κύρωση του τελευταίου με το ν. 2462/1997, παρέχεται μείζονα προστασία στο δικαίωμα συνένωσης των αλλοδαπών και καθίσταται αντισυμβατικός οποιοσδήποτε περιορισμός ερειδόμενος στο άρθρο 16 ΕΣΔΑ (αρχή της μείζονος προστασίας στο πεδίο των ατομικών δικαιωμάτων, όπως υλοποιείται στην ΕΣΔΑ με το άρθρο 53, βλ. και Κ. Χ. Χρυσόγονο, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, 2η έκδ., 2002, σελ. 18, Στ. Ματθία, Εισαγωγή στην ΕΣΔΑ, ΕλλΔνη 1999.729, 732, Εμ. Ρούκουνα, Διεθνής προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, 1995, σελ. 46 επ. Βλ. επίσης Κ. Ιωάννου στο Iωάννoυ - Οικονομίδη - Poζάκη - Φατoύρoυ, Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Σχέσεις Διεθνούς και Εσωτερικού Δικαίου, 1990, σελ. 190-192). Με το ισχύον, δηλαδή, νομικό καθεστώς, το άρθρο 107 ΕισΝΑΚ, το οποίο πλήττει την εμπεριεχόμενη στο δικαίωμα συνένωσης ελευθερία της λειτουργίας και διοίκησης των σωματείων με όργανα προερχόμενα από την ελεύθερη βούληση των μελών τους (βλ. ΕΕΔΑ 01-02-1971, Αίτηση 4125/1969, Χ κατά Ιρλανδίας, Κ. Χ. Χρυσόγονο, Η ενσωμάτωση της ΕΣΔΑ στην εθνική έννομη τάξη, 2001, σελ. 264, επίσης βλ. ως προς το άρθρο 12 Σ., που κατοχυρώνει το ίδιο από άποψη περιεχομένου δικαίωμα με αυτό των άρθρων 11 ΕΣΔΑ και 22 ΔΣΑΠΔ, ΟλΑΠ 41/2005 ΕλλΔνη 46.1051), παραμερίζεται και δεν δύναται να εφαρμοσθεί σε καμία περίπτωση άσκησης του δικαιώματος της συνένωσης από αλλοδαπούς, ως αντικείμενο στις προ εκτιθέμενες διατάξεις που έχουν άμεση και υπερνομοθετική ισχύ. Τέλος, η τήρηση του όρου της αμοιβαιότητας του άρθρου 28 παρ. 1 εδ. β` Σ. δεν ισχύει για πολυμερείς διεθνείς συμβάσεις που κατοχυρώνουν ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η ΕΣΔΑ και το ΔΣΑΠΔ (βλ. ΠολΠρΑθ 3518/1993, ΝοΒ 1994.231, ΠολΠρΑθ 2449/1986, όπ.π., ΜονΠρΘεσ 16520/2004, Αρμεν 2005.204, ΜονΠρΘεσ 5251/2004 όπ.π., Φ. Βεγλερή, Η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Σύνταγμα, 1977, σ. 126, Κ. Ιωάννου, όπ.π., σελ. 183, Στ. Ματθία, όπ.π., σελ. 733). Στην προκείμενη περίπτωση οι αιτούντες ζητούν να αναγνωρισθεί και να εγγραφεί στο βιβλίο που τηρείται στο Δικαστήριο γι` αυτό το σκοπό, το υπό σύσταση σωματείο με μέλη αλλοδαπούς υπηκόους, με έδρα την Αθήνα και με την επωνυμία "Ενωση των εν Ελλάδι καταγομένων εκ της .........".
Η αίτηση αρμοδίως εισάγεται, για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 παρ. 1 και 787 ΚΠολΔ). Είναι νόμιμη. Στηρίζεται στις διατάξεις των άρθρων 28 παρ. 1 Σ., 11, 14 ΕΣΔΑ, 2 παρ. 1, 22 ΔΣΑΠΔ, 4 και 78 επ. ΑΚ. Πρέπει, επομένως, να ερευνηθεί κατ` ουσίαν. Οι αιτούντες νομότυπα σύμφωνα με το άρθρο 79 ΑΚ προσκομίζουν τα ακόλουθα έγγραφα: 1) το από 26-5-2005 πρακτικό ίδρυσης του σωματείου, που υπογράφεται σύμφωνα με το νόμο από τα ιδρυτικά του μέλη και περιλαμβάνει επιπλέον πίνακα των μελών της προσωρινής διοίκησης, 2) το από 26-05-2005 πρακτικό εκλογής προσωρινής διοικούσας επιτροπής που περιλαμβάνει επιπλέον πίνακα μελών της προσωρινής διοίκησης που εκλέχθηκε από τους ιδρυτές του και 3) το από 26-5-2005 καταστατικό του υπό σύσταση σωματείου, που αποτελείται από δεκαεννέα (19) άρθρα, το οποίο φέρει χρονολογία και υπογράφεται νόμιμα από τα είκοσι (20) ιδρυτικά του μέλη. Το καταστατικό δεν περιέχει πρόβλεψη σχετική με τη συγκρότηση της διοίκησης από Ελληνες πολίτες, αφού τέτοια πρόβλεψη δεν απαιτείται υπό το προαναφερθέν ισχύον νομικό καθεστώς, περιέχει, όμως, όλα τα στοιχεία που προβλέπονται με ποινή ακυρότητας από τη διάταξη του άρθρου 80 ΑΚ. Από τα έγγραφα αυτά αποδεικνύεται ότι τηρήθηκαν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις για την αναγνώριση σωματείου, του οποίου ο σκοπός κατά το καταστατικό του είναι: α) η ενότητα, η αλληλεγγύη η συμπαράσταση και η αλληλοβοήθεια μεταξύ των μελών του, β) η υποστήριξη των παραδόσεων και του πολιτισμού της ......... στην Ελλάδα και εν γένει του αφρικανικού πολιτισμού και εθίμων γ) η ανάπτυξη και υποστήριξη δραστηριοτήτων που αποβλέπουν στην αποτροπή των διακρίσεων και ρατσισμού, και δ) η βελτίωση της ποιότητας της ζωής των διαβιούντων στην Ελλάδα καταγομένων από την ......... και η αντιμετώπιση προβλημάτων που συνδέονται με την διαβίωσή τους. Ο σκοπός αυτός δεν είναι κερδοσκοπικός, ούτε αντίθετος στους νόμους, την ηθική και τη δημόσια τάξη. Πρέπει, επομένως, να γίνει δεκτή η αίτηση ως κατ` ουσία βάσιμη και να διαταχθούν όσα ορίζονται από τη διάταξη του άρθρου 81 παρ. 1 ΑΚ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Δέχεται την αίτηση. Διατάσσει: 1) Τη δημοσίευση περίληψης σε μία ημερήσια εφημερίδα, που εκδίδεται στην Αθήνα καθώς και στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ταμείου Νομικών. Η περίληψη πρέπει να περιέχει τα ουσιώδη στοιχεία του από 26-5-2005 καταστατικού του σωματείου με την επωνυμία "..............", που ιδρύθηκε και εδρεύει στην Αθήνα. 2) Την εγγραφή του σωματείου στο βιβλίο που τηρείται στο Δικαστήριο γι` αυτό το σκοπό.
