Περίληψη: Σύνταγμα. Προστασία συνεταιρίζεσθαι. Σύμβαση Ρώμης (4.11.50). Σωματεία. Επιτρεπτή η συμμετοχή αλλοδαπού και στη διοίκηση του σωματείου, του οποίου είναι μέλος, εφόσον ο σκοπός του δεν είναι πολιτικός. Αναγνώριση σωματείου με μέλη Αλβανούς υπηκόους. Σωματεία, Σύνταγμα. και Διεθνείς συμβάσεις. Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι κατοχυρώνεται και για τους αλλοδαπούς (άρθρ. 12 σε συνδ. με 5 παρ.2 και 25 Σ). Υπεροχή των διεθνών συμβάσεων (άρθρ. 28 παρ. 1 Σ). Επιτρεπτή η συμμετοχή αλλοδαπών στην διοίκηση σωματείου, του οποίου είναι μέλη, εφόσον ο σκοπός του δεν είναι πολιτικός. Αναγνώριση σωματείου με την επωνυμία "Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ελλήνων Σπουδαστών εκ Βορείου Ηπείρου" με μέλη Αλβανούς υπηκόους.
[...] Το άρθρο 12 του Σ κατοχυρώνει για τους Ελληνες το δικαίωμα του συνε- ταιρίζεσθαι ("Οι Ελληνες έχουν το δικαίωμα να συνιστούν ενώσεις και μη κερδοσκοπικά σωματεία..."). Εξ άλλου κατά τη διάταξη του άρθρου 25 του Σ "τα δικαιώματα του ανθρώπου, ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου τελούν κατά την εγγύηση του Κράτους". Αυτή η "εγγύηση" παρέχεται στην έκταση του άρθρου 5 παρ. 2 του Σ, δηλαδή "... χωρίς διάκριση εθνικότητος, φυλής, γλώσσας, και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων". Ενώ, λοιπόν, κατ` αρχήν φαίνεται ότι η συνταγματική προστασία του άρθρου 12 παρέχεται μόνο στους Ελληνες, το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, σε όλες τις μορφές, συνεπώς και το δικαίωμα συμμετοχής στη διοίκηση ενός σωματείου, κατοχυρώνεται και για τους αλλοδαπούς, υπό τους όρους του άρθρου 12 του Σ ("... τηρώντας τους νόμους .."). Επί του ίδιου θέματος, το άρθρο 107 του ΕισΝΑΚ ορίζει: "Οσοι διοικούν σωματεία πρέπει να είναι Ελληνες πολίτες. Προκειμένου για σωματείο, στο οποίο, εξ αιτίας του σκοπού του μετέχουν αναγκαστικά και αλλοδαποί, μπορεί να επιτραπεί, με διάταγμα που υπόκειται σε ανάκληση η συμμετοχή στο διοικητικό συμβούλιο και αλλοδαπών, σε ίσο αριθμό με τους Ελληνες". Η διάταξη αυτή λοιπόν, δεν επιτρέπει κατ` αρχήν στους αλλοδαπούς τη συμμετοχή στη διοίκηση σωματείων, των οποίων είναι μέλη, παρά μόνο υπό προυποθέσεις (βλ. ΠΠρΑθ 4311/84, ΝοΒ 33. 1222 με αντίθετες παρατηρήσεις Φραγκάκη) . Η διάταξη του άρθρου 28 παρ. 1 του Σ ορίζει: "... οι διεθνείς συμβάσεις, από την επικύρωσή τους με νόμο και τη θέση τους σε ισχύ, σύμφωνα με τους όρους καθεμιάς, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου. Η εφαρμογή... των διεθνών συμβάσεων στους αλλοδαπούς, τελεί πάντοτε υπό τον όρο της αμοιβαιότητος".
Επί του θέματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υφίσταται η Σύμβαση της Ρώμης της 4.11.50 "δια την προάσπισιν των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών", που κυρώθηκε με το ν. 2329/53, καταγγέλθηκε από το δικτατορικό καθεστώς, οπότε και έπαυσε από 12.6.70 η ισχύς της, τέλος δε επικυρώθηκε με το ν.δ. 53/74 από τότε δε αποτελεί, κατά τη διάταξη του άρθρου 28 παρ. 1 του Σ, αναπόσπαστο μέρος του Ελληνικού Δικαίου και υπερισχύει κάθε αντίθετης διάταξης. Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 11, 14 και 16 της πιο πάνω Συμβάσεως, προκύπτει ότι με αυτές καθιερώνεται ρητά η ισότητα στην απόλαυση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι, χωρίς καμμία διάκριση, ούτε λόγω εθνικής προελεύσεως, οι μόνοι δε περιορισμοί που μπορούν να επιβληθούν, μπορούν να αναφέρονται στην πολιτική δραστηριότητα των ξένων (άρθρο 16) ή να αποτελούν αναγκαία μέτρα για την εθνική και δημόσια ασφάλεια, την προάσπιση της υγείας και της ηθικής ή την προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρίτων. Συνεπώς, μόνο μέσα σ` αυτά τα πλαίσια θα μπορούσε να περιοριστεί η άσκηση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι επί των αλλοδαπών βάσει του άρθρου 107 ΕισΝΑΚ, που, όπως αναφέρθηκε είναι διάταξη μικρότερης τυπικής ισχύος από τις αντίστοιχες της Συμβάσεως της Ρώμης και υποχωρεί έναντι αυτών. Ο όρος της αμοιβαιότητας, που τάσσεται από το άρθρο 28 παρ. 1 του Σ, δεν έχει στην παρούσα περίπτωση, σε διεθνείς δηλαδή συνθήκες που έχουν άμεσο αντικείμενο την αναγνώριση θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών στις οποίες είτε έχει υποκατασταθεί η αρχή της αλληλεγγύης και της ισότητος, είτε υπάρχει σύστημα συλλογικής καταχωρήσεως ή εγγυήσεως των ανειλημμένων υποχρεώσεων από όλα τα συμβαλλόμενα κράτη, όπως συμβαίνει στη Σύμβαση της Ρώμης (βλ. Βεγλερή, Η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Σύνταγμα, σ. 124 επ.). Πράγματι, η αρχή της αμοιβαιότητας έχει θέση μόνο σε διμερείς διεθνείς συμβάσεις ή πολυμερείς που στην πραγματικότητα αποτελούν πλέγμα διμερών σχέσεων. (Σχετικά με τα θέματα που αναπτύχθηκαν βλ. ΠΠρΑθ 1834/86, ΝοΒ 35.399, ΠΠρΑθ 2449/86, ΝοΒ 35.401, ΠΠρΑθ 3953/89 αδημ., ΠΠρΑθ 330/90 αδημ.).
Συνεπώς, είναι επιτρεπτή η συμμετοχή αλλοδαπών στη διοίκηση σωματείου, του οποίου είναι μέλη, εφ' όσον ο σκοπός του δεν είναι πολιτικός (άρθρ. 16 Συμβ. Ρώμης) και υπό τους προαναφερθέντες περιορισμούς που τάσσει η Σύμβαση της Ρώμης. Οι αιτούντες ζητούν να αναγνωριστεί και να εγγραφεί στο δημόσιο βιβλίο σωματείων που τηρείται στο δικαστήριο αυτό, το υπό σύσταση σωματείο με έδρα την Αθήνα και επωνυμία "Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ελλήνων Σπουδαστών εκ Βορείου Ηπείρου" και με διακριτικά "Ε.Σ.Ε.Σ.Β.Η.". Η αίτηση παραδεκτά εισάγεται για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του δικαστηρίου κατά την διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 παρ. 1 περ. α` και 787 του ΚΠολΔ) και είναι νόμιμη, στηριζομένη στις διατάξεις των άρθρων 12 του Σ, 78 επ. του ΑΚ και 107 του ΕισΝΑΚ. Οι αιτούντες νομότυπα, σύμφωνα με το άρθρο 79 του ΑΚ προσκομίζουν τα ακόλουθα έγγραφα 1) το από 10.6.1993 πρακτικό ίδρυσης του παραπάνω σωματείου, που υπογράφεται σύμφωνα με το νόμο από τα 21 ιδρυτικά μέλη και περιλαμβάνει πίνακα των μελών της προσωρινής διοικήσεως που εκλέχτηκε από τους ιδρυτές του, 2) του από 10.6.1993 πίνακα των μελών της προσωρινής του διοικήσεως, 3) το από 10.6.1993 καταστατικό του υπό σύσταση σωματείου, που αποτελείται από 31 άρθρα, φέρει χρονολογία, υπογράφεται νόμιμα από τα ιδρυτικά του μέλη και περιέχει όλα τα στοιχεία που προβλέπονται με ποινή ακυρότητας από τη διάταξη του άρθρου 80 του ΑΚ. Κατά το άρθρο 5 του καταστατικού μέλος του σωματείου μπορεί να εγ- γραφεί κάθε σπουδαστής προερχόμενος εκ της Βορείου Ηπείρου, υποχρεωτικά αποδεδειγμένης ελληνικής καταγωγής, ο οποίος σπουδάζει στην Ελλάδα. Συνεπώς τα μέλη του Δ.Σ. του σωματείου θα είναι Αλβανοί υπήκοοι. Αυτό όμως, όπως αναπτύχθηκε στη μείζονα πρόταση, δεν απαγορεύεται από την ισχύουσα σήμερα στη χώρα μας έννομη τάξη, ακόμα και αν η Αλβανία δεν έχει προσχωρήσει στη σύμβαση της Ρώμης.
Δεν υπάρχει λόγος έρευνας του εσωτερικού Αλβανικού δικαίου, για έλεγχο της αμοιβαιότητας, αφού η τελευταία δεν έχει θέση στην παρούσα περίπτωση. Από τα παραπάνω έγγραφα αποδεικνύεται ότι τηρήθηκαν όλες οι προϋποθέσεις, που τάσσει ο νόμος για την αναγνώριση του σωματείου, του οποίου ο σκοπός κατά το καταστατικό του είναι: "η συνένωση όλων των εν Ελλάδι εκ Βορείου Ηπείρου και Ελληνικής καταγωγής προερχομένων σπουδαστών και φοιτητών σε μια ευρύτερη ενιαία εκπολιτιστική και συναδελφική - σπουδαστική ένωση, για τη διατήρηση και ανάπτυξη του Ελληνικού πνεύματος και παντός είδους αλληλεγγύης μεταξύ τους, την προστασία, υποστήριξη και προαγωγή των πολιτιστικών και σπουδαστικών συμφερόντων των μελών και μέσω των ανωτέρω γενικά η ανάπτυξη και πρόοδός τους με την πολιτιστική συνένωση του σπουδαστικού Ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου που σπουδάζει σε ανώτερες και ανώτατες σχολές της Ελλάδος με την μητέρα Ελλάδα". Ο σκοπός αυτός δεν είναι κερδοσκοπικός, ούτε αντίθετος στους νόμους που ισχύουν, την ηθική και τη δημόσια τάξη. Εξ άλλου, ο σκοπός αυτός δεν είναι πολιτικός, πράγμα που θα μπορούσε να δημιουργήσει κώλυμα συμμετοχής αλλοδαπών στη διοίκηση του σωματείου.
Συνεπώς, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση ως βάσιμη και κατ` ουσίαν και να διαταχθούν όσα ορίζονται στο άρθρο 81 παρ. 1 του ΑΚ.
